Risk Nedir?

Internette risk nedir sorusuna cevap ararsanız karşınıza binlerce farklı cevap çıkacaktır. Bunun temel nedeni hayatın ve bilimin hemen hemen her alanında risk kavramının varlığıdır. Temel olarak riskin belirsizlik olduğunu söyleyebiliriz. Risk nedir sorusu hakkında en yaygın şehir efsanesi ise bir sınavda risk nedir sorusuna birisinin “budur” diyerek cevap verip 100 almış olmasıdır. Ben olsam ve verdiğim ders de pazarlama dersi değilse bu yanıtı veren çocuğa muhtemelen tekrardan cevaplaması için ikinci bir fırsat verirdim, adam gibi cevaplayamaz ise sıfırı basardım.

Ekonomide biz daha çok sigorta ve finans sektörlerindeki risk kavramı ile ilgileniriz. Ben bu yazıda yatırımcı ve yatırımlar açısından konuya bakacağım. Risk gelecekte yatırımcı açısından istenmeyen durumların gerçekleşme olasılığının pozitif olduğu durumlarda vardır. Diyelim ki iflas etmek üzere olan bir hissenin fiyatı sıfır olsun (böyle bir durum olmaz ama olduğunu varsayalım). Bu yatırımcı açısından belirsiz bir yatırım mıdır? Peki riskli bir yatırım mıdır? Şirketin iflas edip etmeyeceğini, etmemesi durumunda değerini bilmiyoruz. O açıdan bu kesinlikle belirsiz bir yatırımdır. Öte taraftan hissenin fiyatı sıfır olduğu için tamamiyla risksiz bir yatırımdır. Risk ve belirsizlik arasındaki fark umarım anlaşılmıştır ama genellikle risk ve belirsizlik birbirinden çok farklı değildir.

Türkiye’de bir çok yatırımcı risk kavramından tamamıyla uzak yatırım yapıyor. Genellikle yatırım yapılırken bir enstrümanın riski daha yüksek ise bunun karşılığında daha yüksek bir getiri talep edilir. Mesela Yunanistan’ın hazine bonoları Amerika’nın veya Almanya’nın hazine bonolarından daha yüksek riske sahip olduğu için faizleri de daha yüksektir. 10 yıllık Amerikan hazine bonosu senelik %3,8 faiz öderken, 10 yıllık Yunan bonosu neredeyse %6,8 faiz ödemektedir. Aradaki faiz farkı piyasanın risk algılamasını göstermektedir.

Ilginç bulmacalardan bir tanesi forex piyasalarında spekülasyon yapan yatırımcılardır. Bilimsel olarak forex piyasalarında teknik analiz kullanarak pozitif getiri sağlanmayacağı 15 senedir kanıtlanmış olmasına rağmen bir çok kişi forex hesabı açarak resmen kumar oynuyor. Yani durduk yere risk alıyorlar ve aldıkları bu riskin karşılığında da ekstra bir getiri elde etmiyorlar.

Türkiye’deki yatırımcıların risk konusundaki cehaletlerini ortaya koyan diğer bir gözlem ise bir çok yatırımcının yatırım kararı alırken sadece getirilere bakmasıdır. Ben burada daha önce senelik dolar bazında %12 getiri hedeflediğimi söylemiştim. Bu satırları okuyan bir çok kişi “%12 de nedir ki? Ben size %12 getiriyi bir haftada kazandırırım” şeklinde düşünecektir. Risk konusundaki cehaletinizi bundan daha çabuk nasıl belli edebilirsiniz bilemiyorum. Amaç %12 getiri elde etmek değildir, amaç %12 getiriyi minimum riskle ve yarım asır, bir asır sürecek şekilde sağlamaktır. Yoksa amacınız sadece %12 getiri ise bırakın %12 getiriyi ben size bir haftada %1200 getiri sağlayayım. Arşimet ne demiş: “bana yetirince büyük bir kaldıraç verin, size %1200’lik getiriyi sağlayayım”. Arşimet prensibini bugün de başarıyla uygulayan bir çok şanslı yatırımcı var, şanssız olanlarına borsazede diyoruz.

Risk nedir bilmeden yatırım yapılmaz, yapılırsa sonu hüsran olur. Her kim size gelir ve risksiz bir yatırımdan bahsederse yalan söylüyordur. Risksiz getirilerden uzak durun, çünkü bunlar yalandır; getirisiz risklerden uzak durun, çünkü bunlar kumardır.

Diğer Tanımlar:
Libor nedir?
Enflasyon nedir?
Iktisat nedir?
Resesyon nedir?
Reeskont nedir?
Bütçe nedir?
Swap Nedir?
Deflasyon nedir?