Borsa Ne Zaman Yukselir?

Aksam Gazetesinden Saruhan Ozel isimli vatandas "Ikinci Dalga mi?" baslikli bir yazi yazmis. Ben de bu yazinin basligini "Saruhan Ozel Budala mi?" seklinde atacaktim ama vazgectim. Bunlar sanki soru soruyormus gibi baslik atip aslinda olmayan bir durumu olmus gibi gostermeye calisan kisiler. "Ikinci dalga mi?" diye baslik attiginiz zaman okuyucu yazinizi okumasa bile aklindan "evet ikinci dalga gelmis olmali ki boyle bir baslik atilmis" seklinde bir dusunce gececektir. Ben de okuyucularim ayni sekilde budala olup olmadigi konusunda elimde kanit olmayan Saruhan Ozel icin ayni sekilde dusunmemesi icin bu basligi kullanmadim.

Simdi piyasalarda ne oluyor onu aciklayalim. Uluslararasi piyasalarda petrol, dogal gaz, bakir, demir vs. gibi commodity denilen mallarin fiyatlarinda onemli dususler gozleniyor. Ulkemizde de benzin fiyatlarinin dusmesinden bunu gozlemlemissinizdir (evet benzin fiyatlarinin dusmesinin sebebi tuketici boykutu degil uluslararasi petrol fiyatlarinin dusmesi idi). Bu dususe bagli olarak bu hammaddeleri ureten ulkelerin para birimlerinde, sirketlerinin ve tahvillerinin degerinde dusus gozlemliyoruz. Nedeni ise petrol ihrac eden bir ulkenin fiyatlardaki dususlere paralel olarak gelecekteki gelirlerinde de dusus olacak olmasi.

Hisse Yorumları  Marjinal Nedir  Fiyat Kazanç Oranı Nedir?  Fraktal Nedir  Borsa Nasıl Oynanır

Simdi Turkiye bu hammaddeleri ihrac eden degil ithal eden bir ulke. Petrol ve dogal gaz fiyatlarinda dusus olmasi bizi olumsuz degil olumlu etkileyecek bir gelisme, o yuzden de piyasalarda gordugunuz hareketlilik Turkiye icin olumsuz degil olumlu bir gelismedir. Turk varliklarini satip fiyatlarinin dusmesine neden olan gerizekalilarin kim oldugunu bilmiyorum ama bu bana bir cesit keriz silkeleme olayi olarak gorunuyor. Atiyorum ama, muhtemelen diger ulkelerdeki kayiplarini telafi etmek icin Turkiye'de bir kar realizasyonuna giden yabanci yatirimcilar bu gerilemenin arkasinda olabilir. Anlayacaginiz niye dusus oldugunu bilmiyorum ama bildigim tek sey Turk varliklarinin son gelismelerden sonra dusmesi degil yukselmesi gerektigi. O yuzden eger elimde nakit param olsaydi hic korkmadan bono veya hisse senedi alirdim.

Piyasalarda yeni bir dalgalanma oldugunu iddia eden oculere ise soyleyecek tek sozum "hic durmayin elinizde ne var ne yoksa satin da millet ucuzdan biraz kagit alabilsin" olacak.

8 Yorum Var.:

Adsız dedi ki...

Gecen Persembe Serhan Cevik commodity fiyatlarindaki dususun Turkiye'ye faydasini anlatan bir yazi yazdi.

Adsız dedi ki...

Siz bu işten anlamıyorsunuz hırsın bilginin önünde gidiyor,yatırım felsefen yok,para işi aşırı iddayı kaldırmaz.

Tunç K.

Blog Sahibi dedi ki...

Tunc Bey , siz simdi hammadde fiyatlarindaki dusus Turkiye'yi olumsuz etkiler o yuzden piyasadaki hareketler dogrudur mu demek istiyorsunuz? Yoksa yorumunuz daha once yaptigim tahminlere mi yonelik? Zamani gelince (yeni yilda) onlarin degerlendirmesini yapacagiz.

