Krugman Ezber Bozuyor

tam secim sonrasi sicak tartismalar arasinda zamani midir bilmiyorum; ama bugun iktisat dostlarina tavsiyeler serisine devam etmek istiyorum. yazisindan bahsedecegimiz iktisatci meshur paul krugman. yazinin basligi "what do undergrads need to know about trade?", yani "universitelilerin (lisans ogrencilerinin) ticaret hakkinda ne bilmeleri gerekir?". krugman, uluslararasi ekonomi uzerine amerika'da donen sacma sapan tartismalardan biktigi bir donemde "pop internationalism" diye bir kitap yazmis. bu arada agac yasken egilir diye de dusunmus olacak ki, kitabin bir bolumunu iktisat (Iktisat nedir) egitiminde uluslararasi iktisadin temellerinin, bilhassa ricardo'nun, iyi ogretilmesinin onemini vurgulayan kisa bir yazisina ayirmis. okursaniz turkiye ile de paralellikler kurabilecek; belki de ticaretle ilgili dogru bildiginiz yanlislarin farkina varacaksiniz. makaleye su linkten de ulasilabiliyor: tiklayin. (uluslararasi iktisat hakkinda ders kitabi olmayan bir kitap okumak isteyenler kitabin tamamini da okumak isteyebilirler.)

makalenin ozetini yazmiyorum; zira kendisi dort sayfa zaten. ancak reklam olsun diye birkac alinti yapalim (muhtemel ceviri hatalari bana aittir):

"sorun su ki bir ogrencinin uluslararasi ekonomi hakkinda okudugu ya da duydugu cogu sey sacmaliktir."

"... uluslararasi ticaret (ulkeler arasi) rekabetle ilgili degildir, karsilikli faydaya dayali degisimle ilgilidir. daha da temel olarak, ogrencilere ogretmeliyiz ki ticaretin amaci ihracat degil ithalat yapmaktir... ihracat kendi basina bir hedef degildir. ihracat gerekliligi, ithal mallarini saglayanlarin bunun karsiliginda odeme bekleyecek kadar kaba olmalari yuzunden bir ulkenin katlanmasi gereken bir yuktur."

"ogrenciler ogrenmelilerdir ki yuksek uretkenlik, bir ulkeye onun baska ulkelerle olan rekabetinde yardimci oldugu icin degil, ona daha cok uretme ve boylece daha cok tuketme imkani verdigi icin faydalidir". (krugman soruyor: bizim uretkenligimiz %1, dunyanin geri kalaninin uretkenligi %3 artsa, bizim refahimiz yuzde kac artar? el-cevab: %1.)

"daha uretken ulke elbette ki daha yuksek isci ucretlerine sahip olacaktir, ve dolayisiyla hangi sektorde uzmanlasirsa o sektor 'yuksek deger'e, yani isci basina daha yuksek katma degere sahip olacaktir." (yani temelde ucak mi yoksa domates mi urettigimiz degil, ne kadar uretken ve verimli oldugumuz onemliymis. tabii dissalliklar, olcek ekonomileri vs. gibi ince noktalar ayri degerlendirilmesi gereken konular.)

"ogrencilerimize ogretebilmemiz gereken, asil rekabetin amerikan sirketleri arasinda ulkedeki kit sermaye, yetenek ve emek kaynaklarini cekmek uzerinde yapildigidir. devletin bir endustriye destegi ona yabancilara karsi rekabette yardimci olabilir; ama bu ayni zamanda kaynaklarin diger yerli sirketlerden cekilmesi anlamina gelir. yani, uluslararasi rekabetin giderek onem kazanmasi, bir endustrinin digerinin zararina olacak sekilde kayrildigi gercegini degistirmez."

10 Yorum Var.:

ssgn dedi ki...

"ogrencilere ogretmeliyiz ki ticaretin amaci ihracat degil ithalat yapmaktir"


bu ilkeyi her zaman savunmama ragmen arkadaslarimi bir turlu ikna edemedim. oysa anlamak o kadar da zor degil.

kerem kagan dedi ki...

Bir zamanlar hizmet sektorunde calisirken, musterilerim istedigim ucretin cok yuksek oldugundan sikayet ederlerdi. Neymis, az emek harcadigim icin az para isteyecekmisim. Arz-talep meselesini bile anlatamadim kimseye.

insanlarin iktisat ogrenmesi positive externality yaratacaktir. Devlet, bu konuya el atmasini desteklerim. Ben basbakan olsam, TRT'de prime time'da iktisat, finans, hukuk gibi konularin anlatildigi programlar yaptirirdim.

Cuneyt Kazokoglu dedi ki...

Kerem Bey,

Kusura bakmayin da arz talep iliskisini anlatamamaktan öte sanirim kendiniz de pek anlamamissiniz.

"Prime timeda iktisat, finans ve hukuk programlari yaptirirdim" yaklasiminiz bunu gösteriyor.

"Basbakan olsam emri verirdim, yaparlardi" anlayisina hic girmiyorum...

kerem kagan dedi ki...

Cuneyt Bey,

Ben meramimi anlatamadim sanirim. TRT'nin devlet televizyonu olarak gorevi kamu yararina programlar yapmak degil midir? Basbakan da bakanlar kurulu da bunu saglamakla mukellef degil midir?

