IMF Nedir? IMF Anlaşması Neye Yarar?

Türkiye geçen hafta IMF anlaşmasını rafa kaldırdı. Önce IMF nedir sorusuna bir cevap verelim, sonra da yorumlara geçeriz. IMF Uluslararası Para Fonunun ingilizce kısaltması, zamanında belli bir amaç için kurulmuş, sonra o fonksiyonu kalmayınca başka alanlara kaymış. Devletlerin sürekli büyümesinin arkasında yatan en önemli nedenlerden bir tanesi de bu aslında. Geçmişte bir amaç için kurduğunuz bir devlet kurumu zamanla misyonunu kaybetmesine rağmen yok olmamakta, tamamen alakasız bir yapıya dönüşebilmektedir. Yani bir kere elinizi verirseniz bir daha kolunuzu kurtaramayacağınız garanti. Devlet nedir yazısında devletin neden gerekli olduğunu anlattık ama dediğimiz gibi devlet kurumlarının zamanla mutasyona uğramış zombilere dönüşmesinin önüne geçmek de pek mümkün görünmüyor.

Bir örnek vermek gerekirse DPT yani Devlet Planlama Teşkilatı hala faaliyet gösteren, faydasını bırakın zararı olan bir devlet kurumudur. Kapatmaya çalışsanız kapatamazsınız, neye yaradığını çalışanları dahi bilmez, bürokrası merdiveninde bir basamak vazifesi görmekten başka bir fonksiyonu yoktur. IMF bir bakıma DPT’ye benziyor ama DPT kadar kötü değil. Özellikle son 10 yıldır oldukça başarılı bir performans sergilediklerini de söyleyebiliriz. Yine de bu IMF içerisinde bir sürü verimsizlik olmadığı anlamına gelmiyor, sadece faydası zararından daha fazla olan kurumlardan bir tanesi.

Unesco nedir yazımızda uluslararası kurumların nasıl bürokrasi yumağı olduğundan ve kaynakları nasıl çarçur ettiğinden bahsettik. “Bağımsız iktisatçılar” genellikle bu tür verimsiz devlet yapılanmalarını desteklerler. Ne hikmetse devletçi ve statükocu bu kişiler acaip derecede IMF karşıtıdırlar. Sırf bu bile bize IMF’nin faydalı bir kurum olduğunu göstermek için yeterli kanıttır. Ekonomiden hiç bir şey anlamıyorsanız bağımsız iktisatçıların söylediklerinin tersini söyleyerek ekonomi hakkında çok daha isabetli yorumlar yapabilirsiniz. Ciddiyim, espri yapmıyorum.

IMF bugünlerde bir danışmanlık şirketi gibi faaliyet gösteriyor, tek farkı danışmanlık ücretleri için sizden para talep edeceğine size para veriyor. Nasıl mı? Piyasada borçlanabileceğiz oranların çok altında faiz talep ederek tabii ki. Başkasına 2 milyar dolar faiz ödeyeceğinize aynı miktar parayı IMF’den borçlanarak sadece 1 milyar faiz ödeyip 1 milyar dolar tasarruf edebilirsiniz. Bunun karşılığında ise IMF sizden adam gibi ekonomi yönetimini öğrenmenizi, bütçenizde ayağınızı yorganınıza göre uzatmanızı, kapitalist ekonominin sağlıklı işleyebilemesi için gereken kurumları (evet devlet kurumlarını, kanunları ve mevzuatları) kurmanızı şart koşuyor. Yani aynı bir anne babanın çocuğunu doğru davranması karşılığında ödüllendirmesi gibi davranıyor.

IMF nedir konusu çok uzun bir konu, Türkiye ve IMF ilişkilerine burada çok değindik, şimdi tekrar bu konulara girmeyeceğiz. Deniz Gökçe geçen hafta bu konudaki son gelişmeleri özetleyen bir yazı yazmış, okuyun, bizim fikirlerimize benziyor.