Cok tahmin yapmam meselesini su sekilde aciklayayim. Piyasa olmasi gerekenin aksine hareket ediyorsa ya bizim bilmedigimiz bir seyi biliyordur ya da gercekten bariz bir sekilde yanlis hareket ediyordur. Black'in (1986) "Noise" baslikli bir makalesi var, makalede "finansal piyasalarda o kadar cok noise (gurultu) vardir ki bir seyin dogrulugunu ya da yanlisligini ispat etmeniz imkansiza yakindir" der. Soylediklerinde haklidir, bilimsel olarak borsa ile ilgili herhangi bir teoriyi ispat ya da inkar etmeniz cok zordur. Simdi ben kalkip da tamamiyle bilimsel olarak konusmaya baslarsam soyleyebilecegim tek sey var: o da olabilir, bu da olabilir, her sey mumkundur. Bizim buradaki amacimiz hic bir sey soylememek degildir.

Herhangi bir konu hakkinda eger tamamen kararsiz degilsek her zaman yorum yaptik. Eger finansal piyasalar hakkinda tahminde bulunuyorsaniz tahminlerinizin en azindan %40'inda yanilacaginizi garanti ederim. Biz bunu bile bile tahminde bulunuyoruz. Bakin futbolla ilgili yaptigim tahminlere bakin: ligin son macindan once GS sampiyon olacak dedim. Olma olasiligi neydi? Belki %10, ne oldu? Sampiyon oldu. Dunya kupasinda birinci tur ikinci maclari oynandiktan sonra ikinci tura cikmasi muhtemel 20 takim arasindan ben Fransa'yi sampiyon adayi olarak sectim. Bahis otoriteleri Fransa'nin sampiyonluguna 1'e 12 veriyorlardi. Ne oldu? Adamlar penaltilarda sampiyonlugu kaybettiler. Gordugunuz uzere dogru cikma olasiligi cok dusuk konularda bile tahmin yapmaktan cekinmiyoruz. Sizin yazilarimizi icerdigi mantik acisindan degerlendirmeniz lazim, yoksa olma olasiligi %10 olan olay gerceklesmeyince bu isten anlamiyorsunuz demeniz cok dogru kacmiyor.

Hirs konusuna gelince sizinle aramizda cok fazla fark oldugunu soyleyemem. Siz uzun zamandir cari acik patlayacak, finansal piyasalarda duzeltme olacak, dolar ve Turk lirasi deger kaybedecek, borsa dusecek cinsinden fikirleri savunuyorsunuz. Her dalgalanma belirtisinden sonra umutlaniyorsunuz "acaba tahminlerimin bu sefer dogru cikacak mi" diye dusundugunuzu dusunuyorum. Mayis-Haziran'daki dalgalanmadan sonra Turk lirasi sizin istediginiz gibi deger kaybetmeye basladiginda sevinmis,
Merkez Bankasi faizleri yukseltince dus kirikligina ugramistiniz.

Sizinle ekonomik tahminlerde zit taraflarda oldugumuz asikar. Bu bakimdan benim bu isten anlamadigimi dusunmeniz de normal. Eger benim bu isten anladigimi dusunseydiniz ayni tahminleri yapiyor olurduk. Isin bilimsel tarafina bakarsaniz kimse ne olacagini bilmiyor, bundan 2 sene once Amerika'da sizin yaptiginiz argumanlari yapan saygin (NBER'da working paperlerindan okudum) ekonomistler Amerika'nin yuksek cari aciginin faturasini dolarin deger kaybiyla odeyecegini soyluyor, 1 euro 1.8 ABD dolari tahminleri yapiyorlardi. Isin komik yani o zamanlar 1 euro 1.35 ABD dolari idi.

Diyecegim su ki ayni goruslere sahip olmuyor olmamiz beni bilgisiz yapmaz. Sizi de bilgisiz yapmaz.

Para isi asiri iddaa'yi kaldirmaz meselesine gelince benim Turkiye'deki portfoyumun %30'u bonoda %70'i borsada. Bunun neresi asiri iddaali ben pek anlayamadim. Sonucta out-of-the-money opsiyon alip satmiyoruz, 1500 YTL'yi nakitten borsaya kaydirmamizi asirilik olarak goruyorsaniz orasini bilemem.

