Butce Disiplini Ne Demektir

Sun-Tzu rumuzlu okuyucumuz "bu butce disiplininin AKP ile alakasi oldugunu zanetmiyorum. Kemal Dervis'in yaptigi program ayni sekilde IMF destekli devam ediyor." demis ve sunlari eklemis "Ekonomik programin KOBI'lere herhangi bir faydasi olmamistir, gerekli kaynaklar bu sirketlere aktarilmamistir, velasili bir cok firma kapisina kilit vurmustur." Sonraki mesajjinda da bize Referans gazetesinden su haberi yollamis:

"Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), ilk sekiz ayda kapanan şirket sayısının geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 28.23 arttığını açıkladı. Açılan şirket sayısındaki artış ise yüzde 14.45 oldu. TOBB’dan yapılan açıklamada, ticaret sicili verilerine göre bu yılın ilk sekiz ayında 74 bin 408 şirket açılırken 24 bin 286 şirket kapandı. Geçen yılın aynı döneminde 65 bin 014 şirket açılmış, 18 bin 940 şirket kapanmıştı. Ağustos ayında da 7 bin 850 şirket açılırken 2 bin 49 şirket kapandı. 2005 Ağustos'unda 7 bin 697 şirket açılmış, bin 965 şirket kapanmıştı. Böylece açılan şirketler yüzde 1.99 artarken kapanan şirketlerde artış oranı yüzde 4.27 oldu."

Hisse Yorumları  Marjinal Nedir  Fiyat Kazanç Oranı Nedir?  Fraktal Nedir  Borsa Nasıl Oynanır

Yalniz haberin basligi da buyuk harflerle "Sekiz Ayda 24 bin sirket kapandi". Tam benim bahsettigim turden gazetecilik yapmis Referans. Yazinin basligini okursaniz ne dusunursunuz Allahaskina? Cok sirket kapanmis vah vah, ekonomi kotuye gidiyor olmali, en azindan KOBIler icin!!! Oyle degil mi? Bana sorarsaniz Referans adama gibi gazetecilik yapiyor olsaydi haberin basligi "Bu sene 50 bin net yeni sirket kurulmus" olmaliydi.

Simdi de gerceklere bir bakalim. Sirketlerin etrafinda celik kalkan yok, piyasalarimizin bir kismi rekabete az acikken bir kismi da bayagi bir yogun rekabet altinda. Rekabet demek derbi maci demek, ya Fenerbahce kazanacak ya Galatasaray, beraberlik Besiktas'a yarayacak. Yani isin sonunda en azindan bir tane kaybeden olacak. Sirket kurmakta riskli bir is. Garantisi olsaydi zaten kimse kimsenin agzinin kokusunu cekmez, herkes kendi isinin patronu olur, herkes cok para kazanirdi. Oyle olmadigina gore rekabete dayanikli sirketler yasamlarini surdurecek, rekabet edemeyen sirketler de kapanip gideceklerdir. O yuzden sirketlerin kapanmasi mutlak anlamiyla olumsuz birsey degildir.

Bir misal vereyim. Amerika'da Walmart adinda sizin KOBI diye tabir ettiginiz kucuk isletmelerin can dusmani olan bir sirket var (Real veya Migros gibi). Bu adamlar nereye dukkan acarlarsa oradaki kucuk isletmelerin neredeyse tamami kapanmak zorunda kaliyor. Bu kotu bir sey mi? Bakkaliniz, tuhafiyeci dukkaniniz vs. varsa sizin icin kisa vadede kotu tabii ki. Adamlar sizin ekmek teknenizi batirmislardir cunku. Ama tuketicilerin tamami icin Walmart cok iyi bir sirkettir. Bakkalda 5 liraya aldiginiz mal Walmart'ta 3 liradir. Walmart daha verimli calistigi icin maliyetleri asagi cekmesini bilmis ve Amerikan tuketicilerine dusuk maliyetli bir alternatif sunmustur.

Turkiye'de de buna benzer ornekler verebilirsiniz. Yani sirketlerin kapanmasi o kadar kotu bir olay degildir. Ozellikle Turkiye gibi buyuyen ve rekabete acilan bir ulkede bugunlerde oldugu gibi.

Temelde kac tane sirketin kapandigi veya kac tanesinin acildigi onemli degildir. Bir Walmart acilirken 10 tane dukkan kapaniyorsa net 9 sirket kapanmistir. Bu o kadar da kotu bir sey midir?

