Turkiyede Enflasyonun Nedenleri Nedir

Turkiye'de enflasyonun nedenleri nedir diye merak edenler icin Deniz Gokce enflasyonu azdiran sektorlerin konut ve gida oldugunu tespit etmis. Bu sektorlerde enflasyon orani geri kalan tum alanlardaki ortalama enflasyonun neredeyse iki kati bir hizda seyrediyor.

Sindirella Hikayesi  Tahvil Nedir  Gönüllü Çevreci Kuruluşlar  Çernobil Faciası  Türev Konu Anlatımı  Demokrasi Nedir    Yatırım Fonları

Yerinde bir tespit. Ancak Deniz Gokce bizden farkli olarak gida sektorundeki artislarin mevsimsel oldugunu, sene sonunda enflasyonun %4.8 oraninda gerceklesecegini ongoruyor. Biz katilmiyoruz. Biz 3 Eylul tarihinde yazdigimiz "Zamlar Nereden Gelecek" baslikli yazida onumuzdeki 10 sene icerisinde gida ve konut fiyatlarinin enflasyonun uzerinde artacagini belirtmistik. Tabii ki mevsimsel faktorler ara ara fiyatlarin olmasi gerekenin cok altinda veya cok ustunde olmasina neden olabilir ama uzun vadede gida, konut ve saglik harcamalarinda enflasyonun cok uzerinde artislar gorecegiz.

Ayni yazida henuz universiteye baslamamis okurlarimiza da doktor olmalari tavsiyesinde bulundugumuzu hatirlatalim.

Haa, biz sene sonunda enflasyonu %6-7 araliginda goruyoruz.

2 Yorum Var.:

Adsız dedi ki...

Keşke hiç 3 Eylül’deki yazınıza refer etmeseydiniz. Dönüp o yazıyı okuduğumda “uzun vadede gida, konut ve saglik harcamalarinda enflasyonun cok uzerinde artislar gorecegiz” şeklindeki savınızın açıkçası neredeyse çocukca “anecdotal” temeller üzerine kurulduğunu gördüm.