Tunc Bey, biz burada objektif, dogru bildigimizi yazan, tarafsiz bir ekibiz. Isin aslina bakarsaniz benim cikarlarim Turk lirasinin deger kaybetmesini (1 USD= 10 YTL falan olsa super olur mesela, gelir bedavaya tatil yaparim), devletin memura emekliye daha fazla zam, daha fazla maas vermesini (ailemdekiler ya memur ya da emekli) gerektiriyor. Ben ise burada cikarlarimin aksine bunlarin tam tersini savunuyorum. Belki de haklisin, ben bu isten anlamiyorum!!!

Adsız dedi ki...

Serhan Cevik ayni konuda bir yazi daha yazmis bugun.

Adsız dedi ki...

Bu yaz MB'nin internet sayfasından download ettiğim araştırma raporlarindan birirsi gelişmekte olan ülkelerdeki spreadlerin nedenlerini açıklamaya yönelikti. Araştırma sonucunda ülke spreadini belirleyen en belirgin faktör yatırımcıların risk iştahı olarak geçiyordu. Elbette başka faktörlerde vardı ama dediğim gibi en önemlisi buydu.

Bu iştah artışının 2001-2002 yılından itibaren artıp geliştiğini söyleyebiliriz birçoklarına göre. Yani ülkemizdeki istikrar vs gibi iç faktörlerin yanında bu da çok önemli bir belirleyiciydi yabancı yatırımların ülkemize ve gelişmekte olan ülkelere akmasında.Belkide diğer faktörlerden de göreceli olarak daha bile etkiliydi, spreadlerde olduğu gibi.

Bir başka önemli soru ise borsanın yönünü kimin belirlediği sorusu bence. Eğer bir çoğumuzun cevabı yabancılar ise (hisselerin %65'e yakını onların elinde galiba)ki bence de öyle o zaman geçmişte olduğu gibi gelecekte de onlar belirleyecektir diye düşünebiliriz.


Bütün resme böyle bakınca yabancıların risk algılamasında olduğunu düşünüyorum geleceğin anahtarının. Bütün o matematiksel modellerin, risk araçlarının yada otoritelerin sakin olun telkinine rağmen 97-98 Asya kirizlerinde yada 2001'de ülkemizde olduğu gibi, krizleri yada dalgaları sosyal bir tetiğin neden olduğu söyleyebiliriz diyor bazı uzmanlar. O yüzden önemli ve büyük fonların yöneticilerin risk algısını neler değiştirebilir iyi teşhis etmemiz gerekiyor bence.

Bu konu ile ciddi bir araştırma okumasamda gelişmiş ülkelerdeki makroekonomik konjonktürmüş gibi geliyor, fon yöneticilerin baktığı. Aslında sadece onların değil aynı zamanda uzun vadeli yatırımcılarında baktığı önemli göstergelerden belkide yatırım kararı alırken. Çünkü uzun vadeli yatırımcıların belirgin bir kısmı iç pazardanda ziyade bölge ve dünyadaki gelişmelere yada talebe göre yatırım kararı alıyor.

Konunun dışına çıkmadan, eğer çok uzun dönemli yatırım düşünmüyorsak ve birazda spekülatif oturuyorsak masaya oyunu kurallarına göre oynamamız gerektiğini düşünüyorum. O yüzden yabancıların izledikleri önemli verileri hızlı ve iyi analiz etmek piyasada para kazanmamıza epeyce yardımcı olacaktır diye düşünüyorum.

Bir önemli konu daha ise iyimser yada kötümser olmaktan ziyade objektifliğe yakın olmak faydalı olacaktır bence. Eğer kötümser olursak kar fırsatlarını kaçırabilir, beklenenden iyimser olursakta hazırlıksız yakalanabiliriz.

