Reel Faiz Grafigi ve Yillik Degisimi

Turkiye`de reel faiz meselesi artik kabak tadi vermeye basladi. O kadar ki reel faizler yuzde 15`lerde dolasiyor diyen dostlar yabancilari bile inandirdi. Artik hicbir veriye bakmadan ayni soylemi kullanir oldular. Bir deli kuyuya tas atmis kirk akilli cikaramamiz hesabi. O zaman gelin reel faizlerin degerine birlikte bir bakalim. Dun ugrastim bu grafikleri cizdim. Bugun heyecanla Business Economics derslerini anlattim eve dondum yazimi yazacaktim ki bir baktim bizim Ekonomix gene bizden once davranmis. Kardesim az sabret, O kadar grafik hazirladik. Neyse saka bir yana devam edelim.

Yandaki grafik haziran 2002`den beri Turkiye`de reel faizlerin nasil seyrettigini gosterir bir grafik. Nasil cizilir?

Hazine`nin sayfasina gidilir. Oradan her ay duzenlenen hazine ihalelerinde olusan yillik bilesik faizlerin miktar bazli agirlikli ortalamasi alinir. Bu ortalama her ay icin tekrar hesaplanir. Ardindan yine ayni sayfada aylik bazda yillik tuketici fiyatlari ve uretici fiyatlari degisimi dosyalari da indirilir. Kafaniz karisti degil mi? Karissin diye boyle yazdim. Cozmesi biraz zaman alsin. Ardindan sira geldi reel faizleri hesaplamaya.

reel yillik faiz = nominal yillik faiz - yillik tufe

reel yillik faiz = nominal yillik faiz - yillik ufe

Yukaridaki verilerden anlasilacagi uzere elimizde yillik reel faiz verileri olustu. Yanliz bu verilerden her ay icin elimizde bir tane var. Bunun grafigi de yanda. Isi cok olup atmasyon yazi yazacaklar en azindan buna baksinlar. Tufe bazli hesaplanan reel faiz siyah , Ufe bazli hesaplanan reel faiz de kirmizi ile cizildi. Mayis 2006`ya kadar olumlu sayilacak bir dusus var. Turbulans sonrasinda yuzde 10`un komsulugunda hareket eden bir reel faiz izliyoruz. Bir de ayni reel faizlerde 90 yilindan beri nasil bir hareket var ona bakacagiz. Az sonra

Gelelim yanlislara

tahmini reel faiz = tahmini yillik nominal faiz - yillik beklenen enflasyon

Tamam anladik. Gelecege yonelik tahmin yapacaksin. Bu formulasyonu yazdigina gore bu oyle.

Yalan 1: Ama kardesim tahmini yillik nominal faizi yilbasindaki faiz olarak aliyorsun. Hani yuzde 20`lerde dolasiyor ya onu. Peki enflasyon duserken bu faiz oranlari dusmeyecek mi? Ocak ta hemen iki puan dusuverince sen hesaplamalarinda nasil bir degisiklik yaptin?

Yalan 2: Tahmini enflasyon rakamini da Merkez Bankasi`nin enflasyon hedefine esitliyorsun. Yuzde 4 ya hani. Oldu mu yuzde 16 reel faiz. Tabii Brezilya`dan fazla reel faizi bulmus oldun. Tebrikler. Gupegunduz kandiriyorsun bizi. Oncelikle yuzde 4 hedefinin tutacagina Merkez Bankasi inanmiyor sen inaniyor numarasi yapiyorsun bu bir. Ikincisi de sen zaten yazilarinda bu orani yuzde 8-9`lar civarinda olacagini bekliyorsun. O zaman bu ne perhiz bu ne lahana tursusu.

EFT Nedir?  Faşizm nedir?  Özel Üniversiteler  Devlet Üniversiteleri  Türk Bilim Adamı

Neyse bu konuda daha yazacagiz gibi. Simdilik sonuc neymis. Turkiyede reel faizler gecen sene yillik bazda yuzde 5lere kadar dusmus. Bu Turkiye icin inanilmaz rakamlar. O kadar yuksek risk primi varken pekcok gelismis ulke kagitlarindan daha dusuk bir seviyeye tekabul ediyordu bu. Mayis turbulansindan sonra yuzde 10 civarlarinda seyrediyor.

Uzun vadeli reel faiz gelisimini de bir sonraki yazida bakalim da nereden nereye gidildigi iyice anlasilsin. Ondan sonra bakacagimiz veri ise reel faizlerin yanina dolar ve euro`daki yillik degisimleri katalim. Sonra da neden yabanci para yagdiriyor Turkiye`ye sorusunu sorariz.

Selcuk Hakan (selcukh61.blogcu.com)