Alfa ve Beta Nedir

Insanlarin buyuk cogunlugu alfa ve beta arasindaki farki bilmezler, o yuzden de yatirim kararlari verirken veya analiz yaparken yanilirlar.

Once beta ile baslayalim. Beta bir portfoyun veya hissenin piyasalardaki gelismelerden ne kadar etkilendigini gosterir. Mesela borsa %10 arttigi zaman A sirketi %15 artiyorsa betasi 1.5'dir (alphasinin sifir oldugunu varsayiyoruz). Piyasada yatirimcilara bankalar tarafindan satilan fonlarin ortalama betasi 1'e yakindir, yani borsa ne kadar cikarsa ya da duserse onlarda o kadar hareket ederler. Arada tek fark var tabii ki, sizden bunun icin komisyon alirlar, hem de oldukca yukluce. Kafasi calisan bir yatirimci vadeli islemler borsasinda betayi cok daha ucuza satin alabilir.

Alpha bir portfoyun veya hissenin ne kadar basarili oldugunu gosterir. Mesela borsanin degismedigi bir surecte A hissesinin degeri %10 artiyorsa alphasi %10'dur (baska risklere sahip olmadigini varsayiyoruz). Piyasada yatirimcilara satilan fonlarin cogunlugunun alphasi sifirdir, yani bu fonlari yoneten kisilerin hisse secme veya zamanlama becerileri yoktur. Hedge fonlarin cogunlugunun ise alphasi pozitiftir. Yatirim fonlarinin aksine hedge fonlari beta riskini hedge ederek (beta satarak) yatirimcilarina her kosulda pozitif getiri saglamaya calisirlar. Yatirimcilar isterlerse kendileri betayi cok ucuza alabilirler zaten.

Simdi alpha ve betadan bahsetmemizin tek sebebi yatirim fonlarinin dandik, hedge fonlarin ise iyi oldugunu belirtmek degil. Alpha ve beta konseptlerini Turk borsasinin performansini olcmekte de kullanacagiz.

Biz son iki yilda hukumetin reformlari savsakladigini ve bunun neticesinde de ekonomik buyumenin dustugu ve ulkenin potansiyelinin altinda bir performans gosterdigini savunuyoruz. Bu tezin dogru olup olmadigi hakkinda bize ulkemizin alphasi bir ipucu verebilir.

2005 yilinin sonunda IMKB 40000 seviyesinde idi. Bugun 45000. Son bir aydaki gelismeleri goz ardi edip 2007 sonundaki 55000 degerini kullanmamiz da sonucu degistirmeyecektir. Peki ulkemizin alphasini nasil olcecegiz?

Ulkenin alphasi borsa dis borsalar %10 yukseldiginde %15 yukseliyor, dis borsalar %10 dustugunde %20 dusuyorsa negatiftir. Gelismekte olan piyasalara kiyasla Turk borsasi son iki yildir cok kotu bir performans sergilemistir. Iki sene once Hint Borsasi 9000 idi, bugun 18000. Iki senen once Brezilya borsasi 32000 idi, bugun 58000. Benzer tablolar Cin ve Rus borsalari icin de gecerli.

Mesele dis borsalar dustugunde bizim borsamizin dusmesi degil. Mesele dis borsalar dustugunde bizim borsamizin olmasi gerekenden cok dusmesi, ve dis borsalar yukseldiginde bizim borsamizin olmasi gerektiginden az yukselmesidir. Hukumetin basarisizligi buradadir.

Ogrencilik yillarinda duydugum en kuyruklu yalanlarin basinda "Birinci Dunya Savasinda biz yenilmedik, muttefiklerimiz yenildigi icin yenilmis sayildik." yalani gelir. O zamanlar kafam fazla basmiyordu, ancak uzun yillar sonra gerceklerin farkina varabildim. Simdi benzer yalanlarin finansal piyasalardaki basarisizligimizin ustunu ortmek icin kullanildigini goruyoruz. Insanlar alpha ile betayi birbirinden ayirmasini beceremiyorlar. Bir suredir ulkemizin alphasi negatiftir ve bu sadece butce aciklarini kapatarak cozulebilecek bir sorun degildir.

Bu konu ile diger alakali bir yazi ise Borsa Nasıl Oynanır? En Sağlam Tüyolar baslikli yazimizdir.