Oncelikle verilerden baslayalim. Istanbul'da taksi plakasi fiyatlari 600-650 bin YTL arasinda fiyatlaniyormus. Faiz piyasasina bakarsaniz enflasyona endeksli tahvillerin getirisinin %10 civarinda oldugunu gorursunuz. Ayrica Istanbul'da 12 bin civarinda taksi oldugunu bir okuyucumuz belirtmis. Simdi bu uc parca bilgiyi kullanarak bazi sonuclar cikaracagiz.
Birincisi taksi plakasina sifirdan buyuk bir ucret odenmesi demek tuketici nihayetinde bunun bedelini odeyecektir demektir. Yani tuketici bir yandan A noktasindan B noktasina giderken arac amortisman, bakim, sofor, benzin, vergi (ve kar) gibi tukettigi urunlerin karsiligini oderken (buna x diyelim) diger yandan da taksi plakasi ucretini de (buna da p diyelim) oduyor. Yani Mecidiyekoyden Taksime taksiyle gittiginiz zaman odediginiz 8 YTL =x+p.
Eger taksi plakalari bedava olsaydi bu yolculuk icin 8-p YTL oduyor olurdunuz. Simdi bu p'yi yaklasik olarak hesaplamaya calisalim. Taksi plakasi fiyatlari 600 bin YTL olduguna gore Taksici Baronu Hasan'in onunde iki alternatif bulunmaktadir. Ya parayi %10 reel faiz veren tahvile yatiracaktir, ya da taksi plakasi alacaktir. Taksi plakasi almasi icin senede reel olarak %10 kazaniyor olmasi lazim. Demek ki Baron Hasan senede reel olarak %10 kazaniyor, bu da 60000 YTL gibi bir rakama denk gelir (niye reel getiriyi kullandigimi siz arastirip ogrenin). Baron Hasan senede 60000 YTL kazandigina gore bu gunde 165 YTL (sadece plaka masraflari icin) kazanmasi gerektigi anlamina gelir. Bu da gunde 16 saat calisan bir taksi icin saatlik 10 YTL gibi bir rakama denk gelir. Eger Mecidiyekoy Taksim arasini 12 dakikada kat ettiyseniz sadece taksi plakasi icin 2 YTL'lik bir ucret oduyorsunuzdur demektir (bu hesabi yaparken taksilerin hic bos durmadiklarini varsaydim).
Goreceginiz uzere taksilere odenilen ucretlerin onemli bir kismi (asagi yukari %25) sadece taksi plakalarindan dogan ranta gidiyor. Bunun istanbul'da taksiye binen vatandasa senelik maliyeti 720 milyon YTL (60000 YTL/taksi * 12000 taksi). Gorulecegi uzere taksi ranti oyle kucuk rakamlar degil, yolcular da bu ranti karsilamak icin yuksek bir bedel oduyor.
Mesele ufak bir mesele degil yani.
Mevcut sistemde taksi soforu olabilmek icin iki resim, nufus cuzdani fotokopisi ve 75 YTL yeterli imis.
Taksi piyasasini nasil serbestlestirebiliriz? Bu soruya cevap vermeden once "serbest" kelimesini bir tanimlayalim. Serbest deyince ulkemizde insanlarin aklina hemen hukuksuzluk/kuralsizlik geliyor. Siz de boyle dusunuyorsaniz "Serbest Piyasanin" S'sinden anlamiyorsunuz demektir. Serbest demek devlet olmasin demek degildir. Serbest demek her onune gelen (araba kullanmayi bilmeyen 3 yasindaki cocuklar dahil) taksi soforu olabilir demek degildir. Serbest piyasa kuralsizligi degil, aksine kurallari savunur. Hukugun, duzenin olmadigi yerde serbest piyasa da olmaz.
