Midterm Sonuclari

Cumartesi gunu yaptigimiz yazili yoklamanin sonuclarini aciklama zamani geldi. Sorular ve cevaplari soyle:

1. Nisan ayinin sonunda Turkiye'deki sicak para stoku $63.4 milyar olsun. Mayis ayi sonunda sicak para stoku $48.9 milyara gerilemisse ulkemizden cikan sicak para miktari ne kadardir?

Bu her babayigidin dogru cevaplayabilecegi bir soru degil. Bu sorunun ilham kaynagi Tevfik Gungor takma adiyla yazan Gungor Uras'in 13 Haziran 2006 tarihli yazisidir. Gungor Uras bu yazida ulkeden cikan sicak para miktarinin $63.4-$48.9=$14.5 milyar dolar oldugunu ifade ediyor. Biz daha once Gungor Uras konusunu iki yazimizda islemistik (yazi 1, yazi 2). Ben bu kose yazarinin ozgecmisine baktiktan sonra bu yazilarda yaptigi hatalarin bilincli bir sekilde yapilmis oldugu sonucuna varmistim. Ancak yukarida sordugumuz soruya yanlis cevap vermesi bu yazarimizin bilgi seviyesi hakkinda kafamizda ciddi soru isaretleri dogurdu. (Ugur Gurses de bugunku yazisinda iskembeden atan kose yazarlarinin ipinin Ekonomi Turk gibi bloglar tarafindan pazara cikarildigini belirtmis!! No comment diyoruz.)

Neyse uzatmadan sorunun cevabini verelim. Birincisi bu soruyu dogru cevaplamak icin elimizde yeterinde veri yoktur. Bu cevabi veren okuyucularimiza 25 puan veriyoruz. Ancak cozum burada bitmiyor. Elimizde veri yoksa arayip bulacagiz. Sinavin basinda "sorulari cevaplamak icin istediginiz kaynagi kullanabilirsiniz" demistik hatirlarsaniz. Merkez Bankasi websayfasindan 28 Nisan Cuma gunu 1 Amerikan Dolarinin 1.3218 YTL'den kapandigini ogreniyoruz. Yine Merkez Bankasindan 31 Mayis Carsamba gunu 1 Amerikan Dolarinin 1.5675 YTL'den kapandigini ogreniyoruz. Bu rakamlar Nisan sonunda sicak para stokunun 83.78 milyar YTL, mayis sonunda ise 76.65 YTL oldugunu ifade etmektedir.

Tutumluluk Nedir    Nükleer Enerjinin Zararları    Nükleer Kirlilik    Nükleer Nedir    Fraktallar

Benim kafam karisti simdi. Sicak para stokunda sadece 7.13 milyar YTL azalma var. Dikkatsiz okuyucularimiz bu parayi 1 dolar=1.3215 YTL kurundan cevirip sicak para cikisinin $5.4 milyar oldugunu soyleyebilirler. Biraz daha akilli okuyucularimiz ise bu rakamin bir ust sinir ifade ettigini, sicak paracilarin aslinda kac liradan dolar aldigini bilmedigimiz icin bir alt limit bulmak icin 1 dolar=1.5675 kurunu kullanarak $4.6 milyar dolarlik bir sicak para cikisi oldugunu soyleyebilirler. Neticede $5.4 milyar dolar sicak para cikisi olmustur diyen okuyucularimiza 35 puan, cikan sicak para 4.6-5.4 arasindadir diyen okuyucularimiza 40 puan veriyoruz. Maalesef bu iki rakam da dogru degil.

Sicak para stokunda 7.13 milyar azalma olmasinin nedeni sadece sicak para kacisi degildir. Sicak paracilarin hazine bonolarina yatirim yaptiklarini biliyoruz ve Mayis ayi icerisinde hazine bonosu getirileri yukselmis, hazine bonolarinin degeri ise dusmustur. Bu bilgi icin paragaranti.com sitesinden 9 Nisan 2008 vadeli bononun fiyatini gosterge olarak aliyoruz. Burada yaklasik bir hesaplama yapacagimizi belirtelim. Bu bononun Nisan sonunda fiyati 78 YTL, Mayis sonunda fiyati ise 74.75 YTL. Yani bono fiyatlari yaklasik %4.2 oraninda dusus gostermis. Sicak paranin ortalama 76-76.5 gibi bir fiyattan sattigini varsayarsak bonolarin deger kaybindan dolayi yaklasik 1.5 milyar YTL stok kaybi yasadiklarini hesaplayabiliriz. Bu demektir ki Mayis ayinda ulkemizden cikan sicak para miktari bir onceki paragrafta yaptigimiz hesaplamanin yaklasik 1 milyar dolar altinda bir rakam olacaktir. Yani Mayis ayinda asagi yukari 4 milyar dolar civarinda bir sicak para cikmistir cevabi veren okurlarimiza tam puan olan 50 puan veriyoruz.

Goreceginiz uzere sadece aritmetik islemler yapmakla ekonomist olunmuyormus. Sorunun gercek cevabini ogrenmek icin Junior isimli okuyucumuzun sectigi yolu da izleyebilirsiniz ama TUIK'in verilerine guvenmeyen ulkenin insanlari Merkez Bankasinin hesaplamalarina da guvenmez diyerekten kendimiz hesaplama yolunu sectik.

2. Microsoft firmasi Cin'de Windows isletim sisteminin illegal olarak kopyalanip satilmasi sonucu senede 20 milyon adet satis kaybi yasadiklarini tespit etmistir. Microsoft sirketi Cin'de Windows isletim sisteminin tanesini $60'dan sattigina gore senelik satis gelir kaybi ne kadardir?

Bu soruyu MBA ogrencilerine Managerial Economics dersi verdigim zaman sinavda sormustum. Bu da basit aritmetik kullanilarak cozulecek soru degil. Yani cevap 20*$60=$1.2 milyar dediyseniz yanildiniz demektir. Muzik sektoru de benzer hesaplamalar yaparak korsan CD'lerin kendi satislari uzerinde cok buyuk negatif bir etki yarattigini savunur cogu zaman. Bu sorunun cevabini verebilmek icin bildigimiz iki sey var. Korsan satislar ortadan kaldirilsaydi maksimum 20 milyon kopya daha satabilirdi Microsoft, muhtemelen korsan kullanicilarin bir kismi $60'lik ucreti odemeyecek ve yerine Linux gibi sistemleri kullanacaktir. Boylece Linux daha hizli yayilacak ve belki de Microsoft'un gelecekteki satislarini tehdit edecektir. Microsoft'un korsan kullanilabilmesi bu acidan Microsoft'a gorunmeyen bir fayda sagliyor aslinda.

Peki Microsoft'un satis gelir kaybi ne kadardir? Bu sorunun dogru cevabini kimse bilmiyor. Simdiki korsancilarin gelecekteki satislara pozitif etki yaptigini dusunursek belki de uzun vadede satis kaybi degil satis kazanci yasiyorlardir. Dogru olmayan cevabi ise biliyoruz: 1.2 milyar dolar.

Goreceginiz uzere ekonomi artimetikten ibaret degil, konular karmasik, bu yuzden cahil kose yazarlarini tesbit etmekte hic zorlanmiyoruz.