Kennedy Institute of Ethics Journal dergisinin Eylul 2006 sayisinda bobrek nakli ve bobrek bagisi hakkinda Alireza Bagheri tarafindan ilginc bir makale yayinlandi. Konumuza katkisi olur diye bugunku yazimda bu makaleye deginmek istiyorum.
Istatistiklere gore Amerika’da her gun yaklasik 18 hasta organ transferi icin beklerken hayatini kaybediyormus. Organ transferi icin bekleyen hasta sayisi toplam 93 bin kisiymis. Bunlarin cogu bobrek nakli icin bekleyenler. Ne yazik ki bobrek transferine ihtiyac duyan her 4 hastaya karsi bobregini bagislayan sadece bir iyiliksever bulunabiliyormus.
Tutumluluk Nedir Nükleer Enerjinin Zararları Nükleer Kirlilik Nükleer Nedir Fraktallar Sosyalizm Nedir
Buna karsilik Iran’da hic bir hastanin bobrek transferi icin beklerken hayatini kaybetmedigi, ulkede bekleme listesi diye bir seye gerek olmadigi belirlenmis. Ihtiyac duyan herkese organ transferi yapilabiliyor. Sebep, Iranlilarin daha mi cok iyilikserver olmasi? Hayir. Bu basarinin arkasinda Iran'da 1999 yilindan beri uygulanan ve organini bagislayan kisiye para yardimi yapilmasi (compemsated donations) modeli yatmakta.
Irandaki sistemde organ bagislamak isteyenler ve organa ihtiyac duyanlar Charity Foundation for Special Diseases (tabii vakfin ismi Ingilizce degil, Turkcesi Ozel Hastaliklar Vakfi oluyor galiba) isminde bir vakfa basvuru yapiyorlar. Bu vakif bagis sahiplerine 1090 dolar tutarinda bir odeme yapiyor, ki bu para Iran’da kisi basina dusen milli gelirin ucte biri. Kimin kime bagis yaptigi gizli tutuluyor.
Yapilan arastirmaya gore organ bagislayanlarin yuzde 80’i, organ nakli yapilanlarin yuzde 50’si fakir. Bu model sayesinde 1999 yilindan bu yana organ transferi icin bekleme listesi ihtiyaci ortadan kalkmis.
Turkiye'de ayni model uygulanabilir mi? Bilmiyorum. Eger bunu radikal bir teklif goruyorsaniz, en azindan sunu yapabiliriz. Her surucu ehliyeti icin basvurana (olumu halinde) organ bagiscisi olmak isteyip istemedigi sorulabilir. Bu programi cazip kilmak icin, katilanlardan ehliyet ucreti alinmaz. Bagisci olmak isteyenlerin ehliyetine ozel bir isaret konur. Bu kisilerin organlari, eger hayatlarini kaybederlerse, aile ve akrabalarinin izni olmadan alinir ve ihtiyac sahiplerine verilir.
18 Yorum Var.:
Turkiye'de su an zaten dediginiz soru uygulamasi var sayin ekonomix, fakat insanlarin bunu ciddiye alma katsayisi0. Bobregin yaninda bide sunu bagislayayim, yok su kalsin mantigi ile pek birsey degisecegini sanmiyorum. Kaldi ki duzgun sisteme bile yeni gecilmisken. Sizin toplu bilinclendirme icin onerileriniz var mi?
Tesekkur ederim verdiginiz bilgi icin. Turkiye'de bu sistemin (ehliyet hususunda?) uygulandigini bilmiyordum. Ekonomix'e haksizlik yapmayalim bu arada, yaziyi o yazmadi.
Toplumu bilinclendirme icin iki oneri aklima geliyor. Bunlardan bir tanesi, cok kapsamli ve buyuk olcekli bir medya kampanyasi baslatmak ve basina da beni gecirmek. Topluma bir faydasi olur mu bilmiyorum, ama bana faydasi olacagi kesin.
Ikincisi ise insanlarin kendi istekleri ile, faydasina inanmasalar bile organ bagisi yapmalarini tesvik edecek bir sistem kurmak. Makaleyi o bakimdan ornek gostermek istemistim.