Taksi piyasasini serbestlestirdiginiz zaman yapmaniz gereken bazi kurallar koymaktir. Bu kurallar guvenligi ve rekabeti arttiracak kurallar olmalidir. Birincisi, plaka sahibi olabilmek icin araclarda periyodik muayeneyi (3 ay veya 6 ayda bir olmak uzere) zorunlu tutmalisiniz. Ikincisi, sadece taksicilik lisansina sahip kisileri sofor olarak calistirma zorunlulugunu getirmelisiniz. Taksicilik lisansina sahip olabilmek icin birincisi sabikasinin, zihinsel hastaliklarinin, vs. olmamasi; en az 2 yildir araba kullaniyor olmalari; guvenli araba kullanim egitiminden gecmis olmalari (1 gunluk egitim); ve taksicilik yaptiklari sehri bildiklerini gosteren testi gecmis olmalari gereklidir.
Bu sartlar altinda taksicilik piyasasi ne hale gelir anlatayim. Urun ve fiyat farklilasmasi ortaya cikar. Ucuz taksicilik hizmeti veren taksi sirketleri de ortaya cikar, kendi baslarina calisan insanlar da ortaya cikar, orta ve luks seviyede taksicilik hizmeti veren sirketlerde ortaya cikar. Dandik Sahin taksiler de ortalikta dolasir, Mercedes taksiler de, Minibus taksiler de. Icerisinde internet hizmeti olan taksiler de ortalikta olur, koltuklari eskimis ici sigara kokan taksiler de. Neticede hepsinin fiyati sunulan hizmetle orantili olarak degisiklik gosterir. Vatandas yukarida bahsettigimiz p lirayi odemek zorunda kalmaz. Eger aldigi hizmetten de fedakarlik ederse cok daha ucuza da A noktasindan B noktasina gidebilir. Ya da lukse onem veriyorsa simdi odediginin 2-3 kati fiyati odeyip konforlu bir yolculuk da surebilir.
Niye taksi sirketleri (markalari) ortaya cikar peki? (Bu soruya siz cevap verin, kimi taksicilerin fahis fiyat uygulamasi ile alakali)
Tuketicinin simdiki aldigi hizmete daha dusuk bir fiyat odeyecegini gosterdik. Peki diger konu olan taksi soforu maaslari ne olur? Birincisi, soforlugunuze gore degisir; iyi soforler daha cok kazanir, kotuler daha az kazanir. Sunulan hizmetlerin degismedigini varsayarak bu soruya cevap verelim. Bence bu durumda ucretlerde bir degisiklik olmaz. Taksi soforu olmak icin mevcut sistemde herhangi bir kisitlama yok. Ehliyeti olan tonla vasifsiz adam sokaklarda dolasiyor. Taksi sayisinda ortaya cikacak 5-10 binlik bir artis (2.5 milyonluk issizler ordusunu dusunursek) taksicilerin aldiklari ucretleri arttirmaz. Taksicilik lisansi da oyle ciddi bir bariyer teskil etmeyecegine gore taksicilerin durumunda bir iyilesme olmaz. Taksicilerin ucretlerinin artmasi icin ulke genelinde bunun gibi bir suru serbestlestirilme yapilmalidir ki toplamda isgucune olan talep ciddi artis gostersin. Eger isgucu talebi bir senede 500 bin-1 milyon artarsa o zaman tum iscilerin ucretleri hep beraber artar. (Ucretleri serbest piyasa disinda belirlenen iscileri bundan ayri tutuyorum)
Nedense aklima birden bire Mehmet Simsek'in bahsettigi mikro reformlar geldi. Ne demek mikro reform Allah askina, bir bilen varsa soylesin.
14 Yorum Var.:
Burada reforma onemli bir engel rantin buyuklugu. 600bin YTLx 12000 plaka=cok para ve bu sadece istanbul. bir reformla beraber bu para birilerinin elinden kayip gidecek. tek basina boyle bir reforma kalkisan adamin cilgin olmasi lazim. o yuzden talep ve baski tuketicilerden gelmeli. onun icin de halkimizin (en azindan bir kisminin) bir miktar zihniyet degisimi gecirmesi gerekiyor. mikro reformlar konusundaki en buyuk sikinti da zaten bunlarin gerekliliginin vatandas tarafindan anlasilamamasi.
mikro reform: yani kucuk reform.. hatta pek reform da sayilmaz. reformumsu. sozluk anlami bu bence...
