Sanayisiz, ihracatsiz, istihdamsiz Enflasyonist Buyume

Bugun Asaf Hoca’dan iyi bir azar isittik. Konu, malumunuz, ekonominin, ozelikle 2005 sonrasi donemde, “sanayisiz, ihracatsız, istihdamsız ama enflasyonist büyüme” icinde olup olmadigi.

Bundan onceki yazilarimizda biz sunlari soylemistik:

(1) Son iki yilda sanayi uretimindeki artisin %7.0 oldugu bir ekonomide (1980 sonrasi ortalama artis %5.4’dur) sanayisiz buyumeden soz edilmesi dogru degildir.

(son iki seneye bakmamizin sebebi, Asaf Hoca’nin 2005 sonrasini isaret etmesi. Yoksa 2002-2006 arasi buyume orani daha yuksek: %8.1)

(2) Sabit fiyatlar ile bakildiginda (yani enerji fiyatlarindaki olumsuz etki arindiginda), aslinda ihracat miktarinin ithalat miktarina oraninin 2000 yili ve onceki donemlerden (1994 haric) cok daha yuksektir, diger bir degisle cari acigin sebebinin “ithalata dayali buyume” degil, dis kaynakli enerji sokudur. Bu soka ragmen Turkiye'nin ayakta kalmasi, dahasi ilerlemesi, dahasi kosarak ilerlemesi basaridir.

(3) Son iki senede 420 bini sanayide olmak uzere 1.8 milyon tarimdisi is yaratilmistir; gerek imalat sanayinde gerekse toplam tarimdisi sektorde yaratilan istihdam artisi, calisabilir nufusdaki artistan yuksektir (sanayide yillik ortalama artis %4.8, tarimdisi artis %5.8).

Enflasyon ise, 2006 Mayis’indaki calkantiya ragmen, tek basamakli sayilarda durmaya devam ediyor.

Rakamlara ne kadar iskence ederseniz edin, son bes senede (veya 2005 sonrasinda) ekonominin “sanayisiz, ihracatsız, istihdamsız ama enflasyonist büyüme” icinde oldugunu gosterecek bir istatistik bulamazsiniz. Sanayi buyumesinden tutun, ihracat ve dis ticaret rakamlarina, istihdamdan enflasyona bu boyle.

Liderlik Nedir?   Küresel ısınma Nedir  Komünist Nedir  Komünizm nedir?  Kapitalizm Kapitalist nedir

Asaf Hoca, hayir boyle degil diyor. Kanit olarak su sayilara bakilmasini tavsiye ediyor. Buyrun bakalim:

(1) Sanayideki buyume milli gelir buyumesinin altinda mi degil mi?

“Gelişmekte olan ekonomiler için basit bir gösterge imalat sanayii üretimi ve milli gelir büyüme hızlarının ilişkisidir. İmalat sanayii milli gelirden hızlı artıyorsa ekonomide sanayinin payı büyüyordur. Sanayi-büyüme ilişkisi sağlıklıdır. Tersi halde ekonomide sanayinin payı küçülüyordur. “Sanayisiz büyüme” hep hüsranla sonuçlanır.” Sürdürülmezliğin gerçek tanımı, 20.08.2006

Biz de diyoruz ki: 2005-2006 arasi sanayide buyume %7.0 olmus, GSYIH ise %6.7 buyumus.

2002-2006 arasi sanayide buyume %8.1 olmus, GSYIH ise %7.2 buyumus.

Nerede sanayisiz buyume?

(2) Ihracat, ithalattan yavas mi artiyor?

“Tüm ülkeler için basit bir gösterge, dış denge eğilimleridir. Uzun dönem ihracat artış hızı ithalat artış hızının üstünde seyrediyorsa dış denge sağlıklıdır. Aksi halde eninde sonunda döviz ve kur sorunu ortaya çıkacaktır.” Sürdürülmezliğin gerçek tanımı, 20.08.2006

Biz diyoruz ki: 2005-2006 arasi ihracat miktari ortalama %11.3, ithalat miktari %10.3 artmis (miktar hesaplamasinda fiyatlar sabittir). Yani dis ticaret aciginin sebebi daha cok mal ithal edilmesinde degil.

Bunu nereden daha iyi gorebiliriz? 2005-2006 arasi ticaret hacmindeki (miktar carpi fiyat) ortalama yillik degisimine bakin:

Ihracat: + %16.4
Ithalat: + %18.7
Enerji haric ithalat: + %14.4
Enerji ithalati: + %42.5

Enerji ithalati yillik ortalama %43 artmis. Enerjiyi bir kenara koydugunuzda artis %14 oluyor. Disaridan keyfimizden tuketmek icin mi mal aliyoruz zorunluluktan mi aliyoruz?

(3) Ekonomik buyume istihdam yaratiyor mu; daha onemlisi sanayide istihdam artiyor mu?

“Ben bir başka göstergeyi de önemsiyorum: Sanayi istihdamı/çalışabilir nüfus oranı. Türkiye ve benzeri ülkelerde sanayileşme başlı başına bir hedeftir. Bu oran istihdam aracılığı ile sanayileşme iradesinin ölçülmesini sağlar.”

Biz diyoruz ki: Gelin once ortalama yillik artislari nasil olmus ona bakalim. Acaba sanayide istihdam artisi, calisabilir nufus artisinin gerisinde mi?



