Kanaatimce konunun ozu sundan olusuyor: Turkiye’de belli bir oranda dolar ikamesi yasandigi icin MB’nin, para politikasi yoluyla ekonomi uzerindeki etkinligi olmasi gerekenden daha zayiftir. Diger bir deyisle, piyasa TL’na uygulanan faizin yaninda Dolar (veya Euro) faizinin de etkisi altindadir. Saruhan Ozel, Ege Cansen, Tevfik Gungor gibi ekonomistler ekonomi uzerinde Dolar faizinin mutlak (veya en onemli) etkiye sahip oldugu fikrindeler.
Tabii bir cok konuda oldugu gibi bu konuda da tartismalar objektif rakamlara, ampirik calismalara dayanmadigi icin bir sonuca varilamiyor. Turkiye’de dolarizasyonun olcusu nedir, son 5 yilda ne sekilde degismistir, banka kredileri ne olcude TL faizine ne olcude Dolar faizine bagli olarak genislemekte veya daralmaktadir vs. benzeri konular yerine gayet muglak ve genellestirilmis tarzda sahsi ongoruler havalarda ucusmakta.
Ornegin, MB'nin Turkiye'de dolarizasyonun olcusu hakkinda cok emek vererek hazirladigi, dolayisiyla kimsenin okumadigi, okumaya da ihtiyac duymadigi bir rapor var. Eger 2005 tarihli Para Politikasi Raporu'nun 36-37-38 nci sayfalarina bir goz atarsaniz Turkiye'deki test dolarizasyonun sureci hakkinda bilgi sahibi olursunuz. En azindan doviz tevdiat hesaplarinin toplam mevduata oranina bakarsak son 15 senenin en dusuk seviyesine indigini goruruz. 5 sene once bu oran %60 idi, bugun %34. Ama olsun, rakamlardan bana ne, benim iskembem bana yeter.
Tutumluluk Nedir Nükleer Enerjinin Zararları Nükleer Kirlilik Nükleer Nedir Fraktallar
Soru 1: Yuksek faizlerin atesledigi sicak para girisi ile doviz arzi artmis midir?
1995-97 arasi ile 2002-2006 arasini karsilastiralim:
Uzun vadeli krediler (yillik ortalama):
1995-97: 0.9 milyar $
2002-06: 8.6 milyar $
Dogrudan Yatirim (yillik ortalama):
1995-97: 0.6 milyar $
2002-06: 5.4 milyar $
Faize dayali sicak para akimi (yillik ortalama):
(DIBS, kisa vadeli banka kredileri, banka mevduati)
1995-97: 2.3 milyar $
2002-06: 5.2 milyar $
Doviz arzini arttiran unsur acaba yukaridakilerden hangisi?
2. Artan doviz arzi tuketimi patlatmis midir?
MB verilerine gore tuketici kredilerinin sadece yuzde 3.4’i yabanci para cinsinden. Yani % 97’ye yakini TL cinsinden. TL cinsinden kredi demek kredi faizinin TL cinsinden olmasi demek. Nasil oluyor da TL faizinin yuksek olmasi hem kaynak arzini hem de kredi talebini arttirabilir? Eger TL cinsinden faizler inse tuketici kredilerine talep artar mi azalir mi?
Fraktallar
Fraktal nedir?
Çernobil Faciası
Türev Konu Anlatımı: Türev Nedir
Iktisat nedir
Nükleer Kirlilik
Nükleer Santraller
Nükleer Enerjinin Zararları
Gönüllü Çevreci Kuruluşlar
Borsa Yorumları
Altın Yorumları
5 Yorum Var.:
"Turkiye’de belli bir oranda dolar ikamesi yasandigi icin MB’nin, para politikasi yoluyla ekonomi uzerindeki etkinligi olmasi gerekenden daha zayiftir. Diger bir deyisle, piyasa TL’na uygulanan faizin yaninda Dolar (veya Euro) faizinin de etkisi altindadir. Saruhan Ozel, Ege Cansen, Tevfik Gungor gibi ekonomistler ekonomi uzerinde Dolar faizinin mutlak (veya en onemli) etkiye sahip oldugu fikrindeler."
Ben de bu fikirdeyim. Özel sektör kredilerinin döviz cinsinden kullanıldığını düşünüyorum. Son dört yıl içinde korkunç şekilde büyümüş olan şirket açık pozisyonları da düşüncemi teyid ediyor.
Pahalı olduğu için YTL kredilerinden uzak duruluyor. Merkez Bankası'nın ekonomiyi soğutma gücü de sınırlı kalıyor. Zaten dünyanın en yüksek reel faizini vermesine rağmen, enflasyonda gereken başarıyı sağlayamadı. Neden sağlayamadı? Çünkü özel sektör dışarıdan döviz kredisi alıyor ve bunu tüketicisi ile paylaşıyor. Bir Batı ülkesinde bunca reel faiz verilseydi, acaba enflasyon yine yüzde 10'larda dansedebilir miydi?
Peki bütün bunlara rağmen neden Merkez Bankası, enflasyon ile mücadele için neden faiz arttırımına gidiyor? Çünkü yüksek faiz ile sıcak parayı çekiyor, içeri giren sıcak para kurları düşürüyor. Yoksa o yüksek faizin ekonomiyi soğuttuğu filan yok.
Bugün ekonomiyi tek şey soğutabilir, o da kurlardaki sert bir zıplamadır. Peki enflasyona faydası olur mu? Hayır, çünkü neredeyse tüm ekonomimiz döviz kurlarına endekslenmiş durumda. Kurlar zıplarsa, enflasyon da zıplar.
Mayıs-Haziran aylarında yaşadık, gördük.
