Atatürke Hakaret Davası ve Iftira Suçu

Türkiye’de ara ara Atatürk’e hakaret edenler hakkında dava açılıyor, ya da Başbakan’a ve politikacılara hakaret suçundan dolayı insanlar hapis ve para cezasına çarptırılabiliyor. Ya da sanatçılar ve gazeteciler birbirlerine hakaret, iftira veya karalama suçu iddiasıyla para ve hapis davası açabiliyor. Örnekleri az değil, mesela geçenlerde sağlık bakanı Recep Akdağ’ın elini sıkmayan bir üniversite öğrencisi 2 ay hapis cezasına çarptırıldı. Başbakan Erdoğan ise kendisine hakaret edildiği iddiasıyla yüzden fazla dava açmış ve aralarında diğer siyasi parti yöneticilerinin de olduğu düzinelerce kişiden yüzbin liranın üzerinde tazminat kazanmıştır.

Ben Türkiye’deki uygulamalar konusunda çok bilgili değilim, Amerika’da hakaret, iftira ve karalama suçları nasıl dava ediliyor ve mahkumiyet durumları nasıl oluyor sorularına cevap vereyim. Amerika’nın düşünce ve ifade özgürlüğü konusunda dünyanın en ileri ülkesi olduğunu söyleyerek başlayayım. Birincisi Amerika’da iftira ve karalama davalarında kullanabileceğiniz en önemli silah gerçektir. Eğer doğruyu söylemişseniz davayı kaybetmeniz mümkün değildir.

Iftira ve karalama davalarında kullanabileceğiniz ikinci savunma ise söylediklerinizin kimsenin inanamayacağı kadar abzürd ifadeler olması. Komedyenlerin politikacılar hakkında istedikleri her şeyi söyleyebilmelerinin arkasında bu yatıyor. Insanlar söylediklerinizin doğru olmadığını biliyorsa, yani siz bir komedyenseniz istediğiniz her şeyi ister Obama, ister George Bush, isterse de George Washington hakkında söyleyebilirsiniz. Bundan bir kaç sene önce Jon Stewart isimli komedyenin televizyonda George Bush ve karısının cinsel ilişkiye girme parodisi yaptığını hatırlıyorum, Türkiye’de olsa yer yerinden oynar, burada kimse tepki göstermedi.

Iftira ve karalama davalarında kullanabileceğiniz üçüncü savunma ise söylediklerinizin kendi fikriniz olduğunu beyan etmenizdir. Amerikan Anayasasının ilk maddesine göre “yanlış fikir yoktur”, öyle olunca haliyle size karşı mahkemede üstünlük sağlayamazlar. Eee, o olmaz bu olmaz, peki ne zaman sizi dava edebilirler? Birileri hakkında yanlış olan bir ifadeyi “gerçek olduğunu biliyormuş” gibi ifade ettiğiniz zaman sizi dava edebilirler. Bu durumda kullanabileceğiniz savunma ise kullandığınız ifadelerin “bilerek ve isteyerek zarar vermek amaçlı” olmadığını göstererek kendinizi başarılı bir şekilde savunabilirsiniz. Mesela Jale Özgentürk Moğollar hakkında harem fantezisi üreten yazısından dolayı Amerika’da dava kaybetmezler, keza aynı şekilde Türkiye’nin en saf diğer ekonomi yazarı Meliha Okur tazminat davası kaybetmez. Bu kişilere karşı davayı kazanmak için bilerek ve isteyerek Moğollara hakaret ettiklerini ispatlamanız, ve bundan zarar gördüğünüzü göstermeniz gerekir (Türk erkeklerin Moğolistan istilası gibi).

Peki Amerika’da George Washington hakkında açıkça iftira ve karalama kampanyası yapsak, bunu da bilerek ve isteyerek yapsak, bizi dava edip hapse atabilirler mi? Cevap hayır, Amerika’da hiç bir eyalette ölmüş kişiler hakkında iftira ve karalama yapıldığına dair dava açılamaz. Meydan boş, istediğinizi istediğiniz şekilde söyleyebilirsiniz. Şaşırdınız değil mi?

Amerika’da özellikle politikacılar ve devletin işleyişi hakkında söylediklerinizden ötürü sizi dava etmeleri imkansız gibi. Kamuyu ilgilendiren tüm meselelerde isteyen herkes görüşlerini rahatlıkla ifade edebilir. Neticede konu kendisinden toplanan vergilerin nasıl harcanacağı, kendi hayatını düzenleyen kuralların belirlenmesi olduğu için bundan daha doğru bir uygulama da bana kalırsa yoktur. Amerikan ekonomisinin dünyaya hükmetmesinin arkasında yatan nedenlerden bir tanesi de inanmayacaksınız ama budur. Düşünce ve ifade özgürlüğü zaten verimsiz bir yapı olan devletin daha verimli işlemesini sağlar.