Ben yorum yapmiyorum. Tablonun kendisi gayet yuksek sesle konusuyor.

Son yazimizda Asaf Hoca’nin yanlis sayilar kullandigini soylemistik. Asaf Hoca cevap olarak soyle demis:

1. “15+ yas yanilticidir. dogrusu istihdam oranlarinin 15-64 yas grubu ile hesaplanmasidir. ben oyle yaptim: ayrinti gibi duruyor ama hayatidir… Gecmis demografik trendler nedeni ile 15-64 yas grubu artis hizinin hem toplam nufustan hem de 15+ yas grubundan daha yuksek oldugunu hatirlatirim..”

Neden calisabilir nufusu 64 yas ile sinirladigimizi anlamis degilim (ozellikle ulkeler arasi ortalama yasam suresi farkliligini gozonune alirsak). Ama haydi oyle olsun.

Yukarida verilen sayilar 15 yas uzeri icin ve 15-64 arasi icin ayri ayridir. Kaynak olarak TUIK’in sitesinden “Nufus Istatistikleri ve Projeksiyonlar” kismindaki 2000-2020 arasi icin yas gruplari bazinda nufusun projeksiyonlarini kullandim. Asagidaki grafikte de gorulecegi uzere 15-64 grubunun artisi hizi 15 yas uzeri nufusun altindadir, ustunde degil:


Neden oyle? Cunku 65 yas uzeri nufusdaki artis hizi daha fazla. 2000-2006 arasi toplam nufusumuz %8 artmis. 15 yas alti nufus %1, 15-64 arasi nufus %10, 64 yas uzeri nufus ise %20. (meraklisi icin not: 15 yas uzeri nufus %11 artmis).

Simdi de Asaf Hoca’nin yaptigi gibi, sanayi istihdamini 15-64 yas arasi nufusa bolelim ve 2000-2006 arasini kiyaslayalim:



Sanayi istihdami 0.5 puan artarak %9.2 olmus. Tum tarim disi istihdam (sanayi+insaat+hizmetler) 1.7 puan artmis. Yani ekonomi (ekonomi nedir?) istihdam yaratmis.

Dikkat ederseniz benim daha once yaptigim gibi 15 yas uzeri nufusu calisabilir olarak gorseydik, artis biraz daha az, 0.3 puan olacakti. Neden daha az? Cunku 15 yas uzeri nufus 15-64 arasi nufusdan daha hizli buyuyor.
Asaf Hoca ayrica demis ki:

2. “Sanayi istihdami icinde madencilik, imalat sanayi, insaat ve gaz-elekrik-su yer alir, yani hesabi dordunun toplami ile yapmak gerekiyor.”

Yapmayin hocam. Siz degil misiniz, “sanayisiz” buyumenin isareti insaat ve hizmetler sektorundeki buyume artisidir. Siz degil misiniz “Sanayi kalmadi, Towers verelim” diye baslik atan. Neden simdi insaati, sanayi istihdaminin icine koyuyorsunuz. TUIK oyle mi yapiyor Hane Halki Anketinde, milli gelir hesaplamalarinda? Amerika’da Labor Department oyle mi yapiyor?
Madem konumuz “sanayisiz” buyume, ben diyorum ki gelin sanayinin kendisine bakin. Madencilik ve elektrigi de bir kenera birakin. Sanayinin temeli olan imalat sektorune bakin. Ne goruyorsunuz? Istihdam azaliyor mu? Yoksa siz insaat istihdami henuz 2000 seviyesine gelmedi diye buna mi istihdam yaratmayan sanayi diyorsunuz?
Son olarak Asaf Hoca demis ki:

“BLS verileri tarim-disi ucretli istihdam (nonfarm payroll employment) icindir. bu karsilastirmada gereken toplam (kendi hesabina calisanlar, isverenler, ucretsiz aile iscileri dahil) istihdam verileridir. turkiye’de ucretli istihdam ozellikle dusuktur.”

BLS iki tur istihdam verisi sunar. Ilki Establishment Survey: bizim imalat sanayi endeksi icin yapilan ankete benzer. Isyerlerinden bilgi toplanir. Household Survey: bizim Hanehalki Anketine benzer. Hanehalklarindan bilgi toplanir. Dikkat ederseniz, ben orjinal yazimda her ikisine birden referans verdim. Sanayi, insaat, ve hizmetler istihdamini ilk kaynaktan aldim. Cunku BLS Establishment Survey’in daha guvenilir oldugunu soyler. Tarim istihdami icin ise (tembellikten) iki kaynak arasindaki farki alip yazdim. Dogru rakam Household Survey’den 2 milyonun biraz uzeri olarak bulunabilirdi. Konumuz sanayi istihdami oldugu icin tembelligimi hosgorun.
______________________________________________
Sonuc olarak, ne benim “sanayili, ihracatli, istihdamli ve enflasyonsuz büyümeden” bir kazancim var ne de Asaf Hoca'nin “sanayisiz, ihracatsız, istihdamsız ama enflasyonist büyümeden” bir kazanci . Burada fikirleri carpistiriyoruz, kisileri degil.
Benim tum okuyuculardan talebim (evet 15 kisi size sesleniyorum) beni okuyun ve elestirin. Boylece bilgim artsin, ufkum gelissin. Daha once bir okuyucumuza da soyledigim gibi, sizi ikna etmemin bana bir faydasi dokunmaz. Siz beni yanlisima ikna ederseniz ben kazanirim.