Ikame Etkisi ve Enflasyon

Bu yazımızda ikame etkisi ve enflasyon hesaplama konularından bahsedeceğiz. Deflasyon nedir başlıklı yazımıza yorum bırakan bir okuyucumuz Amerika’da da yaygın bir şekilde enflasyon rakamlarıyla oynandığını belirttikten sonra özellikle doğalgaz zammi, elektrik ve telefon faturalarındaki artışlardan yakınarak vatandaşlarımızın doğalgaz yerine eski kömür sobalarını kurmalarından dolayı hava kirliliğinin yeniden başladığını belirtiyor. Vergilerin yüksekliğinden şikayet eden vatandaşın sabit hatlı telefonlarını kapattığını da ekliyor. Enflasyon nedir yazısını daha önce yazmıştık ama yine bir kaç laf söylememiz gerekiyor anlaşılan.

Enflasyon fiyatların pahalı olup olmamasıyla ilgilenmez, ona hayat pahalılığı denir. Enflasyon fiyatlardaki artışlarla ilgilenir. Ikisini nedense hep karıştırıyoruz. Diyelim ki bir kilo domates geçen sene 100 TL olsun. Bu sene ise fiyatı 90 TL’ye gerilemiş olsun. 90 TL’ye domates mi yenir? Yenmez, domates çok pahalıdır ama domatesteki enflasyon oranına bakarsak bize %-10’luk bir deflasyon olduğunu, yani domatesin fiyatının düştüğünü gösterir. Hayat pahalılığı konusuna vergiler konusunda yazdığım şu yazılarda üstü kapalı olarak değiniyorum, vaktim olduğunda biraz daha direkt olarak konuyu ele alacağım.

Türkiyede Ödenen Vergiler ve Vergi Türleri
Gelir Vergisi Reformu
Mali Suclari Arastirma Kurulu, Vergi Kacakciligi Ihbari
Vergi Dairesi Müdürü: Vergi Kaçırmak Suç mudur?
Emlak Vergisi
Dolaylı Vergiler, Dolaysız Vergi Oranları ve Tarihsel Gelişim

Enflasyon konusundaki ikinci yanlış anlama ise “doğalgazın fiyatı yüzde bilmem kaç arttı, enflasyon oranı rakamları kesinlikle doğruyu yansıtmıyor” şeklinde dile getirilen hurafedir. Bugün baktım, Türkiye süper liginde mücadele eden takımlar ortalama 28,5 puan toplamışlar. Nasıl olur, Galatasaray’ın 46 Fenerbahçe’nin 45 puanı var; bu ortalama rakamı kesinlikle yanlıştır, “Türkiye Futbol Federasyonu puanlarla oynuyor” !!! Enflasyon ortalama fiyat artışını gösterir, fiyatı ortalamanın üzerinde artan ürünler olduğu gibi fiyatı enflasyonun altında artan ürünler de vardır. O yüzden fiyatı enflasyonun üzerinde artan ürünleri örnek gösterip “Tüik rakamlarla oynuyor” derseniz cahil Türk vatandaşını kandırırsınız ama bizi değil. Nasıl Ankaraspor’un sıfır, Denizlispor’un ise 10 puanı varsa fiyat artışlarında da enflasyonun altında kalan, hatta fiyatı azalan ürünler de vardır. Bir örnek verelim.

Yazimizin devamini ikame etkisi ve ikame mallar baslikli yazidan okuyabilirsiniz. Bu arada son yazdigimiz su yazilara da goz atabilirsiniz:

Portföy Çeşitlendirmesi Nedir?
iktisat nedir?
Bono nedir?
Reeskont nedir?
Swap nedir?