...
bu konuda yaklasik bir ay once bir yazi yazacaktim. hatta baris beyin yazisi tam da temden 20 dk.da gidilebilecek yolu 3 vesaitle 2.5 saatte asabildigim gune denk gelmisti. hat kurup dolmusculuga mi baslasak diye dusunuyordum. istanbulda korsan taksicilik diye birsey turedi. aslinda legal sanirim, sadece adi korsan. soforlu rent a car firmasi gibi faaliyet gosteriyorlar. telefonla ariyorsunuz evden aliyorlar. normal taksiden daha ucuz ve bazi tarife avanajlari da var. gidis gelis olunca gelis yari fiyatina gibi. aslinda kisitlamalar olsa da piyasa boslugu bulup kukremis sel gibi bendini cigniyor ve bir sekilde kendisine yol acmayi basariyor yani. (biraz epik oldu ya neyse!)
Güzel bir tartışma olmuş, ama bir şey konuşulmamış, eksik kalmış gibi geldi bana. Çünkü bana sorarsanız konunun çıkış noktası olan şeyi kimse gündeme getirmemiş, bu yüzden de eksik kalmış. O da şu ki; İstanbul'da taksi plakası fiyatlaması dediğimiz şeyin 600 - 650 bin YTL olduğu bilgisine sahip olmamıza rağmen gerçekten de bu bedeli ödeyip de taksi lisansı alanlar var mı? Zira ekonomix'in yaptığı hesaplama, hem de fazlasıyla iyimser varsayımlarla, böyle bir fiyatlamayla rasyonel bir kimsenin taksicilik sektörüne yatırım yapmak istemeyeceğini ortaya çıkarıyor. Yani bu fiyatı ödeyip de taksi plakası alan var mı? Ben olduğunu zannetmiyorum. Aksini bilen ya da iddia eden varsa söyleyebilir mi lütfen.. Yani 20 senede bile kendini amorti etmeyecek bir yatırıma parasını, pardon servetini bağlayan birini tanıdığını iddia eden varsa beri gelsin. Hem de kimonolu Japon ev hanımlarının bile dişinden tırnağından arta kalanları yüksek reel kazanç için taşıma ticaretle yönlendirdiği bir ülkede. Yani taşımacılık işi ile taşıma ticaretini felan karıştırıyor değiliz, öyle değil mi? Sanırım derdimi anlatabilmişimdir. Eğer bilgi eksikliğim varsa, lütfen biri beni aydınlatsın. Yani şu bahse konu 600 bin YTL'lik bedel, taksicilik işine girmek için kime, hangi kuruma ödeniyor? Taksicilik yapmak için devletin / belediyenin hangi birimine veya hangi odaya/ birliğe başvuru yapmak gerekiyor ve bu 600 bin YTL'lik bedel ödeniyor? Yoksa söz konusu olan bu plakaların ikinci el fiyatlarının, yani devir bedellerinin bedeli midir?
i) Eğer birinci şık ise, yani bir Kuruma bu bedel ödeniyorsa İstanbul'daki ilgili Kurum (600 bin* 12bin taksi adedi=) 7,2 Milyar YTL'lik gelirlerini ne yapmıştır?
ii) Eğer ikinci şık ise, yani plaka devir bedeli bu uçuk rakam ise; bu demektir ki ilgili kamu otoritesi yeni lisans vermemektedir. Böylece sektore yeni yatırımcıların girmesi engellenerek, mevcut taksi plakası sahipleri (dikkatinizi çekerim taksi şoförleri değil)korunmaktadır. Canı pahasına çalışan zavallı taksi şoförlerinin ellerine asgari ücretlinin eline geçenden biraz fazlacası geçecek, biz tüketiciler de sömürüleceğiz, öte yandan zamanında "kafayı çalıştırıp" beş taksi plakası alıp on da şoför çalıştıran birileri de yan gelip yatacak. Böylesine basit bir sektörde bile rant oluşturup, sömürü düzeni kurmayı akıl etmek bizim ülkemize has bir şey olsa gerek. Evet, sömürü diyorum. Bu sömürü taksi taşıma ücretlerini yukarı çekmekle yapılmıyor belki. Zira buna minibüs, otobüs, tren, metro gibi alternatif toplu taşıma araçları engel olmaktadır. Lakin saat 18.30'da Esentepe'den Anadolu Hisarı'na gitme konusunda hiç bir taksi şoförünü ikna edemememi, bana sorma gereği bile duymadan taksi sürücüsünün yanımda sigarasını yakmasını, yazın en sıcak günlerde bile araçta klima varken ısrarla camların açılarak sözüm ona iklimlendirme yapılmasını neyle açıklayacaksınız? Bunun gibi onlarca eziyet ve işkenceyi sıralayabilirim. Evet, fiyatlar fahiş değil, ama hizmet kalitesi öyle bir düzeydeki bunu sömürü ifadesinden başka "kendi paranla rezil olmak" ifadesi belki anlatabilir. Evet, taksicilik sektöründe ciddi bir sömürü vardır. Bütün gün direksiyon sallayan emekçi sömürülmektedir, Ücretini ödeyen halk sömürülmektedir.. hem de ilgili kurumların gözü önünde. Nerde bu devlet, nerde bu rekabet Kurulu Allah aşkına?
