Ekonomistler Kahin Degildir

Ekonomistler veya iktisatçılar bu krizi neden goremedi seklinde sorularla sadece biz degil herkes ugrasiyor bugunlerde. Su testisi su yolunda kirildi ya, simdi herkes testiyi tasiyan cocugu pataklamakla mesgul. Biz bu tartismada karsi tarafi alacagiz. Elestirilere cevap verelim bakalim:

1. Ekonomistler krizi goremedi: Yok boyle birsey kardesim, adamlar kahin mi ki krizi gorebilsinler. Bu isler oyle onceden kabak gibi gorulen seyler degil ki. Oyle birsey olsaydi butun ekonomistler finansal piyasalarda her seyi onceden gorebildikleri icin costurur, milyarder olurdu. Her seyin bir olma olasiligi var, olma olasiligi dusuk olan bir olayi da ancak piyango oynamaya merakli Roubini gibi ya da sirf George Bush'a muhalefet olsun diye kriz gelecek diyen asiri-politik Krugman, Stiglitz gibi herifler sanki olmasi muhtemel bir olaymis gibi ortaya atarlar. Kriz olma olasiligi o gun icin cok dusuktu. S&P500 endeksinin krizden hemen once 1570 seviyesine yukselmesi size ne soyluyor? Kaldi ki ben krizden once normalde portfoyumde %70 civarinda olan hisse agirligimi %10'larin altina cekmis, blogda yaptigim islemleri anlatmis ve Aralik 2007 tarihinde kriz gelecek diyen birisi olarak yaziyorum bu satirlari. Yok hic bir seyin garantisi, her sey bir olasilik. Kriz gelecek diyen uc bes kisinin hangisi finansal piyasalara parasini koyup da zengin olmus Allah askina? Ekonomistler krizi gorebilseydi zaten kriz olmazdi. Bu cumleyi anlayabiliyorsaniz ne dedigimi de anlarsiniz.

Borsa Nasıl Oynanır  inovasyon nedir    Borsa Yorumları    Petrol Fiyatları    Bilgisayar Nedir

2. Ekonomistler kullandiklari modellerde "insan faktorunu" gozardi ediyorlardi: Model demek gercek hayatin basitlestirilmis sekli demektir. Insan faktorunu tam anlamiyla dikkate alan bir model, model olmaz gercek hayatin kendisi olur. Boyle bir model de yok. Zaten boyle bir sey kurulabilseydi, simdiye kadar kurulurdu. Ekonomistler bir kosede oturup da "yahu elimizdeki modeller iyi, daha iyisini yapabiliriz ama simdi kim ugrasacak" seklinde bir karar vermiyorlar ki! Daha iyisi yapilabiliyor olsaydi yapilirdi zaten. Real Business Cycle konusu da uzerinde 40 yildir calisilan bir konu, bir arpa boyu yol katedemediler iste. O zaman ben de makine muhendislerine bir elestiri getireyim. Kardesim benzinle calisan motoru icat ettiniz, tamam dediniz. Her ay dunyanin parasini oduyoruz benzine. Artik suyla calisan motor icat etmenin vakti geldi, baslayin calismaya. Bilmem anlatabildim mi?

3. Modern makro-ekonomi ekonomi bilimini bir sosyal bilimden öte bir doğa bilimine benzetmeye calisiyor: Herkes gider Mersin'e biz gideriz tersine. Gercekten ekonomi okumayanlara bu olay ne kadar basit geliyor degil mi? Ekonomi zaten vakti zamaninda sosyal bir bilimdi, laf cambazlarinin eli altinda bir adim yol katedemediginden matematikciler ortaya cikti ve ekonomi hakkinda bildiklerimizi fersah fersah arttirdilar. Ekonomide matematik kullananlar kullanmayanlari hapse atip ellerini baglamiyor ki! Matematik kullanmadan ekonomik arastirma yapmak isteyen buyursun yapsin. Bilgisayarina her virus girdiginde "digital cagdan" cikip tekrardan "daktilo cagina" mi donmek istiyorsun birader? Ekonomiyi sosyal bir bilime benzetmeye calisanlar rekabette kaybetmis kisilerdir. Bunu da goremiyor musunuz?

Kriz ekonomi bilimini nasil etkiler? Soyleyeyim. Arastiracak yeni bir konu cikmistir, binlerce makale yazilir, yeni seyler kesfedilir, teoriler yeniden sekillenir. Yani anlayacaginiz piyasa mekanizmasi burada da islemeye devam eder. Bir seyler ortaya koyabilenler kazanir (kim olursa) one cikarlar, laf salatasina dalanlardan ise bir sey olmaz. Bunun disinda "makroekonomik arastirmalara soyle yon verelim, boyle yon verelim" demek abesle istigaldir. Piyasa kendi basina isler; arastirmalara yon vermek istiyorsan bastirirsin "kendi" parani, arastirmaci tutarsin, onlara istedigin konularda arastirma yaptirirsin. Yok vatandastan toplanilan vergileri bu is icin kullanalim diyorsan o apayri bir tartisma konusu...

Not: Bir sonraki yazimin konusu su: Spor yazarlari ve yorumculari maclarin sonuclarini onceden goremiyorlar. Vatandastan toplanilan paralarla bu konuda arastirma yapalim ve maclarin sonuclarini bize onceden soyleyecek "insan faktorunu" de dikkate alan modeller gelistirelim.