http://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2000/03/mann.htm adresinde 2000 yilinda IMF tarafindan kaleme alinmis bir yazi bulacaksiniz. Ingilizce bilmeyenleriniz icin kisaca ozetleyeyim. Amerika'nin bizimkinden cok daha buyuk bir cari islemler acigi var. 2000 senesinde IMF, eger cok buyuk bir devaluasyon olmazsa, 2-3 yil icerisinde Amerika'nin disariya borclarini odeyemez hale gelecegini ve yabancilarin da Amerika'yi finanse etmekten vazgececegini ongoruyor. Peki bu ongoru dogru cikti mi, ne oldu Amerikan ekonomisine? Turkiye ne durumda?
Oncelikle cari acik niye olur, nasil finanse edilir onu cevaplayalim. Cari acik disariyla olan ticaretimizde acik olmasindan dolayi kaynaklanir, ayni zamanda cari acik miktari kadar da yabanci sermaye ulkeye girerek bu acigi finanse eder. Turkiye'de cari acik 2006 yilinda 21 milyar dolar civarinda gerceklesmis, yani disaridaki yatirimcilar ulkeye 21 milyar dolar borc vermisler. Bu borclar kisa vadeli de olabilir, uzun vadeli de, gayrimenkul yatirimi da olabilir, Turkiye'de fabrika yatirimi da olabilir. Bunlarin hepsi bize borc olarak yaziliyor ve cari acikta karsimiza cikiyor. Bu kotu birsey mi? Degil. Disaridan iceriye sermaye girmesi ulkenin buyume hizini arttiracaktir, is alanlari acacaktir. Peki insanlar niye bu kadar korkuyorlar? Bir gun yabancilar simdiden bilmedigimiz bir nedenden dolayi korkacak ve paralarini alip ulkeden kacacaklar, bu da faizlerin yukselmesi, menkul ve gayrimenkul varliklarin degerinin dusmesine ve ekonomide buyuk bir tahribata yol acacak diye dusunmekteler. IMF bu tahmini 6 yil once Amerika icin yapmis. Ne olmus? Amerika hem Avrupa'dan hem de Japonya'dan cok daha hizli buyumus. Hem de bu 2000 yilinda borsa (borsa nedir?) balonunun patlamasina ragmen olmus. Nasil olmus? yabancilarin Amerika'ya oluk oluk para akitmasiyla olmus.
Sindirella Hikayesi Tahvil Nedir Gönüllü Çevreci Kuruluşlar Çernobil Faciası Türev Konu Anlatımı
Turkiye'de ayni pozisyonda. Turkiye'de cari acik olmasinin sebebi yabancilarin Turkiye'ye oluk oluk para akitmasindan dolayi kaynaklaniyor. Dolar kuru 2002 senesinde 1.7'den simdiki 1.34'e geriledi, hem de Turkiye'deki yuksek enflasyona ragmen gerceklesti bu. Nasil oldu bu? Disaridan iceriye dolar girmesiyle, ve icerdeki vatandasin dolarini bozdurup TL'ye gecmesiyle oldu. Unutmayalim ki, doviz kuru serbest. Yatirimcilar TL'nin asiri degerli oldugunu dusunseler TL satip dolar alirlar ve TL deger kaybeder, sorun cozumlenir. Boyle bir durum olmadigina gore hersey de yolunda demektir.
2006 senesi sonunda cari acik 30 milyar dolar olursa ve dolar kuru da 1.35 civarinda olursa hic sasirmayin derim. Onceki yazimda belirttigim gibi hukumet butce aciklarini kapatmaya devam ettigi surece yabanci yatirimcilar Turk piyasalari olan guveni sarsilmaz ve iceriye yatirimlar artarak girer. Unutmayin ki cari acigimizin en dusuk oldugu zamanlar 2001 ve 2002 yillari idi. Bugun dusuk bir cari acik istemek, Turk ekonomisinin dusuk hizda buyumesini istemekle es anlamli bir istekdir.
Haa, gonul isterki Turkiye teknoloji uretsin, sermaye mallari uretsin, disaridan ithal ettigimiz bir cok ara mali ulkemizde uretelim ve hatta Cin ve Japonya gibi ticaret fazlasi verelim. Ve bu ticaret fazlasini Amerika'ya ve Avrupa'ya ve dunyanin diger bolgelerine yatirim yaparak degerlendirelim. Ama bunlar bugun olabilecek seyler degil. Simdi yapmamiz gereken ulkeye yabanci sermayeyle birlikte yeni teknolojiyi bir arada cekmektir. Zamanla teknolojik difuzyonla turk firmalari bu yeni teknolojiyi adepte edecek ve hatta kendi teknolojimizi uretmeye baslayabilecegiz. Buna daha uzun zaman var.
1 Yorum Var.:
açıkçası bu yazıya katılamiyacağım malesef. özellikle de teknoloji ile ilgili son kısıma. evrimci iktisatçıları takip etmenizi öneririm.
Yorum Gönder