Vergilemenin bir diger nedenide;devletin bazen lüks ve sagliga zararli olarak gorulen mallara yüksek vergiler koyarak ek kaynak sağlamasinin yaninda vatandasin tuketim tercihlerini degistirmek istemeside olabilir. Örneğin, bazı ülkeler alkollü içkilerden ve sigaradan yüksek vergi alır. Sigara ve alkollü içki fiyatıni yükselten bu vergiler, aynı zamanda, insanların sağlığa zararlı bu malları daha az tuketmesinide sağlar. Ama bu tip vergilerden, alım gücü yüksek olan varlıklı kişilerden çok yoksullar etkilenir. Vergi bazende yeşil vergi,ekolojik vergi adi altinda devlete kaynak elde etmenin yaninda ekolojiyi koruma amaci guden sebeblerlede konulabilinir.
Yine bazende vergi, hükümetler tarafindan ulusal gelirin bireyler arasında bölüşümü yani gelir dağılımı amaci icin kullanilir. Vergileme ile elde edilen gelir, bir grup insandan (genellikle, varlıklılardan) bir başka gruba ( geliri az olanlara) gelir aktarımında kullanılır,yani devlet bir tur robin hood gorevi ustlenir.
Vergiden bahsederken bir diger onemli vurgu ise;
Normalde,vergiler ödenirken, vergi ödeyen vatandaslarin, kamu hizmetlerinden yararlanma düzeyi göz önünde bulundurulmaz, kişilerin ödeme gücüyle iliskili bir durum sozkonusudur. Yani, Ayse teyze ile osman amcanin devletten yararlandığı hizmetler dikkate alinmaz. Vergiler icin, sadece vatandaşların gelir düzeyine bakilir ve kişilerin ödeme gücüne bağlı olarak bir ödeme sistemi geliştirilir. O yuzden fazla kazanan fazla vergi odeyecekdir.
Vergi neyin üzerinden alınıyorsa konusu odur. Emlak uzerinden aliniyorsa emlak vergisi,gelir uzerinden aliniyorsa gelir vergisi v.b.Vergiler çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulabilmektedir.
Vergilerin sınıflandırmaların belli başlıları şunlardır: Aynî(yükümlülerin kişisel durumlarını gözönünde bulundurmayarak, doğrudan doğruya mal-hizmet üzerinden alınan vergilerdir).Nakdî vergiler(verginin para seklinde odenmesi durumudur), şahıs ve mal vergileri, objektif ve subjektif vergiler, değer ve miktar vergileri, gelir,servet ve gider vergileri, dolaylı ve dolaysız vergiler sınıflandırmasıdır. Yazimizda Vergi cesitlerini asagidaki sekilde aciklayacagiz.
ARTAN ORANLI VERGİLER(progressive vergiler)
Matrahın büyümesi ile oranı da artan vergilerdir.yani,vergilendirmeye tabi tutar arttıkça oranı artan vergi.Turkiyede gelir vergisi artan oranli-progressive bir vergidir.
AZALAN ORANLI VERGİLER(regressive vergiler)
Gelir arttikca odediginiz vergi oranin azaldigi bir vergi turudur.Yani eger gelir matrah ise,Yuksek gelirlinin daha az oranda vergilendirilmesi demekdir;Adil olmadigi dusunulur
SABIT ORANLI:Düz oranlı vergi-esit oran (Flat Vergiler), vergi matrahı farklida olsa tek bir vergi oranının uygulanmasını içeren vergidir. Düz oranlı vergilere “sabit oranlı vergiler” veya “tek oranlı vergiler” de denilir.
Yukarida matrah dan bahsetmisken,ne oldugunuda belirtelim.Matrah nedir? Odenecek verginin miktarini belirlemek icin temel alinan kisimdir. Vergi miktari bu kisim(matrah) uzerinden hesaplanir. Gelir vergisiyle alakali olarakda ; Stopaj nedir e cevap verelim;kisaca kaynakda kesme yontemi olarak bilinir . ornegin stopaj usulune gore bir isletmede calisanlarin maas ve ucretlerinden alinan vergi kesintileri patronlarindan(vergi sorumlusu olarak)talep edilir.Bu kesintileri Muhtasar beyanname ile maliyeye oder.
