Zaman Serisi Bazli Ekonomik Tahminler

Yanda resmi gorulen kose yazarimiz Asaf Savas Akat medyada zaman serisi (time series) bazli ekonomik tahmin yapan kisilerin basinda gelir. Zaman serisi kullanarak ekonomik tahmin yapmanin mantigi, incelemeye konu olan degiskenle bu degiskeni etkileyen faktorler arasindaki iliskinin zaman icerisinde degismedigi, ve bu faktorlerin degerlerinde de beklenmedik degismeler olmadigidir. Bu sartlar altinda gelecek gecmisin bir uzantisi olacak ve zaman serisi analizi dedigimiz teknik kullanilirak gelecek tahmin edilebilir. Bu teknigin etkili oldugu alanlar vardir, mesela cok kisa vadeli tahminler. Disaridaki hava sicakligi 10 dakika once 25 derece ise simdi de asagi yukari 25 derecedir mesela, 10 dakika icerisinde hava sicakligini etkileyen faktorlerde cok bir degisiklik olmamistir buyuk olasilikla. Ancak 3 ay sonrasinin hava sicakligini tahmin etmek icin zaman serisi kullanirsaniz alay konusu olursunuz.

Simdi Asaf Akat 6 Mart 2005 tarihinde 2005 yilinin ilk 2 ayinin enflasyon tahminlerine bakarak su tahminde bulunuyor:

2005 enflasyon tahminimi yılın ilk yazısında (2/1/2005), Aralık verileri açıklanmadan verdim. Hükümetin TÜFE hedefi yüzde 8'di. Ben yüzde 7'nin altı dedim. Nokta tahmin isteyenler için yüzde 6.9'u telaffuz ettim."Ocak'ta veriler üstünde çalışma zamanım oldu. Ciddi revizyon gereği duydum. 13 Ocak'ta Sermaye Piyasası Kurulu için yaptığım sunumda yıl sonu TÜFE artışını yüzde 5'in altına çektim. Nokta tahmin olarak (sıkı durun) yüzde 4.7 verdim.Doğrusu Şubat sayılan biraz tedirgin etti. Ya daha aşağı inerse? Geçmişte de oldu. Herkes beni iyimser zannediyordu. Halbuki aslında ben de karamsarmışım!

Keske yeni verilere bakarak tahminini degistirmeseymis. Enflasyon 2005'te Merkez Bankasini hedefi olan %8'e cok yakin cikti. Asaf Akat enflasyonu olandan 3 puan daha asagida tahmin etti; eger kendileri bir bankada calisiyor olsa ve bankanin politikalarini bu enflasyon tahminine gore yonleniriyor olsaydi, en gec bu senenin basinda isinden kovulmus olurdu.

Ekonomik tahminlerinde zaman analizi kullanan insanlara ozellikle uzun vadeli tahminlerde guvenmeyin. Zaman serisi analizi ancak duragan (stable) sistemlerde basariyla kullanilabilir, genelde ekonomi ve finans sistemleri onceden tahmin edilemeyecek (random) faktorlerin etkisi altindadir, o yuzden hic beklenmedik bir degisim her an olabilir. O yuzden tahmin yapmak da, bu tahminlere bakarak para kazanmak da cok zordur. Benim yaptigim tahminlerin de zayif tarafi budur.