Borsa ve Kuresel Ekonomi

Benim burada makroekonomik tahminlerden yola cikarak borsa yorumlari yapiyorum. Hemen bu yazinin altinda Nouriel Roubini'yi 2005 yilinda kuresel resesyon tahmini yaptigi icin elestirdigimiz yazi var. Hem elestirimize aciklik kazandiralim, hem kuresel ekonomi hakkindaki goruslerimizi bir kez daha yineleyelim, hem de konuyu borsaya (yatirimlarimiza) baglayalim.

Cin'e gitmedim ama Hindistan'a gittim. Hindistan kocaman bir santiye, diyelim ki sabah bir yeri ziyarete gittiniz, aksam otelinize donerken sabah gectiginiz yollarin degistigini goruyorsunuz (Umit Aktan gibi nasil abartiyorum ama). Hindistan bugunlerde %9 civarinda buyuyor, insanlari zenginlesiyor, insanlar para kazandikca daha cok tuketiyor ve daha cok tasarruf ediyor. Hem bu tuketim, hem de tasarruflar, hem de disaridan gelen sermaye yeni yatirimlari doguruyor ve yuksek buyume hizi sureklilik kazaniyor. Hindistan hala yoksul bir ulke, zenginler 4 metre duvarlarin arkasinda yasiyor, gelistirilmesi gereken o kadar cok sey var ki akliniz hayaliniz durur. O yuzden daha cok yatirim yapilacak ve bu buyume uzun yillar devam edecektir.

Bütçe Nedir    iktisat Nedir    Borsa Yorumları    Kredi Faiz Oranları    Türkiyede Ödenen Vergiler, Vergi Türleri

Ote yandan Cin Hindistan'in bir 10 yil otesinde gibi gorunuyor yatirimlar acisindan. Bu iki ulkede dunya nufusunun %40'i yasiyor. Bu iki ulke de cok buyuk hizlarda buyuyorlar. Bu iki ulke buyurken beraberlerinde gelismis ulkeleri de yaptiklari ithalatla ve sunduklari dusuk ucretli mal ve hizmetlerle buyutuyorlar. Simdi Roubini kalkip da bu trenin onunde "kuresel resesyon cikacak" diye durmaya kalkinca son uc yildir kumulatif (toplam) %15'in uzerinde bir buyumeyle ezilip gidiyor haliyle. Soylediklerinde dogruluk payi vardir, petrol fiyatlarindaki artis enflasyon yaratabilir, ama neticede petrol fiyatlarindaki artis petrol tuketicilerinden petrol ureticilerine bir servet transferidir. Ortada yitip giden degil, el degistiren bir servet vardir. O yuzden gelismeler o kadar da negatif degildir. Ayni Roubini Cin ve Hindistan'in sundugu mal ve hizmetlerin yarattigi deflasyonist etkinin pek de farkinda degilmis gibi gorunuyor.

Dunya buyuyor, ticaret artiyor, yoksulluk azaliyor. Dunya buyurken bu durumdan biz nasil faydalanabiliriz sorusunu sormaliyiz. Bu yuzden benim ilgi duydugum soru borsanin bugun veya gelecek hafta veya gelecek ay ne yapacagi degil. Zaten istesek de bu sorulara tatmin edici (kar getirici) cevaplar bulmamiz cogu zaman zor. Benim ilgi duydugum soru bundan 5, 10, 20 sene sonra ne olacagi. Bu acidan baktiginiz zaman borsalarin yukari gidecegi cok acik. Dunya yuksek hizda buyumesine devam edecek ve bundan da en cok borsada islem goren sirketler faydalanacak. Peki hangi sirketler? Cin, Hindistan gibi ulkelerde basarili olacak sirketlerle, bu ulkelere erkenden girebilmis ve kose kapabilmis yabanci sirketler tabii ki. Cin ve Hindistan'da hangi sirketlerin basarili olacagini bilmemiz mumkun degil, bu yuzden bu ulkelerden endeks fonlarina uzun donemli yatirim yapabiliriz. Bunun disinda Avrupa ve Amerikali sirketleri de dikkatli takip edip hangilerinin dogru yatirimlari yaptiklarini belirlememiz gerekiyor.