Tekrar başa dönüyorum. Siz hiç taksi plakasına 600, 700 bin YTL ödeyen birisini tanıyor musunuz?
Hala anlamayan kafalar varsa bir de şöyle diyeyim. Buna benzer bir durum ekmek imalat işinde olsaydı, yani fırın açmak için, tüm yatırım maliyetleri dışında, birilerine 600 bin YTL vermek gerekse idi, ne yapardık? Evet, belki yine aynı fiyata yiyecektik tarife gereği ama.. ekmek yerine ne yiyecektik onu da siz düşünün artık.
Hala "taksi plakasının değeri budur. Arz-Talep felan sizin kurgunuz" diyen birileri varsa, işi gereği bir yaz boyunca (benim gibi) her gün taksiye binme durumunda kalsın, o zaman anlar diyorum.
Daha da anlamazsa Allah davul etsin, ne diyeyim artık. (Aslında bu kadar yazmayacaktım, ama geçen yaz yaşadıklarım hayalimde canlanınca tutamadım kendimi. Bu arada taksi plakasına 600 bin lira veren birini tanıyan var mı, hala cevap bekliyorum. Niye mi? taze milletvekilimiz sayın Derviş Günday'ın istifasıyla boşalan, TŞOF başkanlık koltuğuna onu oturtmak lazım da ondan. Sektörün duayeni felan diye.. Hadi bakalım!)
Keynesian, fiyatlarin yanlis oldugunu dusunmuyorum. Su linke bakarsan
http://www.ntvmsnbc.com/news/53883.asp
taksi piyasasinin merkezinin Bagcilar Oto Center oldugu soyleniyor. Muhtemelen gazeteye ilan vererek de gelecek tekliflerden fiyatin ne oldugunu cikarabilirsin.
Ayni kaynak Istanbul'da 18000 taksi oldugunu belirtiyor. Bence kullandigim rakamlar iyimser degil, oldukca karamsar rakamlar, rant hesapladigimdan cok daha buyuk.
nşöyle basit iki adım atılabilse:
- taksimetre fiyatları aşağı doğru serbest bıtakılsa, her taksi de yaptığı indirimi %20-%30 şeklinde yazsa.
- her ay 100 (ya da başka bir sayıda ) yeni taksi plakasının açık artırma ile satılacağı ilan edilse
taksi plakaları ve taksi ücretleri düşer.
