Asaf Savas Akat'a Tavsiye

Ben tavsiye vermesine verecegim de, once Serhan Cevik'in isim vermeden Asaf Savas Akat'a yazdigi yazidan bahsetmek istiyorum. Serhan Cevik dunku "Gizemli Vejeteryan Talep Balonu" yazisinda resmen dalga gecmis adamla. Serhan diyor ki "Adam gecen sene resesyona gittigimizi ima eden yorumlar yapiyordu, sonunda ekonominin %7.4 buyudugu anlasildi. Sonra, birdenbire, ekonominin asiri isindigini soylemeye basladi" diyor.

Serhan, Asaf Savas Akat'in nasil tahmin yaptigini anlamadigi icin saskinliga dusmus tabii ki. Ben bu "bilmece"yi aylar oncesinden cozdum. Akad ekonomik tahmin yaparken zaman serisi analizi yontemini kullaniyor. Problem su ki, kullandigi modeller en yakin gecmisteki verilere en buyuk agirligi vererek ve trendi gelecege dogru uzatarak isliyor. Biraz teknik oldu bu aciklamam, sizin anlayacaginiz dilden bir daha anlatmayi deneyeyim. Akad Ispanya-Tunus macini izliyor diyelim, 30. dakikada Akad Tunus'un onde olmasina bakarak Tunus bu maci 2-0 alir diye tahmin yapar; sonrasinda mac devam ederken ikinci yarida Ispanya 2-1 one gectigi zaman ise "yeni verilerin isiginda" Ispanya maci 3-1 veya 4-1 kazanir diye tahmin yapar ve mac bittigi zaman yine her zamanki gibi macin sonunda dogru tahmini yapmis olur. Ekonomik bilgisine soyleyecek laf yok, universitede ders veriyor. O yuzden yaptigi tahminlerden sonra o tahmini destekleyecek bir ekonomik aciklama bulmasi da cok zor olmuyor.

Tutumluluk Nedir    Nükleer Enerjinin Zararları    Nükleer Kirlilik    Nükleer Nedir    Fraktallar

Ekonometri veya zaman serisi analizi bazli tahmin yapanlar cogu zaman yanilirlar. Bakin Salih Neftci bugunku yazisinda "Bir zamanlar ekonometrik modelleri kullanarak tahmin üretmeye çalışırdık. Ne yazık ki veriler insanın en fazla birkaç ay sonrasını görmesine yariyor." diyor. Gerci Neftci burada itiraf edememis yaptigi tahminlerin bir ise yaramadigini ve kimse bir ay sonrasiyla ilgili tahminleri duymak istemiyor diyerek kilif uydurmaya calismis ama dogrusu su ki bu yontemler pek bir ise yaramiyor. O yuzden de Neftci bu yontemleri terk etmis. (Madem kimse ilgi duymuyor niye simdi bile bir iki ay sonrasina yonelik tahminlerde bulunuyor?)

Neyse konu dagiliyor, Serhan Cevik'in analizine donelim. Serhan diyor ki Akad ve saz grubu son gunlerde enflasyondaki artisi delil gostererek bir ic talep balonu olustugunu iddaa ediyorlar. Kendisi de gitmis ve bizim tuketici talep sepetinin %27.7'sine denk gelen gida urunleri kategorisindeki fiyat artislarini incelemis. Bu kategori proses edilmis ve proses edilmemis gida urunleri diye ikiye ayriliyor, ikisinin de agirligi asagi yukari ayni. Simdi eger Akad'in iddaa ettigi gibi bir talep kaynakli balon varsa bu iki gruptaki fiyat artisinin da asagi yukari ayni olmasi gerekir degil mi? Oysa proses edilmemis gida urunlerinin (taze meyve ve sebze) fiyati yilbasindan bu yana %11.4 artmis, proses edilmis gida fiyatlari ise sadece %2.3 artmis. Gizemli vejeteryan talep balonu basligi da buradan geliyor, "Turkler ilginc bir sekilde sebze ve meyveye olan taleplerini arttirarak enflasyonun patlamasina neden olmus olmali" diyerek Asaf Savas Akad ile dalgasini geciyor. Ilk kez boyle bir durumla karsilasmiyoruz diyor, bu kis citir citir donarken bunun acisinin yaza dogru sebze ve meyve fiyatlarinda kendisini gosterecegini bilmeliydiniz diyor, yani fiyat artisi talep degil arz kaynaklidir diyor.

Baskasinin yazdigi yaziyi da anlatmak cok zor oluyur canim. Neyse, yazinin basinda soz verdigim tavsiyemi yapayim. Ekonomik tahmin yapacaksaniz teorik bir model kurarsiniz ve bu modele dayanarak tahmin yaparsiniz. Dandirik zaman serisi bazli modellerin yaptigi tahminlere kilif olacak ekonomik teori uretmeye calismamalisiniz, yoksa madara olursunuz.