Petrol konusundaki tahminlerim de yanlis cikti, $130'i gectik, $140'i da gectik. Aslina bakarsaniz ortada Israil-Iran savasi tehlikesi olmasa bu aralar petrolu aciga satmayi bile dusunuyorum ama savas riski yuksek gorunuyor ve savas cikarsa birakin $150'i $250'i bile goruruz.
Buna karsilik petrol piyasalari hakkinda epey bir bilgisi olan I. Cuneyt isimli okuyucumuz ise bizim aksimize su yorumda bulunmustu:
Petrolün bu seviyelere cikmasindaki ana etken pek cok kisi uzun süredir bunu reddetse de "fundamental".
Veri yoklugundan ya da sizin bu blogda fazlasiyla elestirdiginiz bir sürü nedenden ötürü fundamental faktörleri analiz edemeyenlerin iki basit aciklamasi var:
1) Spekülasyon petrol fiyatlarini sisiriyor
2) Jeopolitik
Israil-Iran savasinin etkileri hakikaten fiyata etkisi carpici olur, son 2 haftada bu risk de bayagi artmis durumda. Bu konuda size katiliyorum. Ancak bu faktör fundamental gelismeleri göz ardi edip "savas cikmayacak olsa fiyatlar düser" yaklasimini savunmayi gerektirmiyor bence.
Petrol fiyatlarinin düsmesi icin saglam bir "talep kirilmasi" olmasi ya da arzin ve "spare capacity"nin bayagi bir ziplamasi lazim, bunlarin ikisi de simdilik gözükmüyor. Dolayisiyla fiyatlarin fazla düsecegini beklemeyin derim sahsen.
Bu yazidan 8 gun sonra ise Iran'la ciddi bir savas cikma olasiliginin cok azaldigina kanaat getirip tarih de vererek su sozleri soylemisim:
Herkesin aksine ben kisa vadede (2009 sonuna kadar) petrol fiyatlarinin artacagini dusunmuyorum; hatta $100 ve asagisina kadar gerileme olasiliginin da %40 civarinda oldugunu dusunuyorum. Tabii bu ongorum petrol arzinda herhangi bir savas yuzunden kesinti olmamasi sartina bagli.
Petrolun dususunun ardinda talep kirilmasi var ve biz bunu herkesten once gorduk. Hemen hemen herkesten once. Inan Dogan da Turkishtime'daki yazisinda benzer tahminleri soyle dile getirmisti:
"Petrol fiyatlarının zirve yaptığı sıralarda yazdığım yazıda, petrole olan talepte kırılmaların başladığını, ayrıca dünyanın en büyük petrol tüketicisi olan Amerika’da tüketicilerin benzin düşmanı SUV’lerden daha küçük otomobillere doğru kaydığını ve bunun da gelecekteki petrol talebini önemli ölçüde yavaşlatacak bir rol oynayacağını belirtmiştim. Talepte meydana gelen bu değişikliklerin ise önümüzdeki 2-3 yıl için petrol fiyatlarını 100 doların altında tutacağını söylemiştim."
Dogru tahmin yapmak kadar olaylari dogru okumak da onemli. O yuzden bu tahminlerden sonra gecen ay I. Cuneyt arkadasimiza petrol piyasalari hakkindaki yeni goruslerini sorduk. Petrol piyasalarindaki gelismeleri iyi anlatan su cevabi aldik:
"Ekonomix Bey,
Son gelismeleri bir nedene baglamak imkansiz. Bir de daha önce
belirtmisimdir belki, ben daha ziyade "fundamental" aciklamaciyim. Bugün
müsterilere yolladigim bir raporu size yazayim. Bence birkac neden var:
1) Dolar kuru, benim hesaplarima göre Temmuz ortasindaki zirveden sonraki
%20'den fazla düsüste kurun payi 12 dolar civarinda. Her zaman böyle
olmuyor, örnegin 2007 basindan itibaren bakarsak kur payi 14 dolar kadar.
Fakat 15 Temmuz'dan beri yüksek bir iliski var.
2) Spekülasyon teorilerine fazla itibar etmememin nedeni CFTC verilerinin
acikcasi hicbir sey söylememesi. Millet sürekli spekülasyon diye yirtinir
durur fakat bakin: Mayis ortasinda bayagi güclü bir cikis oldu, 5 hafta
icinde non-commercial'larin (spekülatörler de denebilir) net-long
positionlari 70,000 kontrat azaldi. Normalde böyle bir durumda petrol
fiyatinin cökmesi gerek, fakat tam tersine bu bes hafta icinde petrol fiyati
%8.4 artti. Ondan sonra satis devam etmesine ragmen genel olarak
Mayis ortasi-Temmuz ortasi sürecinde fiyatlar %17 artti. Simdi madem
spekülasyon gazliyor bu fiyatlari bu ne perhiz bu ne lahana tursusu?
Bu konuda CFTC'nin veri eksigi cok, o yüzden kesin bir sey de söylenmiyor.
