Turkiye'nin Derdi (1. Bolum)

Dun blogumuzu 367 kisi ziyaret etmis, normalde bu rakam 120 civarinda seyrediyordu Carsamba gunleri. Demek ki Deniz Gokce'nin iki gun ust uste bizim blog yazarlarinin yaptigi yorumlardan bahsetmesi bize gecici olarak 240 civarinda yeni okuyucu kazandirmis. Gercekte ne kadar yeni okuyucu kazandigimizi 2 hafta sonra goruruz diye dusunuyorum.

Neyse biz asil isimiz olan ekonomi yorumu yapmaya geri donelim. Bir okuyucumuz "eger cari acik problem degil ise neden Turkiye Mayis-Haziran aylarindaki krizden en cok etkilenen ulke oldu" diye soruyor.

Turkiye'deki kose yazarlarinin cogu ekonomiden anlamaz, bu sadece Ercan Kumcu'ya yonelik bir gozlem degil, neredeyse tum ekonomi yazarlarinin veya politika yazari olup da ekonomi konularinda yazan diger kose yazarlarinin eksikligi. Haliyle bu kisiler ekonominin genel performansini takip etmek icin kulaktan dolma yontemlerle ogrendikleri parametreleri takip ederler. Bu parametreler nelerdir siralayalim:

1. Buyume orani ve kisi basina dusen GSYIH: Bir ekonominin su anki ve yakin gecmisteki durumunu anlamaniz icin en isabetli degiskenlerden birisi budur aslinda. Bizim kose kapmis yazarlarimiz son 4 yilda ekonominin kumulatif %30 buyumesine bakip "Allahallah burada hersey cok yolunda gidiyor, demek ki problemleri bulmak icin baska tarafa bakmamiz gerekli"
deyip ikinci degiskenimize yoneliyorlar.

Bütçe Nedir    iktisat Nedir    Borsa Yorumları    Regülasyon Nedir    Türkiyede Ödenen Vergiler, Vergi Türleri

2. Butce Acigi ve Borc stoku: Bu degisken ekonominin gecmisten bugune tasidigi kamburu gosteren en onemli degiskendir. Butce acigi gelecekteki buyumeyi onemli olcude arttiracak altyapi harcamalari icin harcanmissa kotu degildir ama genelde Turkiye gibi ulkelerde butce acigi devletin vatandaslara verdigi rusvetler yuzunden veya vatandaslarin devletten santaj, zor kullanma, ajitasyon yontemleriyle aldigi paralar yuzunden olusur (Ornek istiyorsaniz 2006 yilinda tavukculara, tekstilcilere, findikcilara, memurlara, vs. vermek zorunda kaldigi haraclara bakin). Neyse son yillardaki butce aciklarina bakarsaniz, butce aciginin GSYIH'a oraninin azaldigini gorursunuz. Burada da problem bulamiyorlar ama azmin elinden hic bir sey kurtulmaz.

3. Enflasyon: Enflasyonu tanimlamayacagim, biz enflasyonla buyuduk, cigerini biliriz. Kose yazarlarimiz tek haneli enflasyona bakip kendi kendilerine "Allahallah bir gariplik var, artik isimiz eskisi kadar kolay degil, sikayet edecek hicbir sey bulamazsak enflasyondan sikayet ederdik, simdi onu da yapamiyoruz. Kesin TUIK bu rakamlarla oynuyordur, ondan sikayetci olalim" diyorlar. Yine de yilmiyorlar.

4. Borsa ve faiz: Borsa 4 senede 4'e katladi, faizler %70'lerden %20'lere dustu. Uzun vadeli faiz oranlari bir ara %12'nin altina dustu (konut kredisi). Burada da problem bulamadi kose yazarlarimiz, bir sonraki degiskene yoneldiler.

5. Doviz: Yillarca Turk lirasi degersiz, para pul oldu diye yakinirdik, millet maasini alir almaz doviz burolarina hucum eder dolar mark alirdi. Son 4 yilda dolar ve euro Turk lirasi karsisinda nominal olarak deger kaybetti, doviz burolari kapandi, insanlar yastik altlarina sakladiklari dovizleri bozdurmaya basladilar. Bizim kose yazarlari bos durur mu? Bu sefer de "yahu Turk lirasi cok deger kazandi, biz benzinin litresine 3 YTL degil, 5 YTL vermek istiyoruz" diye sikayet etmeye basladilar. Son dalgalanmadan sonra ise bu sikayetcilerin sesi kesildi.

6. Issizlik: Issizlik oranlarina baktiginiz zaman son 4 yilda cok fazla bir degisikligin olmadigini gorursunuz. Oransal olarak istihdam yerinde saymistir. Oransal olarak yerinde saymistir ama detaylarina bakarsaniz tarimdan diger sektorlere dogru buyuk bir gocun icerisinde oldugumuzu gorursunuz. Ayrica calisma yasina gelmis nufus da arttigi icin aslinda ekonomimiz son 4 yilda yeni is alanlari yaratmis olmasina ragmen issizlik orani sabit kalmistir. Ben kose yazarlarimizin bu konuyu yeterince desemediklerini dusunuyorum, cunku onlarin onunde cok daha istah acici bir konu vardi:

7. Evet bildiniz, Cari Acik: Ekonomide yukaridaki parametrelere bakip cok ciddi sorunlar goremeyen kose yazarlarimiz cari acik konusunun uzerine baliklama atladilar. Bu senenin meselesi degil, takip edebildigim kadariyla son 3 senedir surekli bu konuyu gundeme getiriyorlar. Ercan Kumcu ne diyor: ekonomimizin iki tane sorunu var, cari acik ve siyasi belirsizlik. Krallikla yonetilmiyoruz, her 5 senede bir secim oluyor, o yuzden siyasi belirsizlik uydurmaca bir kavram. Yani Ercan Kumcu'ya ve diger bir cok kose yazarimiza gore ekonominin en buyuk problemi yuksek cari acik. Bu yuzden kafasi karismis okurlarimiz bize gelip cari acikla ilgili sorulari defalarca soruyorlar. Cevaplayalim:

Cari acik bir problem degil, bir sonuctur. Bir hastanin basinin agrimasi gibi. Doktor hastaya "basinizin agrimasi bir problem, agri kesici hap alip bu bas agrisini gecirelim" derse, hastanin yakinlari iki gun sonra hastaneyi basip doktoru esek sudan gelene kadar bir guzel doverler. Doktorun yapmasi gereken bas agrisina neyin sebep oldugunu bulmak ve o sebebi ortadan kaldirmaktir. Nedense ekonomiye ilgi duyan kisiler bu durumu kavrayamiyorlar.

Peki o zaman Turkiye'nin gercek problemleri nelerdir?

Hah! Iste bu guzel bir soru oldu. Bir dahaki yazida bu soruya cevap verecegim, bu yazi haddinden fazla uzun oldu.