1- “Turkiye'de insanlara verilen saglik hizmetlerinin kalitesi fiyatina gore cok yuksek.” Böyle bir yargıya nasıl vardınız bilmiyorum ama İngiltere dahil tüm Avrupa’ya göre sıradan vatandaşa verilen hizmet kalitesinin çok çok düşük olduğunu söyleyebilirim. Doktorların tıbbi bilgisi ve uluslararası gelişmeleri takip etme düzeyi de maalesef çok zayıf. Türkiye’de Batı’da olduğu gibi belirli periyotlarda proficiency test’lere girme zorunluluğu olmadığı için çoğu doktor üniversite bilgisiyle mesleğini sürdürüyor. Devlet hastaneleri dışında hizmet alanlar ise özel muayenehane ücretleri ve özel hastane ücretlerine tabii kalıyorlar ki bunlar hiç ucuz değil. Eğer söz konusu örneğin “onkolojik” bir tedavi ise, ilaçların neredeyse tamamı ithal ediliyor ve takdir edersiniz ki, dışarıdan daha ucuz falan olamaz. Son günlerde bu kalitesiz pahalılığın önüne geçmek için bazı özel teşebbüslerin (Ethica adlı bir hastane) yabancı sağlık personeli getirme konusunda teşebbüsleri olduğu haberleri vardı. Yanılmıyorsam bu konu Başbakan tarafından da yakın zamanda gündeme getirilmişti.
2- “Turkiye'de gayrimenkul fiyatlari daha dusuk, ozellikle kucuk sehirlerimizde.” Evet, refah seviyesi arttıkça, ve mortgage gibi finansman imkanları geliştikçe, ev fiyatlarında bir artış görülebilir. Ancak, burada evin konumu ve metrekaresi kadar standartlarının da dikkate alınması gerekir. Sonuçta bir “elma” Amerika’da da bir elmadır, Türkiye’de de bir elmadır ama aynı şeyi ev için söyleyemezsiniz. Eğer Amerika’da normal bir middle-class vatandaşın suburbia’daki eviyle Türkiye’deki bir vatandaşın suburbia’yadaki “aynı özelliklerdeki” evini karşılaştırırsak, Türkiye’deki evin hiç ama hiç ucuz olmadığını göreceksiniz (çoğu zaman da özellikle toprak rantı nedeniyle daha pahalı bile olabilir.) Bugünlerde gazetelerde çarşaf çarşaf ilanları çıkan moderen site evleri ise Amerika’da ancak vasat public housing’ler olarak pazarlanabilir. Kısaca, kalitesine göre Türkiye’deki ev fiyatları ucuz değildir. (Burada klasik bir enflasyon ölçüm sorunu da var tabi. Bilgisayar fiyatları ucuzluyor mu gibi.)
3- “Ciftcilerimiz ihracat yapamadigi icin bizim piyasamizda arz ve talep dengesizligi olusmakta ve bu gida fiyatlarini dusurmekte.” İklim olarak çok elverişli olmasına rağmen Türkiye’de tarım gelişmemiştir. Türkiye’nin en önemli problemlerinden birinin tarım ve hayvancılıkta “economies of scale”den yararlanamamış olmasıdır. (Bunun nedenlerine burada girmeyelim ama veraset kanunları ve oy avcılığı peşindeki partilerin küçük çiftçiyi desteklemelerinin (inanamayacaksınız ama 100 dönümün üzerindeki arazilere destek almak neredeyse imkansızdır) ciddi payı vardır.) Bu durum değiştikçe “output” artacak ve fiyatlar önemli ölçüde azalacaktır. Ayrıca, bir kaç “protected” ürün dışında AB’ye ihracat konusunda ciddi bir engel de yoktur açıkçası. Bazen non-tariff engellerin çıkarıldığı medyada iddia edilir ama bunlar engel değil gerçekten de yollanan ürünlerde aflatoxin gibi kanserojen maddeler bulunması nedeniyledir.

Evet, hizmetler sektöründe bazı fiyat katılıkları söz konusudur ancak bunun nedenleri bahsettikleriniz değildir. Üzerinde biraz daha düşünelim lütfen.

Blog Sahibi dedi ki...

Sizin disaridaki urunlerin kalitesi ve fiyati hakkinda cok bilgi sahibi oldugunuzu dusunmuyorum.

1. Saglik hizmetleriyle ilgili size Amerika'dan basit bir ornek vereyim. Hastanede bir gece kalmanin maliyeti yaklasik $3500. Doktorlar senede $300,000 gibi rakamlara calisirlar. Ortalama ilac fiyatlari Avrupanin 2 katidir. Turkiye'deki fiyatlar hakkinda bilgi verebilirseniz karsilastirma olanagi bulabiliriz.

2. Amerika'daki evlerin cogunlugu kartondan yapilma. Turkiye'deki gibi betonarme ev yapildigini dusunmeyin. O yuzden firtina ciktiginda hersey yerle bir oluyor. Bu arada ev fiyatlarindan bahsederken ben gokyuzune kurulmus evlerden bahsetmiyorum, bahsettigim fiyatlarin icerisinde arsa fiyatlari da vardir ki, asil enflasyona neden olacak kisim arsa fiyatlarindaki artistir zaten.

3. Disaridaki sebze ve meyve fiyatlariyla iceridekileri karsilastirmanizi oneririm. Turkiye'de bir sey ucuzsa o da sebze ve meyve fiyatlaridir.

Madem soylediklerinizin dogru oldugunu dusunuyorsunuz, ortalamanin iki kati bir hizda artan konut ve gida fiyatlarini nasil acikliyorsunuz peki? Mevsimsel etkiler ve spekulasyon mu?