Dunyayi bir kenara birakalim ve Turkiye'ye bakalim. Turkiye'nin de bu kervana katilabilmesi icin yuksek hizlarda buyumesini surdurmesi gerekiyor. Buyumenin olabilmesi icin iki kosulumuz var: yatirimlar ve teknolojik gelisme. Teknolojik gelismeyi bir kenara birakalim, yatirimlara bakalim. Yatirimlarin olabilmesi icin kosullar nelerdir? Saglam bir adli sistem, zirt-pirt degismeyen ekonomi politikalari ve yasalar (vergi politikasi, vs.), ve dusuk faizler. Yalniz faizlerin dusuk olmasi Merkez Bankasinin zorlamasiyla olabilecek bir sey degil. Saglam bir adli sistem, politika surekliligi, ve acik vermeyen bir butce risklerin azalmasina ve akabinde de faizlerin dusmesine neden olur. Turkiye'nin buyumesi demek ki hep tekerleme gibi soyledigimiz "yapisal reformlara ve kati maliye politikasina" bakiyor. Adli sistemin iyilestirilmesi (duzgun kanunlara sahip olunulmasi ve bunlarin UYGULANMASI) , egitime yapilacak yatirimlar da teknolojik gelismelerin onunu acabilecektir.

Turkiye'nin onumuzdeki yillarda yukarida belirttigimiz gereklilikleri yerine getirebilecegini dusunuyorsaniz hic durmayin paranizi borsaya koyun derim. Yok biz bunlari beceremeyiz diyorsaniz paranizi kisa vadeli hazine bonosuna koyun o zaman, faiz oranlari cezbedici seviyelerde ve isler tersine donerse daha da cekici bir hale gelebilirler.

Ben paramla ne yapiyorum peki?

3 Yorum Var.:

Adsız dedi ki...

Sizi bilmem ama ben paramla sunu yapiyorum:
1. Borsa bana gore degil. Zaten uc kurus param var, ne zaman kullanmam gerek belli degil, borsaya yatiramam diyorum.
2. Kisa vadede kullanmayi dusunmedigim parayi HB'de degerlendiriyorum.
3. Belli bir miktarda paraniz varsa, bankanizdaki musteri temsilcinizi arayin derim. Su anda 32 gun kirik vade tabir edilen vade ile bankaya paranizi koyarsaniz size banka web sitesinde gordugunuzden daha iyi bir faiz veriyorlar (eskilerin para parayi ceker dedigi bu olsa gerek). Arabami sattim, boyle yaptim.
4. Yillar evvel Birikimli Hayat Sigortasi yaptirmistim, buna her ay dolar olarak odeme yapiyorum.
5. BES basladiginda girdim, buraya YTL yatirim yapiyorum.
6. Cok az bir miktar Euro tasarrufumu vadelide tutuyorum ama galiba Eurobond da mantikli bir yatirim. Tam olarak ne oldugunu cozersem, belki Eurobond alirim ama su ana kadar bana bunu adam gibi anlatan cikmadi.

Gayrimenkule Yatirim mantikli biliyorum ama bu konuda bilgim yok. Ev ya da dukkan almaya kalksam, ya param yetmez ya da alacagim yerler cok deger kazanmaz, bir de uckagitci kiraci ile ugrasmak derdi var.
Neticede tasarrufumun %10'u dovizde, kalani YTL'de. Ayriyeten sizin "para biriktir" ogudunu de tutuyor, her ay belli bir miktari mutlaka tasarruf hesaplarima aktariyorum, mutevazi ve de gelir seviyemin altinda bir hayat yasiyorum. Aferin mi bana? Yoksa var mi yaptigim bir salaklik?
T'Pol

Blog Sahibi dedi ki...

1. Dogru ediyorsunuz.

2. Bu da fena fikir degil. Vadeyi daha da uzatmak isterseniz enflasyon endeksli bonolari da deneyebilirsiniz.

3. Hazine bonolari kadar vermiyordur bankalar ama.

4. Cocuklar/es icin olsa gerek hayat sigortasi, dogru bir karar.

5. Bu da iyi.

6. Bence mantikli degil, enflasyona endeksli bonolar daha iyi gibi. Yurtdisina cikmayi planliyorsaniz o ayri.

Ben oturmayacagim gayrimenkule yatirim yapma taraftari degilim. Yaptiginiz tek yanlis uzun vadeli borsaya bir miktar para koymamaniz. ufak ufak alin bir kenarda dursun, bankalardan olusan bir portfoy yaparsaniz karli cikarsiniz.

Para biriktirmenizi taktirle karsiliyorum.

Adsız dedi ki...

Cok tesekkurler bana kendimi iyi hissettirdiniz:)

Bankam 25,000 YTL ve ustune %19 Bilesik Faiz veriyor. HB'nin basit faizinden daha iyi getiri sunuyor su sira. Bu hep boyle gidecek degil elbette. FYI,

T'Pol