Is Bulma Problemi Nasil Cozulur?

Universite Harclari uzerine yazdigimiz yaziya yapilan yorumlarda bir okuyucumuz su sekilde bir serzeniste bulunuyor:

"Verimlilik düşük derken de marjinal verimliliği fazla olanın fazla kazanacagı varsayımı ile düşünüyorsunuz. Bir üni ögrencisi nasıl verimli olabilir? Derslerinde başarılı olarak ve kendini gelişterek. Benim verimlilik ölçütüm olarak GPA'mı alırsanız 4 üzerinden 3,59 ve bölüm ikincisi mezun oldum.Üretime katkımız yokmus, üniversiteler bizi istihdam etmiyor ki verimli olalım, bi sürü makale yazalım, citation endeks e girelim. Bölüm başkanının oglunun asistan alındığı bi ülkede yaşıyoruz, ne verimliliği. Belki bu varsayımlarınız ABD' de geçiyordur ama hiç Türkiyede yaşamamış gibisiniz."

Dunyanin kurali esitlik degil esitsizliktir, bakin etrafiniza esit olan pek bir sey goremezsiniz. Ikiz cocuklar bile ayni performansi, ayni sonuclari uretemiyor. Hayatin isleyisindeki en onemli faktorlerden bir tanesi "information asymmetry" dedigimiz herkesin mevcut durum hakkinda ayni bilgiye sahip olmamasi durumudur. Bir isveren ise birisini alirken o kisi hakkinda belki de en az bilgiye sahip kisilerden bir tanesidir. Bu dezavantaji ortadan kaldirmak icin mulakat yapilir, sorular sorulur, o kisinin gecmisi arastirilir, notlarina bakilir, vs. Amac bu kisinin verimliligini ise almadan isabetli bir sekilde olcmek ve dogru karari vermektir.

Iflas Nedir  Borsa Nedir  Hisse Senedi Nedir  Risk Nedir  Libor Nedir  Ikame Etkisi Nedir

Simdi olaya bu acidan baktiginiz zaman daha onceden tanidiginiz bir kisi, ya da sizin tanidiginiz bir kisinin taniyip onerdigi bir kisi hic tanimadiginiz bir kisiye gore daha avantajlidir. Bu size "adam kayirma" gibi gelebilir ama bu olay Turkiye'de de boyledir, Amerika'da da. Hatta Amerika'da ise girenlerin dortte ucu bir tanidiklari vasitasiyla ise giriyorlar seklinde bir istatistikte vereyim size. Serbest piyasa kosullarinda isveren her zaman en verimli olacak elemani ise almak ister. Haa, devlet dairesidir (bahsettiginiz durum bana bunu cagristiriyor), verimlilik adamin umurunda degildir, o baska. Biz bosuna serbest piyasa ekonomisini, devletin kucultulmesini savunmuyoruz!!!

Yazinizdan anladigim kadariyla siz verimlilik olcutu olarak GPA'yi almissiniz. Yanlis anlamayin, benim GPA'in sizinkinden de yuksek idi ama bence verimlilik olcutu olarak GPA'i kullanmak tek basina yeterli bir davranis degildir. Ben kendi tecrubelerime dayanarak sunu soyleyebilirim ki dusunduklerini cekinmeden ifade yetenegi, insan iliskilerindeki basari, ozguven, yaraticilik bence bir kisinin not ortalamasindan cok daha onemli faktorlerdir (ise nukleer fizikci birisini almadiginizi varsayiyorum :-)). Maalesef bu yetenekler okulda ogrenilebilecek seyler degil.

Uzerinde duracagim ikinci konu ise birincisiden cok daha onemli bir konu. Ulkemizdeki insanlar nedense hep baskalari tarafindan istihdam edilme beklentisi icerisindedir. Birisi is buldugu zaman hemen ik sey sorariz: kadrolu mu ve sigortali mi? Devletin uzun yillar en buyuk isveren olmasindan kaynaklanan bir sey olabilir bu belki de. Insanlar okurken hic "acaba ben kendi basima ne yapabilirim?" diye sormuyorlar. Girisimcilik ruhumuzda mi yok nedir? Her zaman bahanemiz hazirdir ama: devletin burokrasisi cok, sermayemiz yok, vs. vs. Hic bir zaman kendimizi sorgulamiyoruz ama.

Yapmamiz gereken (devletin yapmasi gereken demiyorum dikkat edin) ulkede girisimcilerin onunu acmaktir, piyasalari serbestlestirmektir, vergileri azaltip, devletin faaliyetlerini kismaktir. Bunu yaptigimiz zaman butce aciklari da azalir, faizler de duser, issizlik de azalir. Secimler geliyor, yine mal gibi gidip populistlere oy verip ondan sonra da ulke niye bir turlu kalkinmiyor diye dovunup duracagiz. En sonunda kabahati de "dis guclerin" uzerine yikacagiz. Soooo convenient!!