Noise konusuna gelince bu oldukça önemli bir konu bence. Elbette finansal piyasalar tıpkı uzay zaman bükümü gibi olasılıksal bir ortam. Her ne kadar mühendislikte yada temel fizikte Newtonla idare etsekte işi parçacıklara indirgediğimizde quantumu ve olasılıksal fiziği kullanmak durumunda kalıyoruz. Piyasa da bir time-series ekseninde incelendiğinde bazı dönemlerde Newtonsal yada doğrudan analitik yöntemlerle anlaşılabilirken bazanda ekonomix'in de belirtiği gibi olasılıksal olarak tahmin yapılabilcek bir ortam haline geliyor. Önümüzdeki dönem Ekonomik trendin kolay anlaşılıp tahmin edilebileceği bir dönem gibi görünmüyor. O yüzden piyasanın(büyük portföy sahiplerinin) önemli gördüğü makroekonomik data setini iyi takip etmemiz gerektiğini düşünüyorum.

saygılar,,,
ozan

Adsız dedi ki...

Portfoyumun %30'u bonoda,%70 Borsa'da olmasi bence Crayz Things..Sicakci gencler ise aksini savunmaktalar.Herneyse paraniz sizin.Hayirlisi olsun.Ancak bu Cari acikla nereye varilabilinir bilinmez.30 Milyarlik acigimiz var.Bence bu bir tehditdir.Bu tehdit surdukce Turkiye kirilganlik statusunden ayrilamaz.Zira ithalatin gerceklesmesinde onemli rol olan ara mallar,ureten makineler olmadikca bu kirilganlik surer.Birde petrole tutkunlugumuzda var.Alternatif enerji planlamasi falan Turkiyenin yapabilecegi isler degil.Sanal cennetde ustumuze yok.Bu sanallik sayesinde sicakci genclerimizi proveke edip sert hareketlere maruz birakiyoruz.Bu gencler 2002'den beri Turkiyeye 100 Milyar gondermisler.Tabiiki bu gencler uretim sektorune gonderecek halleri yok.Anasi koyde tandir basinda,babasi kasabada demirci.Kendisi ailenin kizlarindan sonra gelen oldukca zeki anli sanli Turk Genci. Amerikada yada Londrada seriat-tarikat paralariyla beslenip okur.Simdi bu takunyali mescitli gencin yerinde siz olsaniz calistigi bankerlerin sicak parasini Bono tahvil faizinemi yatiridiniz?yada uretim sektorunemi? Allahaskiniza bu soruya cevap verin.

Adsız dedi ki...

Ankara'daki bir kisim burokrattan (Ki bunlar ya yolsuz, ya beyinsiz ya da Allahsiz-komunist olmustur 80 yildan bu yana) elbette daha dogru karar alir, kaynaklari daha rasyonel dagitir, piyasa. Arrrh, buyuk harflerle yazmayi unuttum, ozur dilerim, PIYASA.
Ama bazen de yanlis kararlar alir. (Totolojiye gel, totolojiye!) Mesela emtia fiyatlarindaki dususten sonra Turkiye'yi gazlamak varken, tam tesine gider, satar Turkiye'yi.

Neyse, edebiyat yapmayayim, demek istedigim seyin ozune geleyim, Ekonomix kardesim. Yanlis zamanda yasiyorsun. Butun bu yazdiklarin bu blog'da, 1980'lerde buyuk prim yapardi, yapmisti da. Ama uzgunum, modasi gecti. Turkiye'de, Asya'da, Rusya'da, Latin Amerika'da bu paradigma bitti.

Amerika haric. Sanirim sen de Amerika'da yasiyorsun zaten. Bush'un adamlarina bir secim zaferi daha kazandirmanizi bekliyoruz sizden.

(Not: Bu comment'i yayina alacak kadar demokrat ve ozgurlukcu bir yurek var mi sende, onu da ayriyetten merak ediyorum, degerli blog sahibi kardesim. Basarilar sana.)

orhunb dedi ki...

Sen biraz dogru konus... Kime gerizekali diyorsun once onu duzgun bir sec tamam mi arkadasim istersen seninle bir konusalim...
Orhun Basaran