Ithalat milli geliri arttirir mi?

Efendim merhabalar,

Ismim Tuğrul Gürgür. Bugun Ekonomi Turk camiasina katildim. Onceki yazilarima buradan ulasabilirsiniz.

Makro ekonomi benim uzmanlik alanim degildir. Doktora programlarinin ilk senesinin sonunda, diger bir cok dalda oldugu gibi, branslasmaya gidilir. Ben, kendi alanlarimi kamu ekonomisi (public economics) ve ekonomik kalkinma (developmental economics) olarak sectim.

Insan simdi geriye baktigi zaman verdigi kararlari sorguluyor. Keske makro okusaydim diyorum. Belki o zaman nasil olup da Turkiye’nin son dort senedir ithalata dayali buyudugunu anlardim. Biz zannederdik ki milli gelir denkleminde Y = C + I + G + (X-M) ithalat (M) eksi olarak etki eder. Herhalde durumun oyle olmadigi sonraki senelerde ogretildi. Ben maalesef kacirdim onlari.

Ogrenmenin yasi yoktur derler. Simdi basit bir tane model kurup ithalat ile ekonomik buyume arasindaki iliskiyi anlamaya calisalim.

Sindirella Hikayesi  Tahvil Nedir  Gönüllü Çevreci Kuruluşlar  Çernobil Faciası  Türev Konu Anlatımı

Modelimiz iki sektorden ve bir tuketim maddesinden olussun: tarim ve sanayi. Simdilik kapali, dis dunya ile ticarete girmeyen bir ekonomi varsayalim (bizim ekonomistlerin utopyasi yani).

Tarim sektoru hic bir girdi kullanmadan 50 birimlik uretim yapiyor ve bunu sanayiye satiyor. O da isleyip 100 birim haline getiriyor. Stok yok, devlet harcamasi yok, yatirim yok.

Milli gelire uretim hesabindan bakarsak (katma deger ifadesi ile):
Tarim = 50 – 0 =50, Sanayi = 100 – 50 = 50.
Toplam Uretim = Tarim + Sanayi = 50 + 50 =100

Tuketim hesabindan bakarsak:
Tuketim = Ozel tuketim = 100.

Simdi diyelim ki bir vatan haini, kam emici yaratik (diger degisle ithalatci) bu ara malini disaridan 20 birime ithal edip sanayiciye satti. Milli gelir ne sekilde degisir?

Uretim hesabindan:
Tarim = 0, Sanayi: 100 – 20 = 80.
Toplam uretim: Tarim + Sanayi = 0+80 = 80

Tuketim hesabindan:
Ozel tuketim = 100, Ithalat-= 20
Toplam tuketim = Ozel tuketim -ithalat = 100 – 20 = 80

Yaptigim hesaplara gore 80 rakami 100 rakamindan kucuktur. Bir kez daha kontrol ediyorum… evet, kucuk. Ithalat, milli geliri azaltmis

Bu noktada dikkatli okuyucular “A-ha!” diyeceklerdir. “Ithalatcinin elde ettigi kari, devletin alacagi ithalat vergisini hesaba katmadin tabii. Seni hinzir seni.”

Basimizi utanc icinde one egerek, bu sektorleri de modelimize ekleyelim.

Diyelim ki tuccar disaridan 20 birime buldugu malin uzerine 10 birim kar koydu. Devlet de 10 birim ithalat vergisi aldi (gercekci olmayan bir varsayim yapip devletin bu parayi findik ureticilerine subvansiyon olarak verdigini dusunelim. O yuzden devletin harcamasi sifir) . Sanayiciye maliyeti 40 birim haline geldi.

Simdi milli gelir hesabi nasil olacak?

Toplam uretim:
Tarim= 0, Sanayi = 100 – 40 =60, Ticaret = 10, Ithalat Vergisi= 10
Toplam uretim = tarim + sanayi + ticaret + ithalat vergisi = 0 + 60 + 10 + 10 = 80

Toplam tuketim:
Ozel tuketim = 100, ithalat = 20
Toplam tuketim: Ozel tuketim + ithalat = 100 – 20 =80

Bir sey degismedi. Daha dogrusu ithalatcinin karini ve ithal vergisini koydugumuzda degisen sanayicinin elde ettigi kar oluyor. 80'den 60'a indi (burada uretim ile gelir arasinda basitlestirme yapiyorum, uzatmamak icin).

Neden oyle peki?

Cunku bir ekonomide uretim, gelir ve tuketim arasinda uclu bir denge vardir. Seviyeleri ayni olan uc ayri havuz dusunun. Havuzun miktari, ayni anda, hem toplam uretimi, hem uretimin yarattigi toplam geliri, hem de gelirin sebep oldugu toplam tuketimi verir. Bunlar birbirine denktir.

Eger bir ekonomi ithalatini bir birim arttirirsa, tuketim hesabinda, bir birimlik kaynak disariya akmis demektir. Bu bir birimlik ithalat baskasinin geliri olmustur. Iceride ise birilerinin geliri bir birim azalmistir.

Soyle de diyebilirim. Bu bir birimlik ithalat ile baskasinin urettigi mali tukettiniz. Iceride tuketilen miktar bir birim azalacaktir. O zaman uretici bir birim az uretim yapar ve sonunda bir birim az gelir yaratilir.

Biliyorum kulaga hos geliyor: doviz ucuzladi, sicak para akti, ithalat tuketimi cildirdi, iceride ucuz ithal mal bollasti, milli gelir artmis gibi gozuktu, aslinda bu bir balondur, buyume ithalattan meydana gelmistir, vs. vs. Benim de astronomi konusunda ilginc teorilerim vardir. Mesela, aslinda gunesin dunya etrafinda dondugu falan. Gozlemlerim bu teoriyi de dogruluyor aslinda. Her sabah gunesin dogudan dogup batiya dogru hareket etmedigini kim inkar edebilir?

Bilim adamlari ne derse desin ben dogrusunu biliyorum.

Devam edecegim.