Butce Aciklari Nasil Olusur? (2)

Ekonomix butce aciklari nasil olusur yazisina "Devletlerin gelirleri ekonomideki dalgalanmalarla paralel hareket ederek hizli buyume donemlerinde artar, kuculme donemlerinde ise azalir." diye baslamis. Oysa degisen, devletin vergi gelirleridir. Devletin toplam gelirleri ise degismez, sabittir. Daha dogrusu, harcamalar ne kadarsa gelirler de o kadardir. Devlet bunu kanuni yoldan, yasa cikararak, proseduru belli bazi sartlarla toplarsa bunun adina vergi diyoruz. Bu is kanunsuz yapilirsa, adina enflasyon diyoruz. Enflasyona cogu zaman enflasyon vergisi de denir.

Butce aciklari da devletin vergi gelirlerinin harcamaya yetmiyor olmasindan kaynaklanir. Bu aciklar ya para basarak yani enflasyonla, ya da borclanilarak kapatilir. Borclanma sadece gecici finansman saglar. Bu sene borclandiginiz miktari onumuzdeki sene yahut senelerde faiziyle birlikte ya vergilerle yahut da para basarak kapatmaniz gerekir. Devletin borclanarak tasarruflari emmesi zincirleme olarak faizleri artirir, ozel yatirimlari azaltir.

Kapitalizm Kapitalist nedir  Faşizm nedir?  Fraktal Nedir  Kırmızı Başlıklı Kızın Hikayesi  Çernobil Faciası

Ekonomik buyumeyi/refahi artirmak icin vergileri artiralim mi indirelim mi sorusu yanlis bir sorudur. Dogru olan harcamalarin azaltilmasidir. Harcamalari azaltmadiktan sonra vergilerde yapilan degisikligin bir onemi yoktur. Vergi oranlarini degistirmek icin yasa gerekir, hic bir politikaci da vergileri artiriyorum demekten hoslanmaz. Obama secilirken vergileri artirmayacagina dair soz vermisti. Benzer bir sozu 1988'deki secimlerde George H. W. Bush da "read my lips, no new taxes" diyerek vermisti. Ancak isbasina geldikten sonra butce aciklarini kapatamayinca vergileri yukseltmek zorunda kalmis bu da ona 1992 secimlerinde baskanlik koltuguna mal olmustu.

Bundan iki ay once bir konferansin ardindan Obama'nin fiscal policy takimindan bir akademisyen butce aciklarinin surdurulemez oldugunu, ekonomik toparlanma basladiktan sonra Obama yonetiminin vergi artirimina gidecegini, ancak simdilik bunun tam tersini soylemenin daha uygun olacagini soylemisti. Hem ABD'de hem de Turkiye'de bugun Keynesyenlerin gaziyla artirilan harcamalar onumuzdeki donemde ya yuksek vergi ya da yuksek enflasyon (ya da ikisi birden) yoluyla bize geri donecektir.

Turkiye'de genel teamul butce aciklarini bes-on sene biriktirip iki-uc sene kriz yasayarak kapama uzerine kuruludur. (Asagidaki grafikte toplam harcamalarin GSYH'nin  (bkz. gsyh nedir?)yuzde 45'ine kadar ciktigi doneme dikkat edin) Bu kisir donguden 2002-2005 arasinda ciktigimizi zannettik, 2006 ve 2007'de butce aciklari oldukca kucuk bir seviyeye inmisti. (Grafikten takip edin) Ancak simdi, Ekonomix'in de soyledigi gibi "hem Amerika hem de Turkiye bu yola girmis iki ulke. Bugunku acilardan sakinmak icin yarini feda ediyorlar." Son donemde harcamalarda yapilan artislar henuz grafige yansimadi. Onumuzdeki donemde hem faiz harcamalari hem de faiz disi harcamalarda yuksek artislar gorecegiz. Bunlar da bize yol, su elektrik olarak degil, enflasyon, vergi, faiz olarak geri donecek.