"Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Yönetim Kurulu Üyesi, Adana Sanayici ve İşadamları Derneği (ADSİAD) Başkanı Süleyman Onatça, sigara paketlerinin üzerine yazılan ve yasal zorunluluk olan "Sigara Sağlığa Zararlıdır" uyarısına benzer bir uyarının, kredi kartları için de yapılmasının, kredi kartı batağının önlenmesine katkı sağlayabileceğini savundu (sigara yasagi). Onatça, kredi kartlarının gelişmiş ülkelerde hırsızlık, yankesicilik, kapkaç gibi olaylara önlem olabilmesi için nakit para yerine, Türkiye’de ise bilinçsizce kullanıldığına dikkat çekerek, "Üzülmemek için yanlış kullanma", "Geleceğini ipotek altına alma" ya da "Kullanmadan iyi düşün" şeklinde olabilecek uyarıların kredi kartı batağının önlenmesine katkı sağlayacağına inandığını dile getirdi."
Modern ekonomi teorisi, ekonomik birimlerin rasyonel oldugu ve onlerine konulan tesviklere mantikli bir sekilde tepki verdigi varsayimi uzerine kurulmustur. Bu tum insanlar icin gecerli olmasa da (i.e. akil hastalari, bagimlilar, vs.), genelde dogru bir varsayimdir. Turk insani da kredi karti aldigi zaman onune konulan tesvik ve cezalara gore hareket ediyor.
Simdi, kredi kartlarinin faizlerinin yuksek olmasinin en onemli sebebi default riskinin, yani batma riskinin yuksek olmasidir; diger bir sebebi ise batan miktarin ancak cok ufak bir kisminin geri tahsil edilebilmesidir. Bankalar olasi kayiplarini telafi edebilmek icin borcuna sadik diger tum kart kullanicilarina olmasi gerekenden daha yuksek faizler uygulamak zorunda kaliyorlar. Yani durust vatandas bir kez daha “dolayli yoldan” sahtekar vatandasin yukunu cekiyor (vergilerde de ayni durum soz konusu, durust vatandas vergi kacakcilarinin kacirdigi vergiyi odemek durumunda kaliyor. Eger vergi kacakciligi olmasa vergi oranlari cok daha dusuk seviyelerde olurdu).
Bankalar neden konut kredilerine %1 faiz uyguluyorlar da, kredi karti faizlerine %5 uyguluyorlar. Konut kredilerinde batma riski cok daha dusuk (konut fiyatlari hizla artarken batma riski de duser, ve gelecekte konut fiyatlarinin simdikinden cok daha yuksek olmasi bekleniyor), ikinci odemelerin yapilmamasi durumunda borclunun oturdugu konuta el konularak tum borclar kolayca tahsil edilebilir. Kayip riski cok dusuk oldugu icin, bankalar da cekinmeden faizleri dusuruyorlar.
Turkiye’de surekli cikarilan ‘bir defaya mahsus’, ‘son af’, ‘bundan boyle musamaha gosterilmeyecek’ seklindeki aflar borclularin beklentilerinin carpitilmasina neden oluyor. Borclular da borclarini odemedikleri zaman bir sekilde isin icinden siyrilacaklarini bildiklerinden odeme sinirlarinin cok uzerinde harcamalar yapiyorlar. Bunu da rasyonel bir sekilde yapiyorlar. Insanlar salak degil yani. Kredi kartlarinin uzerine yazi yazmanin bir anlami yok, herhangi bir etkisi de olmaz.
Mesela ben Turkiye’de is yapiyor olsam, birincisi kacak isci calistiririm, ikincisi vermem gereken vergileri vermem, ucuncusu devlet bankalarinda yuksek miktarlarda kredi alirim. Neden? Cunku gecmiste devlet defalarca boyle davranan insanlari affetti, gelecekte “oy kaygisi” diyebilirsiniz, ne derseniz deyin tekrar bir af cikma olasiligi yuksektir. O yuzden bir bakima kurallara uyan insanlar aslinda salaklik yapiyorlar. Belki de kartlarin uzerine, “Limitine kadar harcamayan ve borclarini odeyenler salaktir” seklinde bir ibare konulmasi daha uygun olur.
Insanlarin dogru davranmasini istiyorsaniz, ona gore tesvik ve ceza koyacaksiniz. Bu is bu kadar basit. Devletin yapmasi gereken, “Orman Bakanliginda”, “Yagayuga Bakanliginda butun gun gereksiz burokrasiyle ugrasan memurlari hazineye transfer edip vergi denetimcisi olarak egitmek ve bu insanlari vergi kacakcilarinin uzerine bir Azrail gibi salmaktir. Unutmayin, insanlar rasyoneldir, dogru tesviklere ve dogru cezalara dogru cevaplar verirler.
0 Yorum Var.:
Yorum Gönder