Saygilar, tugrul
Insanlardan sadece hayir icin organ bagislamalarini beklemek saflik olur. Biz burada ogretmen maaslari hakkindaki yazimizi okumak isteyenlerden Cocuk Esirgeme Kurumuna 10 YTL'lik bagis istedigimizde okuyucularin yaklasik %99,6'si yaziyi okuyup bagis yapmadilar.
Ortada maddi bir cikar olmadigi surece organ bagisi konusunda verimsizlik surecektir. Normalde ekonomide verimsizlikden bahsettigimizde sonuc gelir veya buyume kaybidir; organ bagisi konusunda verimsizlik insanlarin hayatini kaybetmesi anlamini tasiyor.
Iran gibi "yobaz" bir ulkeden "gelismis" batida bile goremeyecegimiz uygulamalar gormek beni gercekten sasirtti bu arada.
Bizde bu tip toplumun genelini ilgilendirecek radikal kararlar alınamaz,uygulanamaz.Çıkar tabip odası sokaklara dökülür devleti organ ticareti yapmakla suçlar,en sonunda da ülkenin bölünmez bütünlüğünden ve dahi laiklikten vazgeçilemeyeceğini, ülkenin sermayeye peş keş çekilemeyeceğini söylerler.Alın size bir örnek:
Türkiye'de doktor sayısı yetersiz (OECD ortalamasında en son sıradayız demek yeterli herhalde!)hükümet denklikleri YÖK tarafından kabul edilmek şartıyla T.C vatandaşı olmayanların da Türkiye'de hekimlik yapabilmesinin önünü açmaya çalışıyor.Ama çok sayın ve kıymetli TDB bas bas bağırıyor sanki ayaklarındaki nasıra basılmış gibi.Neymiş efendim Arap sermayesiymiş hekim emeği ucuzlatılmak isteniyormuş.İsteyen TTB nin web sayfasından İthal Hekim linkini tıklar görür.
Başka bir hayrete şayan şey ise suların 'Flor'lanması meselesi.Türkiye'de Kars ve Isparta illeri haricinde sulardaki flor miktarı eser seviyede.Bu yüzden suların florlanması lazım.Çünkü suların florlanması ile diş çürümeleri %70 e yakın önlenebiliyor ve bu yöntem klorlama, aşılama, paterizasyon ile birlikte toplum sağlığına katkı yapan en temel 4 yaygın uygulamadan biri sayılıyor.Şimdi bakıyorum bu iş o kadar kolay ki:Suya belli miktarda flor katacaksınız,başka bir şey yok.İnsanlar bu suyu içecek ve dişleri çürüğe karşı çok daha kuvvetli olacak.Belki organ bağışı gibi hayatlar kurtulmayacak ama çok daha geniş bir kitlenin,tüm toplumun ağız sağlığında inanılmaz bir iyileşme söz konusu olacak ve bu neredeyse sıfıra yakın maliyetle hiç bir ikna ve eğitim çabasına gerek kalmadan neredeyse otomatik olarak yapılacak.
Şimdi bu kadar basit ve faydalı bir şeyi yapamayan güzel ülkem organ bağışı gibi bir sorunu nasıl halleder? Pragmatizmden yoksun,sorun oluşmadan önlemini alma konusunda dünyanın belki de en tembel ve ihmalkar milleti nasıl olur da böyle bir şeye ikna edilir.
Neyse şahsi kanaatim mal gibi alınıp satılmadan İran modelinde olduğu gibi (Ki modelin ortaya çıktığı ülke bile bizde uygulanmaması için yeter sebep)organ nakli için verici ayarlamak hem ahlaken hem tıbben çok uygun.İnce nokta ticarete meydan vermemek,o da alıcı vericiyi tanımazsa sorun olmaktan çıkar sanırım.
dragut@gmail.com
Kizilay'a kan vericem diye AIDS olan insanlar varken, isin icine birde organi soktuk mu seyreyleyelim cumbusu. Bu ulkede gerizekali insanlarin yaptigi akraba evliligi cocuklari yuzunden "geriye evrim" teorisini kanitlamaya bilim adamlari geliyor. Sizce bu gerzeklik paraya cevrilebilir mi ?
Türkiyenin yüzde 99'u müslümandı değil mi :) yüzde 99 söylemi hep bize dayatıldı bu sekilde de. müslümanlıktan ayri olarak, bu siteyi okuyanlarin yüzde 99 u honourless mi? Türkcesine dilim varmiyo.
