Zamaninda ingiliz basbakani benjamin israel « yalanlar,kahrolasi yalanlar ve istatistik » deyip istatistigin yalanlari dogru gibi sunmasi seklinde kullanilmasindan yakinmis olsada , Frederick moler daha gercekci bir sekilde « hernekadar istatistiklerle yalan soylemek kolay olsada ,istatiksiz yalan soylemek cok daha kolaydir »diyerek bu soylemin yanlisiligina dikkat cekmisdir.
Her gun tv,gazetelerde abuk sapuk hastaliklar uzerine, kuresel isinma v.s uzerine istatistikler duyuyoruz. Gunumuzde istatistigin gunluk hayatimizda girmedigi yer kalmadi,modern TIP istatistik uzerine kurulu;tesadufi kontrol gruplari uzerine yapilan deneyler,arastirmalar devrimsel bir yontem oldu.hukumetler butun kararlarinda istatistigi kullaniyor.Butun ekonomi ve finansal kararlarda istatik kullaniliyor.ciftcilikden tutun,meteorolijiye kadar hayatimizda her alanda kullaniliyor. Bu yuzden istatistik nedire cevap vermeye calisacagiz ve kisaca bazi ilgili islemlerden bahsedecegiz,ayrintiya girmeyecegiz(istatistigin ozellikle olalisik teorisinin nasil yaniltici kullanilabilecegini ise olasilik nedir ve olasilik sorulari ve cozumleri yazilarimizda gorebilirsiniz !).
istatistik nedir ?Bazisi istatistigi veriden anlam cikarma sureci olarak,bazisida eldeki verilerle belirsizlik,kesin olmayan,bilinmeyen yada gelecek hakkinda tahminde bulunma islemi olarak tanimlayabilirler.,Daha formel bir tanimlar ise ;
istatistik, geçmiş ve şimdiki durumla ilgili toplanmış verileri bazı tekniklerle analiz ederek gelecek hakkında karar vermemizi kolaylaştıran bir bilim dalıdır.Istatistik belirli olay ve olaylara iliskin derlenmis sayisal bilgilerdir1(A.Fuat Yuzer).
istatistik belirli bir olayın gözlemlenmesi sonucu, onun büyüklüğü, kıymeti, dağılımı, vb. özellikleri hakkında elde edilen rakamlardır.
Gunumuzde istatistik belli bir amac icin gozlemlenen olaylardan elde edilen sayisal verilerin, islenip,bilimsel olarak incelenmesinde yararlanilan yontemler bilimidir. Bugun istatistik verilerin toplanmasi analiz edilmesi sunulmasi ve yorumlanmasi islemidir.
İstatistiksel yöntemler, toplanmış verilerin özetlenmesi veya açıklanması amacıyla kullanılır. Bu tür bir yaklaşım betimsel istatistik adını alır. Buna ek olarak verilerdeki örtüşmelerin (kalıplar), gözlemlerdeki rassallığı ve belirsizliği göze alacak şekilde, üzerinde çalışılan anakütle veya süreç hakkında sonuç çıkarma amacıyla modellenmesi, çıkarımsal istatistik(yorumsal) adını alır2. Hem betimsel istatistik hem de tahminsel istatistik, uygulamalı istatistiğin parçaları olarak sayılabilir. Matematiksel istatistik adı verilen disiplin ise konunun teorik matematiksel altyapısını inceleyen disiplindir.
Betimsel istatistikle cikarimsal istatistik arasindaki farki soyle aciklayabiliriz.Ornegin farkli bir civciv yeminin civcivler uzerine etkisi uzerine arastirma yapan bir veteriner 50 ornekden olusan civcive verdigi bu ozel yemin kazandirgi kilo ile normal siradan,stantard yemle beslenmis civcivlerin kilosunu sunmasi,gostermesi betimsel istatistige ornekdir.Cikarimsal istatistik ise sonuclara bakarak ,bu civciv yeminin butun civcivleri daha hizli buyutecegini onermesidir. Burada genelleme yapilir.Bu genellemelerinde ne kadar guvenli,dogru oldugu hata olasiligiyla alakalidir.Bu genellemelerin dogrulugu en cok ornegin nekadar ana kutleyi yansitiyor olmasiyla ilgilidir.ornek gercekden ana kutle-populasyonu iyi temsil ediyormu ?