Verginin Tarhı verginin hesaplanma bicimidir. Vergi tahakkuku ise Verginin odenecek asamaya gelmesidir.Vergini mukellefden alinmasida tahsil islemini olusturur.
Vergileri ayrica asagidaki gibide siniflandirabiliriz;
1- Gelir üzerinden alınan vergi ; Kişilerin gelirlerinden alinan vergilerdir. Gelir arttıkça vergi miktarı da artar(artan oranli).
2 – Servet üzerinden alınan vergi ; Menkul ve gayrı menkul serveti oluşturan mallardan alınan vergilerdir.Emlak,Veraset, intikal, Motorlu taşıt vergisi gibi.
3 – Gider (harcamalar ) üzerinden alınan vergi ; Bir kişinin gelir ve servetinin harcadığı kısımlarından alınan vergidir.Bu verginin amacı kişilerin harcamalarını vergilendirmektir.Örnek ; ozel tuketim,kdv vb,vergilerdir.
Vergi siniflandirmasinda en onemli olan siniflandirmalardan biri dolayli yada dolaysiz olmasidir.
Dolaylı vergilerin vergi adaleti konusunda tartisilmasina sikca rastlariz.Dolayli vergide gelir duzeyiniz ne olursa olsun ayni vergiyi odersiniz.Örneğin benzin satın alırken düşük gelirli bir kişi ile yüksek gelirli bir kişi aynı oranda vergi öder.Dolayli vergi bir malin veya hizmetin kullaniminin uzerinden alinan vergileridir. Vergi bir kisinin yada bir firmanin direk uzerinde degildir,ve vergi yuku son kullaniciya yansitilabilinir.ornegin bir dolayli vergi olan KDV en son tuketici tarafindan odenir ,yuku onun uzerindedir.yani dolayli vergiler yansitilabilinir vergilerdir.
Dolaysiz vergiler ise genellikle gelir ve sermaye uzerinden alinan,yansitilamayan,yani verginin yasal yukumlusu ile fiili yukumlusunun ayni oldugu kisilerdir. Gelir vergisi,emlak vergisi v.b.Daha adil bir vergi turu oldugu dusunulur.
Asagida 2010 yili vergi tarifesini bulabilirsiniz,ayrica vergi karsilastirmalari icinde linkler konuldu.
2010 (GELİR VERGISI TARIFESI)
8.800 Türk Lirasına kadar % 15
22.000 Türk Lirasının 8.800 lirası için 1.320 TL, fazlası % 20
50.000 Türk Lirasının 22.000 lirası için 3.960 TL, fazlası % 27
50.000 Türk Lirasından fazlasının 50.000 lirası için 11.520 TL, fazlası % 35
Uluslararasi vergi karsilastirmalari icin bazi linkler:
Dunya uzerindeki ulkelerin vergi oranlarini karsilastirmak isterseniz link.
OECD ulkelerini kapsayan petrol fiyatlari ve petrol uzerindeki vergi yukunu gormek icin link
Vergi ve transfer odemelerinin emek maliyeti icindeki orani icin link
Oecd nin vergilerle ilgili istatistikleri icin link
Yazimizi Benjamin franklinden bir alintiyla bitirelim,kendisi olum ve vergiler disinda herseyin belirsiz oldugunu soyleyerek vergilerin, hayatimizda kacinilmaz oldugunu vurgulamisdir.( "'In this world nothing can be said to be certain, except death and taxes." Benjamin Franklin (1706-90) ).
Vergi nedir?sorusuna cevap vermeye calistik.
Diger ilgili yazilar ise asagidadir.
Türkiye’de ödenen vergiler ve vergi türleri (çeşitleri)
Vergi artışı ne zaman olacak
vergilerin milli gelire oranını
Bütçe Nedir? Kamu Harcamaları Ne Kadardır?
1 Yorum Var.:
Yazı güzel ama çok fazla yazım hatası var.
Yorum Gönder