@Ekonomix
ben de o yazıyı okudum ama çocuk esirgemeye bağış yapmak çok zahmetli başka bir yere yapsak olmaz mı?
VolkanS
Volkan Bey, teklif sizden geldigine gore onerilerinize acigim. Cocuk Esirgeme Kurumundan ben de rahatsizim, isimizi hic kolaylastirmiyorlar.
Alternatif olarak ne oneriyorsunuz?
@Ekonomix
kredi kartıyla online, hatta SMS ile bağış yapılabilen yardım kuruluşları var. Deniz feneri, İHH, TEGV, Mehmetçik Vakfı... Böyle bir kuruluşu işaret edin, yardıma boğalım :)
VolkanS
Tesekkurler Volkan Bey,
TEGV'ni bagisa bogmanizi bekliyorum!!!
@volakan,
volcano gibi esiyordum , boğarım falan. Nerde, hala ismini göremedik bağışçılar arasında.
hadi çabuk ol, ismini öğrenecez ekonomixin
@@
Demin TEGV'e SMS ile 10 YTL bağış yapmayı denedim ama bu servisten sadece faturalı hat sahipleri yararlanabiliyormuş.
Deniz Feneri versek olmaz mı?
VolkanS
@ma volkan. git nereye bağış yapılması gerektiğiyle ilgili o kadar yazı yazıldı,onları bir daha oku sorduğun sorunun cevabını kendin bul.oooo sen bu gidişle evleneceğin kızıda bizim seçmemizi beklicen anlaşılan. eşşeğini kendin ara.
@ at volkan mesaj at.@ at volkan top at.
@
:)
Ben kendi seçimlerim doğrultusunda yeterince bağış yapıyorum merak etmeyin.
madem seçimi bana bıraktınız az önce sevabı Ekonomi Turk'e ait olmak üzere Deniz Fenerine 10 YTL bağışta bulundum.
Bundan sonra Ekonomi Türk'ü dilediğimce okumayabilir miyim?
VolkanS
"okuyabilir miyim" olacak tabi ki :)
VolkanS
Son bir haftadir organ bagisi ile ilgili kurum yada kurulusa ulasma cabasi icindeydim.Internetten arastirirken sizlerin yorumlarinizi buldum.
Ates dustugu yeri yakarmis. Allaha sukur boyle birseyle karsilasmak zorunda kalmadan ehliyetimi aldigim senelerde organlarimi (ailemin karsi cikmasina ragmen) bagislamistim.
Bir kamuoyu arastirmasi yapmaya basladim ve donor potansiyeli olan insanlari sadece bilgisizlikten ve usengeclikten kaybettigimizi gordum.
Konuyla ilgili tum yetkili makamlara ulasmaya calisiyorum.Genis kapsamli bir tanitim kampanyasi ile organ bagisinin ne oldugunu, dinimizce uygun goruldugunu ve istediginiz zaman ozgur iradenizle bagisinizdan vazgecebileceginizi de anlattirmak istiyorum, ama o kadar cıkmazda kaldim ki....
Ben maddi olarak destekleyecek firmalari hazirlamama ragmen bu konuda arkamda durabilecek bir dernek veya guvenilecek bir saglik bakanligi yan kurulusu yok malesef.
Ufacik bir isik da olsa eselemeye devam edecegim, nede olsa organ bekleyen insanlar da sadece o zayif isiga guveniyorlar.
Hepinize saglik dolu gunler.....
Volkan Bey,
Bagisinizin makbuzunu bize email ile yollayabilirseniz sizin isminizi de bagis yapanlar kismina ekleyebilirim.
Selin Hanim,
Cabalarinizdan oturu sizi tebrik ediyorum. Gelismelerden bizi de haberdar eden biz yazi yazarsaniz anasayfamizda yayinlariz.
Tesekkurler
@Ekonomix
bağış SMS yoluyla yapıldığı için ortada bir makbuz yok. Fakat ismimin listeye eklenmesine de gerek yok.
Ben şu 10 YTL lik yazıyı okuma gafletinde bulunduğum için bu işlere girdim aslında. Hayatımda okuduğum en pahalı yazıydı kelime başına fiyat biçersek.
Hakkınızı helal edin yeter.
VolkanS
Yorum Gönder