Yanlis anlamadiysam talep yok bu tur seylere demissiniz. Televizyonlarda sabah aksam kur, faiz, borsa, enflasyon, cari acik tartisilmiyor mu? Eko diyalog programi rating almiyor mu? Ali Babacan NTV'ye roportaj verip, ekonomiyi nasil yonettiklerini anlatinca herkes kanal mi degistiriyor?

Son zamanlarda koy kahvelerine varana kadar her ortamda cumhurbaskaninin secim sureci tartisilmadi mi? Anayasa hukukuna iliskin prosedurler, kamu yonetiminde yapilan/yapilacak reformlar kimseyi ilgilendirmez mi?

Butun bunlar zaten herkesin konustugu tartistigi ilgilendigi meseleler. Devlete dusen gorev, bunlari ciddi bilimsel cercevede aciklayan programlar yapmak degil midir? Kur, cari acik, buyume, gelir dagilimi konularinda suregelen dezenformasyon bombardimanina karsi, bu isleri bilen birisi cikip isin dogrusunu anlatsa kimse izlemez mi?

Cuneyt Kazokoglu dedi ki...

Kerem Bey,

TRT'nin, daha dogrusu bütün dünyada devlet televizyonlarinin böyle bir misyonu vardir, evet.

Fakat birincisi "prime time" dediginiz araliktaki genel rating oranlarina ve programlara bakarsaniz bu tarz programlarin hic is yapmayacagini görürsünüz.

Ikincisi devlet televizyonu eliyle halk egitimi muhabbeti daha önce denenmemis ya da ilk sizin akliniza gelen bir yöntem degil. Bugüne kadar sayisiz örnekleri var, faydasi mechul.

Ücüncüsü sizin hedef kitleniz, yani büyük cogunluk, ekodiyalog ya da sizin kastettiginiz programlara ilgi göstermeyeceklerdir. Onlarin ne tür programlara ilgi gösterecegini ben söyleyeyim: Borsa kâgitlarinin tartisildigi, en kisa zamanda en cok parayi nereden vuracaginizin 8 kelimeyi gecmeyen cümlelerle anlatildigi, arada televolemsi bir sekilde ekrani kaplayacak büyük puntolarla hisse senedi kisaltmalarinin gösterildigi programlar yaparsaniz basarili olabilirsiniz.

Ya da meselâ Hülya Avsar cikar da parasini nereye yatirdigini falan anlatirsa, arada bir de frikik falan verirse basarili olabilir.

Bu tarz "prime time'da millete ekonomi ögretme" türü elitist politikalari birakin cok rica ederim. Televizyonlarda anayasa hukukunda yapilacak reformlarin irdelendigi programlar da var, isteyen arayip buluyor. Kusura bakmayin, ben bu yaklasimi naif buluyorum ve basarisi konusunda da fazlasiyla karamsarim.

kerem kagan dedi ki...

Cuneyt Bey,

Benim yaklasimimi elitist bulmussunuz ama siz de bu halk televole izler, baska seyden anlamaz demeye getirmissiniz. Asil elitist olan sizin gorusunuz degil mi?

Once sunu ifade edeyim, millete ekonomi ogretme iddiasinda degilim. Ben sadece boyle programlar yapilsin diyorum. Isteyen izler, istemeyen izlemez.

Bir adamin cikip bir saat ekonomi anlattigi programin maliyeti cok ucuzdur zaten. Mesela, bir dizi yayinlamanin maliyeti yaninda bizim programin esamesi okunmaz. TRT'nin yayin akisina bir goz atarsaniz, bol bol cizgi film, yerli dizi, yabanci sinema falan yayinladigini goreceksiniz. Kaybedecek birseyimiz yok. Maliyetleri kismis olacagiz. Beklenen kamu yarari artarken, kamu harcamalari azalmis olacak. Bildigim kadariyla TRT hep zarar ediyordu. Zarari minimize etmis olacagiz.

Prime time'da hep sacma sapan programlar var diye, biz bunlarin yerine alternatif yararli bir program sunmayalim mi?

serhat dedi ki...

Krugman'in bu yazidaki tarzi adeta bir ekonomiturk blogu yazari gibi.

"What most students need to be prepared for, however, is a world in which TV "experts,'' best-selling authors, and $30,000-a-day consultants do not understand budget constraints, let alone comparative advantage."

:)

cok buyuk keyifle okudum. cok tesekkurler link icin.

Mahmut Alpi dedi ki...

trt 2 mevzuya bahis programları yapıyor zaten ve izlenme oranlarıda gayet iyi:)
avrupa vizyonu,ekogun,büyüteç,iş günü,kırmızı hat,alınteri, elyapımı ve hayatımız sınav gibi izleyicisini ekrana kilitleyen programları var.

ekşi iktisat dedi ki...

illa tv'den halka ekonomi ogretmek lazim diyorsaniz, en iyi yol gulse birsel'in senaryosunu yazdigi ve seray sever'in oynadigi bir sitcom ya da stand-up gosterisi hazirlamaktir derim ben. ikisi de bogazicili iktisatci sonucta. hem eglendirir, hem ogretirler:)

Mahmut Alpi dedi ki...

petrolla doğal gaz arasındaki makasın açılmasında özel bi sebeb var mı? son dönemde petrol yükselirken doğal gaz fiyatlarında gerileme olmuş, neden buğday fiyatları yükselirken şeker fiyatları ona eşlik etmemiş? İkiside kuraklıktan etkilenmiyorlar mı ?