sayın yorum cular lutfen benim yazdıklarımıda okuma zahmetıne katlanırsınız evet benbir taksiciyim ve de plaka sahibiyim plakamla kendım ve oglum çalışıyoruz ben bu plakaya zamanında verdıgım bedel ile 3 adet atakoyden dire satın alınabiliyordu bizim sizn gtibi ince hesaplar yapmamıza kafamız basmıyor yok real fizler yok rant biz ler kelle koltukta vatandaşın canı namusu malı nı teslım alarak işimizi yapıyoruz sizler sıcak veya klımalı serin evlerinizde burolarınızda oturuken bizler canla başla çalışarak ekmegımızın peşindeyız musade edınde çalışamaz duruma gelince bizim yerimize başkalarıda çalışıp evlerıne ekmek götursunler bir taksiden çalışınca 24 saat 3 aile ekmek yiyor siz neyın hesabının peşindesiniz ayda yılda birtaksiye binip plakanın getirisini hesaplıyorsunuz sizin başka işiniz gucunuz yokmu birde şöyle duşiunun osmanbeyde rumeli cd sinde bir 1000 metre kare dukkan almışınız yıl diyelım 1980 verdıgınız bedel ogunun şartlarında çok ıyı para şimdi elinizdekı dukkanı ogun ku bedel uzerinden satarmısınız veya devlet deseki arkadaş senburda 1980 den beri çalıştırdın artık yeter senın dukknı bölup 3 kişiye dukkan yapacam ne dersiniz beyler once igneyi kendinize sonra çuvaldızını başlasına batırın
bravo arkadaşım cereken cevabı çok güzel vermişsin.şu sigara yasağı çok iyi oldu.müşteri biner sigarayı yakardı.birşey desen ben sigara içmek için bindim yoksa belediye otobüsüne binerdim derdi.taksimden mecidiyeköye birde 12 dakikada gitmek isterdi(anladın sen onu) nasıl gidecekse.kültablası yerine koyarlardı taksiyi.sonra başka bir müşteri binerdi o da bu taksi ne kötü kokuyor derdi sonrada taksinin günlük kazancını hesaplayıp neden daha iyi bir araba ile taksicilik yapılmaz sorgulardı.( halende öyle).hiç sorguladınızmı peki koç en dandik arabayı ürettiği halde birgün dedinizmi bu fiyata bu araba satılırmı.onların kazandığı kazancı.
bir taksicinin elde ettiği rant nedir onu açıklayın.30 sene evvel aldığı plaka 500 bin lira ediyor.30 sene evvel o parayla istanbulun bir köşesinden 5 dönüm yer alsaydı şimdi oraya 5 adet blok yapılsa 3-5 milyon ytl lik bir ranta sahip olurdu.bizim plakamız 1987 de alındı.peki o tarihten bu yana ne kazandık sadece 100 bin ytl eğerinde bir daire ve geçen sene sorduğumuzda 10 bin ytl değerinde bir arsa.al sana rant.birde tediğimiz içtiğimiz.çok para kazanılıyor sanıyorsunuz ama sandığınız gibi değil.devamlı borç içinde yaşıyoruz.4 sene de bir araba değişmek zorundayız.bu da 2 sene borç ödemek demek.
arkdaş demiş ki istanbulda 20 sene önce bş bir arsa alınsa
şimdi taksi plkası aylık sıcak para getiren bir kazanctır arkdaşın dediği aylak sıcak para getirmeyen bir kazanctır.
20 sene sonra yatırımdan gelir almak var
yda 20 sene boyunca yatırımdan gelir almak var
hangisi?
arkdaş demişki 20 sen önce istanbulda bir yer alınsaydı.
mesel bu değil
mesela
20 sene boyunca yapılan yatırımdan sıcak para alamamak.
ya da
20 sene boyunca yapılan yatırımdan sıcak para almak
taksi plakasıyla ilgili konuşanlara bakıyorumda ya sizin hiçbirşeyden haberiniz yok ya da dünyadan kopuk yaşıyosunuz. Amerikada bile Newyork şehrinde bir taksi plakası ne kadar biliyo musunuz? 1.500.000 dolar. her işin bir rantının olması kadar doğal bir şey yok. rant kelimesi size ters gelebilir ama burda yazı yazan insanların bir çoğunun bankada hesabları vardır ve faiz geliri elde ediyorlardır. taksi plakasına 500.000 ytl yatıran bir insan ne yapsaydı parayı bankaya mı yatırsaydı da faiz mi yeseydi.
temmuz 2008 yılında bursa da 400.000 ytl'ye taksi aldım plakasıyla beraber. bunu alırken neyim var neyim yok sattım ve yetmedi bankadan 80.000 ytl kredi çektim. ve kredisini 3 senede ödeyeceğim. ALLAH'ıma şükürler olsunda işimi güzel bir şekilde yaptığıma inanıyorum? ben 400.000 ytl vericem. öbür taraftaki adamda bir kuruş vermeden benim yaptığım işi yapıcak. bu mu hak bu mu adalet.