Ornegin populasyon-anakutleyi temsil etmesiyle ilgili bir ornegi soyle verebiliriz;2.dunya savasi sirasinda R.A.F(birlesik krallik hava kuvvetleri) bomba ucaklarinda bulunan makineli tufekcilere sorulan « en cok nerden,hangi yonden saldirildigi »sorusuna verilen cevaplar « yukardan ve arkadan » olmusdur.Bu ornek populasyonu nekadar temsil ediyor olabilir ?Burada dogru bir genelleme yapmak kolaymi ?degil,cunku arastirmaci sadece saldirilardan kurtulan ,geri donen ucaklardakilerle mulakat yapabilme olanagina sahipti.Belkide asagidan yapilan saldirilarin sIklIgIda aynen yukardan ve arkadanla ayniydi ama bunu ogrenme olanagi yokdu.Boyle bir durumda guvenli bir ornekleme elde etmek zor.Aslinda bunun ismi ornekleme paradoksudur.Cunku ana kutleyi-populasyonu bilmeden nasil ornegin-orneklemenin yaniltici,guvenli olmadigini bilebiliriz ?Bunun tam bir cozumu yok.o yuzden kesin genellemelerden kacinilinir.Bu sorunu halletmek icin kullanilan yontemlerden biri anakutle-populasyondan random-rastgele ornek secimidir.Populasyonda her bir birey-birim esit secilme sansina sahip olmali.Ama tabiki buda kolay degildir ;ornegin insanlarin hangi partiye oy verecegine dair bir politik anket yaparken ,bazi insanlar kolayca ankete katilirken bazi insanlar politik goruslerini aciklamak istemeyebilirler.Yani bu durumda orneginiz bias(bir tarafa dair egilimli,onyargili) olabilir
Ornekleme ile anakutle parametreleri hakkinda yorumlama yapabiliriz,buna istatiksel tahminleme denir.Nokta ve aralik tahminlemesi olarak 2 sekilde incelenebilinir.
Ornekleme ile anakutle parametrelerine iliskin yaptigimiz tahminleri istatiksel hipotez testleri ile sinariz.hipotez testleri cikarimsal istatistigin en onemli parcasidir.Hipotez testi ile Anakutleden alinan orneklemenin urettigi istatiksel deger ile anakutle parametresi hakkindaki yorumlarin test edilmesir.Orneklemenin istatistik degeri ile onceden belirlenmis parametri degeri arasindaki farklilik test edilir.Bu farklilik istatiksel olarak anlamli ise ve hipotezimiz ornegin H :0 ise sifir hipotezi reddedilir. Hipotez testi isleminde karar verebilmek icin ornekleme bilgilerinin olasilik a dayanarak genellestirilmesi gerekir.O zamanda arastirma konusu olan parametre degeri hakkinda bize yardimci olan istatistigin ornekleme dagilimini bilmemiz gerekir. Olasilik ve ornekleme dagilimlari bu yuzden onemli konulardandir.
Ana kutle-kitle(population) nedir ;Gozleme konu olan olaydaki butun birimlerin-bireylerin tumune verilen addir..
Ornekleme ise ; Genelleme yapilmak istenen bir ana kutleden belirli tekniklerle sinirli sayida birimin cekilmesi ve bu ornekleme uzerinde yapilan istatiksel hesaplarla ana kutle hakkinda genellemelerde bulunulmasi islemidir.
istatistik nedir sorusuna cevap vermeye calisip istatistigin kisaca ne oldugunu aciklamaya calisdik.Matematiksel istatistik,dolayisiyla olasilik,regresyon,varyans analizi gibi ayrintili bilgi gerektiren konulara girmedik.
diger iliskili yazilar ise
ekonometri nedir?
olasilik nedir?
Olasılık soruları ve çözümleri
olum istatistikleri
Normal Dağılım ve Standart Sapma
REKLAM:Ekonomi Turk 2 bloguna üye olun.
0 Yorum Var.:
Yorum Gönder