Amerika'nin Butce Acigi ve Dolarin Degeri

Turkler ekonomiden neredeyse hic anlamaz ama en iyi bildigimiz konularin basinda enflasyon ve doviz kuru arasindaki iliski gelir. Yine de ben bu konudaki bilgilerinizi bir tazeleyeyim.

Amerika 2009 senesinde toplam 1.8 trilyon dolar butce acigi vermeyi planliyor. Daha sonraki yillarda bu acigi kademeli olarak 2018 yilinda 800 milyar dolara dusurmeyi planliyorlar. Iki cephede savasan ve zenginlere bir suru vergi indirimi yapan George Bush doneminde bile en fazla butce acigi 500 milyar dolar civarinda idi ve biz bunu cok yuksek kabul ediyordu. Obama'nin yapacagi butce aciklarinin yaninda Bush'unkiler devede horguc kalir.

Amerika bu sene GSYH'nin (bkz. gsyh nedir?)yuzde 13'u kadar butce acigi verecek. Bu Turkiyenin 125 milyar butce acigi vermesine esdeger. Simdilik acik acik soylemeselerde bu acigi sadece vergileri arttirarak kapatmalarina imkan yok, yoksa bir dahaki secimde cuvallarlar. O yuzden tek cikis yolu bu aciklarin en azindan bir kismini para basarak kapatmalari gerekecek.

Bu hemen enflasyon olacak anlamina gelmiyor ama. Ancak uzun sureli devam eden butce aciklarinin enflasyona neden oldugunu biz 20 yil suren surecte iyice ogrendik. O yuzden su an Amerika'da enflasyon orani eksi 1 olsa bile bu oran onumuzdeki yillarda onlem alinmadigi taktirde cift haneli rakamlara kolaylikla cikabilir.

Nükleer Kirlilik  Gönüllü Çevreci Kuruluşlar  Olasılık Soruları ve Çözümleri  Marksizm Nedir  Spam Nedir    Nükleer Enerjinin Zararları  Bono Nedir?  Fareli Köyün Kavalcısı  Arge Nedir?  Kalite Nedir  Açık Arttırma Nedir  Pesimist Nedir?

Alinabilecek onlemler nelerdir? Birincisi planlanan aciklarin azaltilmasi, ikincisi ise vergilerin arttirilmasidir. Su anki gidisat bu iki onlemin de gerektigi boyutta alinamayacagini gosteriyor.

Enflasyonun yukselmesi demek ise elinde dolar cinsinden varlik tutanlardan dolar cinsinden borclananlara servet transferi yapilmasi demektir. Yani Amerika'nin butce aciklarini paralarinin degerini manipule etmek icin dolar varliklari alan Cinliler, Ruslar, Araplar ve bir miktar da biz Turkler finanse edecegiz. Yanlis hatirlamiyorsam Cin 1.5 trilyon dolar civarinda dolar rezervine sahip. Dolarda meydana gelecek yuzde 30'luk devaluasyonun Cin'e faturasi 500 milyar dolar olacaktir. Cin'in modelini taklit etmeye ozenenlerin gozleri bu tur riskleri gormuyor maalesef.

Dolar deger kaybettikce 1 dolar 1 TL sinirinin altina gerileyecektir ama dolar borcu olanlar disinda bunun kimseye bir faydasi olmayacak. Dolar deger kaybettikce hammadde fiyatlari (petrol, bakir, altin, vs.) yukari gidecek ve hatta artan risklerden dolayi net etkisi negatif olacaktir.

Bunlar hemen olacak seyler degil ama. Belkide Amerika enflasyon yuzde 5'I gectikten sonra akillanacak ve politik olarak guc olsa da onlemleri alacaktir. Simdiden kestirmek guc. Yine de bu onlemleri canlari yanmadan almalarini beklemiyorum. O yuzden de bu aralar faizleri aciga satarken, enerji hisselerini, Hint hisselerini, Rus hisselerini ve altini portfoyume ekliyorum.

Turkiye'dekilerin benim kadar endiselenmelerine gerek yok cunku ne gelirleri ne de tasarruflari dolar cinsinden. Yine de hammadde fiyatlarinda meydana gelebilecek reel artislara karsi portfoyunuze ekleyebiliyorsaniz biraz hammadde eklemenizi oneririm.

Guzel yazi oldu, yazicidan bastirip duvara asin 3 sene sonra "vay be Ekonomix kahin gibi adammis" dersiniz.