Milliyet 30-10-2006
Yazar: Faik Oztrak
Direk Alinti: (Turkce karakterleri duzeltemedim)
http://www.milliyet.com.tr/2006/10/30/yazar/oztrak.html
Ekonomi yönetimi 2007'de yüksek faiz politikasını sürdürerek, geliri artan özel kesimi daha az tüketip daha fazla tasarruf etmeye teşvik edeceğini varsaymış da olabilir. Ancak, küresel piyasalarda likidite bolluğu sürdükçe ve sermaye hareketlerinin yarattığı kırılganlığa seyirci kalındıkça, bize benzeyen ekonomilerde bunun gerçekleşmediğini gördük. Bizdeki yüksek faiz dışarıdan kredi girişini artırıyor. İçeride artan kredi imkânları ve şişen varlık fiyatları, yüksek faizlere rağmen borçlanarak tüketmeyi teşvik ediyor. Yani, yüksek faiz tüketimi azaltmıyor, artırıyor.
Recep Bey ve Faik Oztrak ortaya cesitli argumanlar atiyorlar, fikirlerini cok guzel yaziya dokuyorlar, ama bunlari objektif veriler ile desteklemiyorlar. Kusura bakmayin benim edebiyatim zayiftir, aklim sayilara erer, kelimeler zihnimi bulandirir.
Lutfen su sorulara cevap verecek verileri sunar misiniz?
1. Ozel sektor, doviz kredisinin ne kadarini tuketicilerle "paylasmaktadir"? Miktari nedir?
2. Yuksek faiz ile ulkeye ne kadar sicak para cekilmektedir?
3. Ekonomide dolarizasyonun orani nedir?
4. Iceride yuksek faiz, kredi talebini ne kadar ve nasil arttirmistir?
5. Borclarin ne kadari tuketime ne kadari yatirima gitmektedir?
Sorduğunuz sorulara rakamsal net cevaplar verilmesinin imkansız olduğunu siz de biliyorsunuz.
Özel sektörün faiz yükünün ne kadarını tüketicisi ile paylaştığını bilmemize imkan yok. Neden yok? Çünkü bu konu özel şirketin özelidir. Mesela bir otomobil satıcısı aylık faiz şudur derken, bir diğeri "faiz sıfır" diyebiliyor. Faiz sıfır olabilir mi? Tabii ki olamaz. Gökten para yağmıyor ya. Japon Merkez Bankası bile faizlerini yükseltti. Demek ki satıcı o meçhul faizi kendi yükleniyor. Ne kadarını yüklendiğini bilmemize sizce imkan var mı?
Faiz ile içeri çekilmiş olan sıcak paranın miktarını bilmemize de imkan yok. Eğer böyle bir bilgi ve rakam varsa, paylaşırsanız çok sevinirim. Önemli olan o sıcak paranın Merkez Bankası rezervinde karşılığının olup olmadığıdır. Mayıs-Haziran aylarındaki sert çıkışları, Merkez Bankası göğüsleyememiş ve kurların uçuşunu sadece seyretmiştir. Faizi yükselterek akımı tersine çevirmeye çalışmıştır. Neyse ki global likidite çekilmesi tersine dönmüştür de herkes bir rahat nefes almıştır.
İçerideki yüksek faiz, sıcak parayı içeri çekmiş, kurları düşürmüştür, YTL aşırı değerlenmiş ve karlılıklar erimiştir. Karlılık kaybolmuş olsa da eski kar rakamalarını yakalamaya çalışan özel sektör, masraf kısmak veya ürün gamı genişletmek için yatırıma, bunun için de krediye ihtiyaç duymuştur. Diğer bir sebep ise, ihtiyaçtır. Dara düşen birey, veya şirket kredi musluğuna sarılmaktadır. Düşen alımgücüne paralel mal satmakta zorlanan özel sektör, bankalarla işbirliğine giderek tahsilatın kredi kartları ile taksitlendirilmesine sıcak bakmıştır. Rekabet nedeni ile, bir süre sonra bu hal, bir zorunluluk haline gelmiştir. Öyle A mağazasında bir çorap 12 taksit ile, satılıyorsa, B mağazası o çorabı peşin satmakta çok zorlanır.
Konuya değinmişken, sormak isterim, Washington DC'de bir çift çorap almak istediğinizde banka kredi kartınıza kaç taksit yapıyorlar? ABD'li dostlarım bu soruma kahkahalarla gülüyorlar her nedense...
Merakımı affedin.
Recep Bey,
Sizi tuzak sorularla gafil avlamaya calismiyorum. Yazilariniz oylesine kesin ifadelerle dolu ki acaba benim bihaber kaldigim hangi veri kaynaklarina sahipsiniz, merak etmistim. Ortada veri yok ise sozleriniz kisisel gozlem ve dusuncelere dayali demektir. Samimiyetinizden kuskum yok, ama objektif verilere dayanmayan teorilerin de bana bir faydasi yok.
Sordugum suallerin bir kismi ile ilgili verileri ben zaten orjinal yazimda vermistim. Faize bagimli sicak para ne kadardir, uzun vadeli kredi ne kadardir, dogrudan yatirim ne kadardir, bu verilerin hepsi MB sitesinde mevcut. Ekonomide dolarizasyonun seviyesinden de yazimda bahsettim. Faydalanabileceginiz ek kaynaklar verdim. Tuketici kredilerin TL cinsi oldugunu, o yuzden TL faizlerinden etkilenecegini anlattim ve bu tezimi sayilarla destekledim. Eger kullandigim rakamlar yanlis ise dogrusunu soyleyin. Verdigim kaynak eksik ise dogrusunu gosterin. Yazdiklarim bir butundur. Icinden bir paragraf alip gerisini bir kenara atmayin.
Yorum Gönder