Ayrıca biz taksicilerin işinde elbette bozuk insanlar işlerini güzel yapmayanlar olabilir. bunlar eğitimle beraber düzelecek konular. Şahse bizim durağımızda müşteriden şikayet alan hiç bir taksici barınamaz.
Elinde ehliyeti olan herkesin taksicilik yapması demek zor olan trafiğin daha da zor olması demektir. bu işten ekmek yiyen 1.5 milyon ,nsanın mağdur olması demektir
Hangi akla hizmetle böyle bir düzenlemeye gidilmeye çalışılır bilmiyorum. Dünyanın her köşesinde taksi plakası fiyatıvardır ve var olmaya da devam edecektir
HARİKASINIZ... Ne kadar bilimsel bir mantıkla hesaplamışsınız taksiye ödediğiniz ücretin asıl gittiği yeri... Demekki Taksi plakaları serbest bırakılsa plaka yatırım maliyeti diye birşey olmayacağı için sizin denkleminize göre 1 km. yolu belliki 50 kuruşa gidecektiniz... Beyler lütfen samimi olun. Madem veri istiyorsunuz işte 23 yıllık Taksiciden size somut bilgiler... 1 KM. YOLA SİZ 1,30 YTL ÖDÜYORSUNUZ. BUNUN NET OLARAK 1/4 Ü ŞOFÖRÜN HAKKIDIR. VE BU AYDA 1000 YTL CİVARINA TEKABUL EDER. 1/4 VE DAHA FAZLASIDA YAKIT GİDERİDİR. İŞLETİM MALİYETİ VERGİ VE AMORTİSMAN OLARAKTA 1/4 ÜNÜ İLAVE ETTİĞİNİZDE TAKSİ SAHİBİNİN NET OLARAK 1/4 KAZANÇ ELDE ETTİĞİNİ GÖRÜRSÜNÜZ. Bu gerçek plakalar 1 milyon ytl olsada böyle 10,000 ytl olsada... TOPLAM HASILATIN %75 İNİN NET MASRAF OLARAK HARCANDIĞI DÜNYANIN RİSK DERECESİ EN YÜKSEK İŞLERİNDEN BİRİ OLAN TAKSİCİLİK ÜZERİNE YORUM YAPARKEN KALAN %25 İ DİKKATE ALIN LÜTFEN... SAYGILARIMLA... TUNCAY SEÇKİN www.taksiland.com
Bildigim kadari ile Londrada ki meshur siyah taksilerde plaka alinip satilabilen bir unsur degil. Belediye belli zamanlarda ihtiyac dogrultusunda cok asamali ve gercekten zor bir sinav yapiyor.(londranin tum sokaklarini ezbere bilmek ve diger psik. testleri gecmek) Sinav sonucu bu hakki kazanip taksici diplomasi alanlar, arac bedelini karsilayarak ise basliyorlar. Emeklilikleri geldigi zaman sadece araclarini satip, o zamana kadar odedikleri sigorta ile emekli maasi aliyorlar. Geliri paylastiklari bir plaka sahibi olmadigi icin taksicilik orada itibarli bir meslek. Bir nevi bizdeki eczacilik sistemi gibi aslolan diploma sahibi olmak, plaka sahibi degil.
dostlarım dostlarım bu hep böyledir zaten olmayan olandan bahseder birşey bildiğini zanneder bende taksiciyim ama bende doktorlar avukatlar oturdukları yerden sermayesiz para kazanmalarını anlamıyorum istanbulda 19200 taksi var toplamı fiyat olarak 1200000tl eder diyelim koçun sabancının sol başağı bile etmiyor ah insan oğlu hep kendi içinde olanı devamlı gördüğünü rakip görür taksici dostum o antik yorumları yapanların bırak bankada parasını bu dünyadan olmayan bir organizma türü bence yahu herşeyin bedeli var en azından taksiye binince değerli birşeyle ulaşım yaptığınızı aksi taktirde fiyatı 10krş olsaydı canının değeri ne kadar olurdu seni kimler taşırtı aileni kim taşırdı düşün ey dost o denklemciye selamlar korsana bin 0=can birde uyuşturucu taşıyorsa...
Yorum Gönder