18 Temmuz'da adamlar bazi commercial oyunculari non-commercial sinifina
aldilar, fakat eski ve yeni verileri karsilastirdiginizda trendde hicbir
degisiklik yok. Dolayisiyla geriye iki bahane kaliyor: Fundamental nedenler
ve/veya "pension funds". Ben "rivayete göre" diyeyim, pension fund'larin
cogu CFTC tarafindan commercial olarak siniflandiriyorlar, aslinda
yaptiklari is non-commercial isi. Dolayisiyla bu son satisin fiyatlara
dogrudan etki etmemesinin nedeni 'karsi tarafin' agir basmasi
olabilir. Tekrar edeyim, CFTC verilerine bakarak analiz yapmak biraz zor ve
ben spekülatörlerin fiyat artisinda kismen bir paylari olsa da asil nedenin
fundamental oldugunu, spekülatörlerin price taker olduklarini düsünüyorum.
Arz tarafli fundamental nedenlerin bence en önemlisi spare capacity, anlik
üretim degil. Hele 2005'ten sonra spare capacity'nin fiyatlara
etkisi benim düsünceme göre cok artti. Bakin uzun süreli baktiginiz zaman
petrol fiyatlarina 2002 Ocak'ta 18 dolarlik bir tabandan beri sürekli
bir cikis var. Bunu tetikleyen ana hadise Q202-Q304 arasinda Opec'in
(ki uzun vadede dünyanin ana petrol kaynagi) spare capacity'sinin 7.2
million b/d'den 1.5 million b/d'e düsüsü yatiyor. Opec o
zamandan beri de bir daha toparlayamadi bunu. Opec'in spare
capacity'sinin cok büyük kismi Suudilerin elinde zaten. Onlarin da
SC'si Mart 2007'de peak yapti, o zamandan beri sürekli düstü.
Arada birkac ay toparladilar, o aylarda fiyatlar da yumusadi, fakat genel
olarak Mart 2007'de toplam üretimin %26.2'si kadarken Temmuz
ayinda 16.1%'e düstü. Önümüzdeki aylarda 500,000 b/d'lik bir
saha geliyor (Khursaniyah), o biraz rahatlatacak diye düsünüyorum. Dedigim
gibi, bence bilhassa 2004'te Cin'in talep patlamasi ve akabinde
2005'ten beri petrol fiyatlarini etkileyen ana faktör
'scarcity'. Bu durum arada opec'in üretim arttiriminin
neden fiyatlara yansimadigini da acikliyor, üretim arttirimi degil cünkü
önemli olan, olasi talep krizi aninda potansiyel arttirim imkani.
Buna ek olarak non-opec'in acikcasi bayagi kötü bir durumda olmasini
(Rusya'nin üretimi ilk defa yil temelinde azalacak bu yil herhalde,
her yerde resource nationalism var vs.) ekleyebiliriz. Son olarak üretilen
petrolün büyük kisminin da kötü kalite petrol oldugu,
'light-sweet' petrolün oraninin azaldigini, hatta ham petrolün
toplam üretim (NGL, biofuels etc,) icindeki payinin da mütemadiyen
azaldigini vurgulayabiliriz.
Son olarak fundamentallarda talep tarafina bakacak olursak fazla anlatacak
bir sey yok. OECD'de talep cok hizli bir sekilde azaliyor. EIA bu
hafta Amerika'nin H108 talebinin 800,000 b/d düstügünü acikladi, ki bu
son 26 yildaki en önemli düsüs. Gene bu hafta Cin'in Temmuz ham petrol
ithali düstü, önümüzdeki iki ceyrekte (Q3-Q4) Asya'daki rafineriler
maintenance season'a giriyorlar, toplam OECD inventoryleri örnegin yil
bazinda %3 düsük ama talep düstügü icin forward cover ortalamanin üstünde
vs.vs. Elbette Cin ve Hindistan'da önümüzdeki aylarda acaip rafineri
kapasitesi geliyor, dogal olarak Temmuz ayindaki Cin'in ham petrol
ithalini cok da önemsememek gerekir.
Bundan sonra ne olur? Ben acikcasi Cin ve Hindistan gibi ülkelerdeki talep
de negatife dönmedikce 100 dolarin altini görecegimizi sanmiyorum.
Opec'in hicbir zaman aciklanmayan bir price floor'u vardir, bunu
kendileri de sürekli inkar ederler ama bu vardir. Ben bu floor'u 100
dolara cektiklerini düsünüyorum. Eylül'de bir sonraki toplantilari
var, eger fiyat o döneme dogru inise devam eder ve 100 dolar veya altina
düserse üretimi kisacaklar diye düsünüyorum.
Bu tarz beyin firtinasi bana da yariyor.
Ben ise döneyim, size de kolay gelsin."
Bence guzel bir yazi oldu. Amerika'daki bir cok fon yoneticisinin yapamadigi analizleri burada yapiyoruz ya bize helal olsun.
Borsa Yorumları
Altın Yorumları
Borsa nedir?
Borsa nasıl oynanır
Hisse Yorumları
Ekonomi nedir
1 Yorum Var.:
Paylaşım için teşekkür ederiz.
Utku KUYUMCU
Yorum Gönder