İzlanda Kronasızedeler

Izlanda parlamentosu, geçen yil batan online banka Icesave'de paralarini kaybeden Ingiliz ve Hollanda vatandaslarinin, 5 milyar dolari bulan zararlarini karsilama yönünde karar almis. Bunun uzerine de 56,089 Izlandali (Izlanda oy verenlerinin yuzde 23'u) devlet baskani Olaf Ragnar Grimsson'in yasayi veto etmesi icin imza toplamis. Bu kurtarma operasyonu aslinda Izlanda'nin Avrupa Birligi uyeligi icin vermeyi dusundugu bir rusvet. Ingiliz ve Hollandali spekulatorler de uyanikmis hani, biz memleketten bu bitmek tukenmek bitmez devlet destegi adi altinda kendi zararini, zarar etmeyen ve vergi veren vatandasa odetme hikayelerine alisigiz ama adamlar isi bir baska boyuta tasimislar: yabanci devlet destegi.

Benim dikkatimi ceken, imza kampanyasina katilanlarin su sozleri oldu:

"Bankalarin yaptigi hatalari vergi veren vatandasa odetmek istiyorlar."

Olay aslinda cok basit, ortada hata falan da yok. Ama kimse konunun ozune teget bile gecmiyor. Bir grup uyanik baska para birimindeki yuksek faizden kar etmek icin carry trade gibi riskli bir ise girismis. Risk patlamasa yuksek kar elde edecekler, kimseye koklatmadan da cebe indirecekler. Ama bak Allahin isine risk patliyor. Haliyle risk patlayinca ortaya cikan zarari da ustlenmeleri gerek diyorsunuz ama oyle olmuyor. Bu arkadaslar kazanin dogurduguna inaniyorlar da oldugune inanmak istemiyorlar! ABD'den Hollanda'ya bu spekulatif gerizekalilar zede ayagina yatiyor, "devletin bu ise bir el atmasi lazim" diye aglasiyor. Peki gerizekalilarin zararlarini baskasina odetirsen (ki odetiyorsun), ayni gerizekalilarin bir sonraki seferde yapacaklari ilk is ne olacak? Daha fazla risk almak tabii ki.

Gecen yil haberlerde izlemistim, evine el konulan bir Amerikali Wall Street'te eylem yapiyordu. Adama mikrofon uzattiklarinda hikayesini anlatti, yuksek fiyattan ev almis, evin fiyati cakilmis falan. Ayni slogani tekrarlayip duruyordu "Spekulatorleri kurtarmayin, bizi kurtarin". Iyi de amcam Walls Street'te fiyati artar diye hisse senetlerine, yatirim enstrumanlarina oynayan adam spekulatorde, fiyati artar diye tahmin yapip tepe fiyattan eve yatirim yapan sen nesin?

(Bonus olarak : Spekulasyon nedir? Yenzedeler)