Kovboy Nedir? Kime Cowboy Denir?

Kovboy nedir, kime kovboy denir merak ediyorsanız çok güzel bir cevap vereceğiz. Aslında bu yazıyı Ekonomi Türk kitabının ikinci baskısına koyacaktım ama geçen hafta yazdığımız Deniz Baykal videosu yazılarının yarattığı hazımsızlığı azaltmak için kullanayım dedim. Geçen hafta yazdığımız Teknolojik Buluşlar ile Ücretler ve Işsizlik Arasındaki Ilişki başlıklı yazının bir benzerini şimdi okuyacaksınız.

Kovboy ingilizce cowboy kelimelerinden türkçeleştirilmiş bir kelimedir, cow inek, boy da oğlan demektir. Amerika’nın orta güney ucunda bulunan Teksas eyaletinden Amerika’nın ortasındaki Kansas eyaletine inek sürülerini götüren çobanlara Amerika’da kovboy deniliyor. Kovboyların bizim çobanlardan farkı bu 1600 kilometrelik yolu at sırtında katetmeleri ve sürülerini korumak için de silah taşımalarıdır. Iyi de bu adamlar manyak mı bu kadar uzun ve tehlikeli bir yolculuğa çıkıyorlar?

Hikayenin ilginç tarafı bu. Teksas’ın özelliği Amerika’nın inek cenneti olmasıdır. Teksas’ta bir ineğin fiyatı 1870 senesinde $4 iken Amerika’nın doğusundaki sanayi eyaletlerinde aynı ineğin $40’dan satılıyor olması ortaya çok büyük bir ticaret fırsatı çıkarmış. O zamanlar doğudaki inek yetiştiricileri her ne kadar “Teksas’tan et ithalatı yapmak hayvancılığı öldürür; hem bu hayvanlar hormonlu yetiştirilmiş olduklarından bu kadar ucuzdur, ayrıca etleri helal kosher usüllere göre hazırlanmamıştır” şeklinde lobi yaparak et ithalatını engellemeye çalışsalar da başarılı olamamışlar:)

Teksas’ta inek ucuz ama Teksas’ta inekleri doğuya taşıyacak tren hatları yok, çünkü Teksas daha hala vahşi, medeniyetin uğramadığı bir eyalet imiş. En yakın tren hatları da 1600 kilometre kuzeydeki Kansas’ta. Iç savaş sona ermiş ve iş bulma umuduyla batıya akın eden maceracı gençler günlük $1 karşılığı kovboyluk yapmaya başlamışlar. Kovboyların üçte biri de savaştan sonra özgürlüklerini kazanan siyahi Amerikalılarla Meksikalılarmış, kovboy filmlerinde bunların zenci kovboy görmemek sizi yanıltmasın.

Kovboyluk sadece 20 sene süren,senede 4 milyon hayvanın batıdan doğuya taşındığı bir meslek olmuş. Kovboyluğu başlatan demiryolları Teksas’a tren yollarının gelmesiyle kovboyluğu bitiren teknolojik gelişme de olmuş. O sıralarda Teksas’ın Dallas kentinde kurulan Teksas Kovboylar Sendikası tüm kovboyların özlük hakları korunmak kaydıyla 38 yaşında emekli edilmesi, çalışanlara senede 30 gün ücretli tatil, yakacak yardımı, çocuk yardımı, ücretsiz sağlık sigortası, ücretsiz yemek ve servis olanaklarının sağlanması için açlık grevi başlatmış, demiryolları işgal edilerek eylem yapılmış, bir grup kovboy da “Washington’un şişmanı, kovboy düşmanı” ve “kovboyuz, haklıyız, kazanacağız” şeklinde sloganlar atarak Washington’a yürüme eylemi başlatmışlar. Ancak Washington’dan “kafayı mı yediniz siz? Burasını Türkiye mi zannettiniz geri zekalılar” cevabını aldıktan sonra eylemlerine son vermişler.

Neticede kovboyluk mesleği çok büyük ölçüde ortadan kalkmış ama doğudaki insanlar daha ucuza ve daha çok et yeme imkanına kavuşmuşlar. Eski kovboylara ne olmuş peki? Çok et yemekten kalp damarları tıkanan Amerikalıları tedavi eden şimdiki Teksaslı doktorların dedeleri olmuşlar. Yazımızı ideolojik bir cümle ile bitirelim: kapitalizm bir kapıyı kapatırsa daha büyük bir kapıyı açar.