Turkiye'nin durumu bu da degildir. Ilk 8 ayda 74 bin sirket acilmis 24 bin sirket kapanmis. Yani net 50 bin yeni sirket acilmis diyebiliriz. Bu sizin kullandiginiz mantiga gore bile kotu olmayan bir seydir. Bana sorarsaniz sirketlerin sayisi cok onemli degildir. Amerika'da her yil acik sirketlerin %7'si kapanir, lokantalarin ilk yillari bitmeden kapanma oranlari %20'dir. Lokantalarin daha dusuk yasama oranlari olmasi kotu bir sey midir? Adam gibi yemek yapmasini bilmeyen, servisin "s"sinden anlamayan lokantalarin kapanmasi bana sorarsaniz tuketici icin gayet iyi bir gelismedir.

Son olarak 2005 ve 2006 senelerini karsilastiralim. Sorum su, hangisini tercih edersiniz: 74 bin yeni sirket acilmasini ve 24 bin sirket kapanmasini mi, yoksa 65 bin sirket acilmasini ve 19 bin sirket kapanmasini mi?

Onemli olan bir sirketin, bir sektorun, bir urunun, veya bir tuketici grubunun kollanmasi degildir. Bugunlere zaten tavukculari, kartzedeleri, findikcilari kollayarak geldik. Onemli olan uluslararasi piyasalarda rekabet edebilen sirketlerin olusumunu saglayacak ortamin olmasidir. Bunun yolu da oncelikli olarak yasal altyapini tam olmasi, burokrasinin minimize edilmesi, devlet harcamalarinin azaltilmasi yoluyla vergilerin azaltilmasi, faizlerin dogal olarak dusuk olmasi, ve piyasalarin rekabete acik olmasidir. Devletin Derdi baslikli yazi dizimizde zaten bu konuyu tartismistik.

Butce disiplininin AKP ile ilgisi olmamasi konusuna gelince... Eger ekonomi geride kalan 4 sene icerinde butce disiplini uygulamasaydi, mesela gecen seneden itibaren o zaman ki gazetelerin iddaa ettigi gibi AKP "secim ekonomisi" uygulasa ve bu yil secimlere giderken harcamalarin dozunu arttirsaydi suclu "turk politik kulturu veya IMF veya Kemal Dervis" mi olacakti? Hayir, suclu AKP olacakti. Varilan noktada kuskusuz Dervis'in ve IMF'nin katkilari buyuktur, uluslararasi piyasalarda faizlerin dusuk olmasinin da etkileri olmustur ama petrol ve dogal gaz fiyatlarindaki yukselislerin negatif etkileri de vardi. Son 4 senede petrol ve dogal gaz fiyatlarindaki yukselis nedeniyle biz senede 10 milyar dolarin uzerinde ekstradan harcama yapmak durumunda kaliyoruz. IMF'nin bize %3-4 indirim yaparak verdigi borc paranin bize senelik tasarrufu petrolun faturasinin cok cok altindadir.

Sizi mutlu edecekse AKP'yi elestirebileceginiz bir iki tuyo vereyim. Bu sene butce harcamalari %14 civarinda artis gostermekte. Bu AKP'nin bir bakima butce disiplininde ipin ucunu kacirdigini gosteriyor. Gelirlerdeki %18'lik artis bunu ortbas ediyor ama insanlarin bunu gozden kacirmamasi lazim. AKP'ye yukleneceksiniz bu konuda yuklenin ve ustu kapali secim yatirimi yapiyorsunuz deyin.

Not: Okuyucumuz "ekonomik programin KOBIlere bir faydasi olmamistir, gerekli kaynaklar bu sirketlere aktarilmamistir" sonune tam bir cevap vermedigimi farkettim. Vereyim. Reel faizlerin %30-40 seviyelerinden %10'lara dusmesinin KOBI'lere faydasi olmadiyda kime oldu? Ayrica gerekli kaynaklari kim KOBI'lere aktaracakti, devlet mi? KOBI'lerin eli kolu kirik mi, gidip bankadan kredi alamiyorlar mi? Simdi bankadan kredi alamiyorlarsa 5 sene once ne yapiyorlardi merak ediyorum. Dedigim gibi devlet baba degildir; isciye, ciftciye, sanayiciye kiyak yapma tesebbusunde bulunmamalidir. Devletin gorevi kanunlari koymak ve uygulamaktir, gerisine fazla karismasin.