Faiz Oranlari Hakkindaki Dusuncelerim...

Daglardan taslardan medeniyete geri dondum, yavas yavas yazilara tekrar baslayacagim. Bu arada bir okurumuz su mesaji gondermis:

Sizin blogunuz sayesinde e-mail adresinizi buldum. Ben 59 yaşında emekli devlet memuruyum. İsmim xxx xxxx. Aslında bunu blogunuza bir başlık açmak istiyordum ama başaramadım o yüzden e-mail atmak istedim. İşin özünde size bir konuda fikir danışmak istiyorum.

Ben bir devlet memuru olarak yıllar boyunca çalıştım didindim ve biriktirdim. Hanımımda aynı şekilde. Çocukları büyüttük, okuttuk. Birikimlerimizlede bir ev satın aldık. Sonra benim bu büyüyen çocuklarım benim aklıma girdiler girdiler ve evi satıp parasını bankaya faize koyduk. Benim ve hanımın emekli maaşları ve sattığımızın evin faiz geliriyle yaşamaya başladık. İlk başta hersey iyiydi taki bu kriz cıkana kadar. Şimdi faizler çok düştü. Bizim gelirler düştü ve evimi sattığıma bin pişmanım. Üzüntüden bir kalp krizi geçirdim çünkü yıllar boyunca yemeyip içmeyip biriktirmiştik.

Altın Yorumları    UNESCO Nedir    Sosyalizm Nedir  Forex Nedir    Fraktallar  Altın Oran Nedir

Size bu kadar uzun uzun anlatmak istedim. Daha iyi durumumu anlamanız için. Size danışmak istediğim bundan sonra bu faiz oranlarının seyri nasıl olacak? 2-3 yıllık vadede faiz oranlarını düşürmeye devam mı edecekler? Ne kadar düşürecekler? Eski faiz oranlarını hiçbir zaman göremeyecekmiyiz? Türkiye faiz konusunda artık politikamı değiştirdi?

Düşüncelerinizi benle paylasırsanız inanın ki beni çok mutlu edersiniz. Vaktiniz olmazsa en azından bu konuda bilgi alabileceğim bir kaynağa beni yönlendirirseniz yine çok mutlu olurum.

Merkez Bankasi son yarim yuzyilda yasadigimiz en derin ekonomik (ekonomi nedir?) daralma surecinde faiz oranlarini dusurerek mudahale etti ve kisa vadeli faizleri neredeyse %8'e dusurdu. Iki yil vadeli faizler ise %12 civarinda seyrediyor. Enflasyona endeksli bonolarin getirisi ise %8.2 + gerceklesecek enflasyon oranlari kadar.

Simdi bu rakamlar bizlere neler soyluyor? Turkiye'deki reel faizler bundan 2.5 sene once %10 civarindaydi, bugun %8.2'e gerilemis. Bankacilik sektorunun bu krizden yara almadan cikmasinin neticesinde gecen senenin sonuna dogru %17'lere yukselen reel faiz oranlari geriledi. Ote taraftan %25'e dayanan nominal faiz oranlari ise cok daha buyuk bir dusus yasayarak %12'e dustu. Nominal faizlerin daha fazla dusmesinin nedeni enflasyon beklentilerinin gerilemis olmasi. Onumuzdeki iki sene boyunca beklenen ortalama enflasyon orani %4'den daha az. Ben enflasyonun beklentilerden daha yuksek cikmasini bekledigim icin enflasyona endeksli bonolari tercih ediyorum ama tabii hic bir seyin garantisi yok.

Okurumuzun sorusuna gelecek olursak, Turkiye'deki kucuk yatirimcilarin cogu kisa vadeli faizlere yatirim yapan kisilerden olusuyor. O yuzden de simdi ellerine gecmise kiyasla cok daha dusuk bir faiz geciyor. Elde edilen faiz gelirini arttirmanin bir yolu faizler kendileri icin tatminkar seviyelerde iken uzun vadeli enstrumanlara gecip yuksek faiz oranlarini bir kac seneligine kitleyebilirlerdi ama anlasilan bu yapilmamis. Simdi ise bankalardan tas catlasa mevduatiniza %10 faiz alabiliyorsunuz. Bankalar ise hem kisa vadeli ve uzun vadeli faizler arasindaki makastan hem de faizlerin dusmesinden dolayi degerlenen bonolarindan dolayi bu krizden en karli cikan sektor oldu. Yani okuyucumuz da Merkez Bankasi gibi banka hisselerinin 4 ayda %150'e yaklasan oranlarda deger kazanmasina katkida bulunmus.

Bundan sonra ne olacak? Merkez Bankasi faiz oranlarini indirmeye devam edecektir, ben nereye kadar dusureceklerini simdiden tahmin edemiyorum ama sunu soyleyebilirim ki enflasyon bir muddet sonra Merkez Bankasini koseye sikistiracaktir. Bana sorarsaniz reel faizler %8 gibi hala tatminkar bir seviyede seyrediyor (Amerika'daki reel faizler %2 ya var ya yok). Insanlarimiz son 20 yildir cok yuksek faiz oranlarina kotu alistilar, hukumet son 3-4 yilda harcamalar konusunda biraz muhafazakar davranabilseydi simdi reel faizler %5 seviyesine gerilemis olurdu. Anlayacaginiz faizlerin bu kadar gerilemesinin zamani gelmis de gecmisti bile. AKP onumuzdeki yillarda politik bir intihara kalkisip 90'li yillardaki savurgan maliye politikalarina donmez ise faizlerin de cok yukselmemesi hatta dusmesi lazim.

Okuyucumuza varecegim en iyi tavsiye ise su: bence siz emekli birisi olarak aylik harcamalarinizi toplam emekli maasinizin %90'i ile sinirlandirin. Her ay arttiracaginiz parayi ve faiz gelirlerinizi ise simdi harcamayi aklinizdan bile gecirmeyin. 59 yasinda birisi ortalama 76 yasina kadar yasar diye tahmin ediyorum ama bu sure cok daha uzun olabilir. 85 yasiniza kadar yasayacaginizi varsaydigimizda elinizdeki paranin o kadar uzun sure dayanmasi simdiki harcama davranislariniza gore cok mumkun gorunmuyor. Ozellikle ileriki yillarda saglik problemleriniz artacak ve artan saglik masraflari yuzunden harcamalariniz beklemediginiz soklarla karsilasacaktir. Iste o zaman bir kenara koydugunuz birikimleriniz imdadiniza yetisecektir. Ayrica simdi degil ama 15-20 sene sonra devletin emekli maaslarini odeme konusunda simdiki kadar istekli davranacagini da dusunmuyorum. Kendinizi bu duruma karsi da hazirlamalisiniz.