Ekonomik krizleri en az zayiatla atlatmanın yollarından biri bütçedeki kara delikleri kapatmak. Aile bütçesi-ülke bütçesi hiç fark etmez. Ülke bütçesinin kara deliklerinden biri de vergi kayıpları.Zaten yıllardır esaslı bir vergi reformunun yapılamaması nedeniyle dolaylı vergilere yüklenilmesine rağmen, bu vergilerin temelini oluşturan akaryakıt ve tekel ürünlerindeki yurda kaçak girişin hatırı sayılır boyutlara ulaşması vergi kayıplarına yol açıyor.
Kamuoyunun fazla gündemine gelmese de kaçağın mali boyutu o kadar büyük ki bu konuda Meclis Araştırma Komisyonları dahi kurulmuş. Bu noktada benim bahsetmek istediğim ise Free-shop’ların neden olduğu vergi kayıpları. Yurt dışına gidip-gelenler bilir free-shoplar, uluslar arası seyahat eden yolcuların kara-deniz ve hava sınır kapılarında gümrüksüz alış-veriş yapabildikleri satış mağazalarıdır. Ürünler ağırlıklı olarak içki-sigara ve kozmetikten oluşur ve fiyatları yurt içi fiyatlara göre daha uygundur.
Tabi bu alış-verişin de gümrük mevzuatına göre belli sınırlamaları mevcut. Bu mağazalarda satılmak üzere yurt dışından ithal edilen ürünlere, ithalatta alınan vergiler yüklenmediğinden sadece mağaza karı konulduğundan aynı ürünün yurt içindeki ithalat vergileri giydirilmiş fiyatı ile arada büyük bir fark oluşuyor.Bu fark ne kadar büyükse free-shoplar üzerinden yurda kaçak giriş o kadar cazip hale geliyor. Sistemin işleyişi kısaca böyle.
Kara kapılarında özellikle de eski doğu bloğu ülkelerinden gelen pazarcı tabir edilen turistler üzerinden ticaret haline gelen bu ürünlerin daha sonra iç piyasaya sürümü gerçekleşmekte olup, aradaki vergi farkı da bu kılıfına uydurulmuş ticaretin karı olarak bizim cebimizden çıkıp birilerinin cebine giriyor.
Dış ticaret ve gümrük bürokratları, başlangıçta turizmi desteklemek için iyi niyetle açılmış free-shopların, günümüzde vergi kaybına yol açan birer çıban başı olduğunun farkındalar ancak işleten açısından oldukça karlı olan bu işletmelerin kapatılması yıllardır gündemde olmasına rağmen siyasi baskılar neticesi bugüne kadar bir netice alınamadı.
İşte size çözümü belli olan ve popülizm-siyasi rant yüzünden çözülemeyen büyük vergi kayıplarına yol açan bir sorun.
Ekonomi politikalarınız ne kadar isabetli olsa da kamu hıyerarşisinde devlet geleneğini oluşturamazsanız neticeye ulaşmanız zor.
Kamuoyunun fazla gündemine gelmese de kaçağın mali boyutu o kadar büyük ki bu konuda Meclis Araştırma Komisyonları dahi kurulmuş. Bu noktada benim bahsetmek istediğim ise Free-shop’ların neden olduğu vergi kayıpları. Yurt dışına gidip-gelenler bilir free-shoplar, uluslar arası seyahat eden yolcuların kara-deniz ve hava sınır kapılarında gümrüksüz alış-veriş yapabildikleri satış mağazalarıdır. Ürünler ağırlıklı olarak içki-sigara ve kozmetikten oluşur ve fiyatları yurt içi fiyatlara göre daha uygundur.
Tabi bu alış-verişin de gümrük mevzuatına göre belli sınırlamaları mevcut. Bu mağazalarda satılmak üzere yurt dışından ithal edilen ürünlere, ithalatta alınan vergiler yüklenmediğinden sadece mağaza karı konulduğundan aynı ürünün yurt içindeki ithalat vergileri giydirilmiş fiyatı ile arada büyük bir fark oluşuyor.Bu fark ne kadar büyükse free-shoplar üzerinden yurda kaçak giriş o kadar cazip hale geliyor. Sistemin işleyişi kısaca böyle.
Kara kapılarında özellikle de eski doğu bloğu ülkelerinden gelen pazarcı tabir edilen turistler üzerinden ticaret haline gelen bu ürünlerin daha sonra iç piyasaya sürümü gerçekleşmekte olup, aradaki vergi farkı da bu kılıfına uydurulmuş ticaretin karı olarak bizim cebimizden çıkıp birilerinin cebine giriyor.
Dış ticaret ve gümrük bürokratları, başlangıçta turizmi desteklemek için iyi niyetle açılmış free-shopların, günümüzde vergi kaybına yol açan birer çıban başı olduğunun farkındalar ancak işleten açısından oldukça karlı olan bu işletmelerin kapatılması yıllardır gündemde olmasına rağmen siyasi baskılar neticesi bugüne kadar bir netice alınamadı.
İşte size çözümü belli olan ve popülizm-siyasi rant yüzünden çözülemeyen büyük vergi kayıplarına yol açan bir sorun.
Ekonomi politikalarınız ne kadar isabetli olsa da kamu hıyerarşisinde devlet geleneğini oluşturamazsanız neticeye ulaşmanız zor.
5 Yorum Var.:
"free shop"larin sahipleri disinda kime ne yarari oldugu hakkinda en ufak bilgim yok. ancak cogu luks tuketim olan bu urunlere vergi koymanin kayda deger bir vergi geliri artisina yol acacagini sanmiyorum. bugun insanlar ucuz diye havaalanindan alisveris yapiyor. mallar ucuz olmasa, alisveris de bu kadar olmaz.
Gumruksuz bolge oldugu icin orada satin aldiginiz urune hicbir ulke vergi uygulayamiyor benim bildigim. Satilan urunler de direk ithal ediliyor yani icerideki urunlerle ayni degil. Hos tabi artik zaten icerde de var butun mallar, ama bu uygulama yillar once mesela Isvicre-alman cikolatalarinin tr'ye henuz gelmedigi gunlerde baslatilan birsey=)
Diger yandan mesela duyduguma gore o bolgedeki isletmeler de vergi vermedikleri icin maliyeyle aralarinda sorun cikmis. O konunun da detayini bilmiyorum nedir mevzuat, hatta bir mevzuat var mi ona dair de suphelerim var.
Tabi bu işe bir de havalimanı özelleştirmeleri ve özel işleticilerinin kar hesapları açısından bakmak gerek. Havaalanı işleticileri için duty-free önemli bir gelir kapısı. kesin bilgim yok ama bence özelleştirme pazarlığında yap-işlet-devret süreleri üzerinde bile etkili. nitekim özelleştirilen havaalanlarının en şık ve en az sorun yaşanan bölümleri de heralde duty-free mağazaları. Uçaktan inip içki parfüm siparişlerini almak için mağazaya gittiğinizde kasiyerler sizi hakkınızı sonuna kadar kullanmanız konusunda uyarıyor. (Beyefendi 1 kg çikolata hakkınız var, siz almıyorsanız pasaportunuz üzerinden başka birine satabilir miyiz) gibi pratik Türk çözümleri bile bulunuyor. Dolayısıyla böyle bir gelir kapısını, devleşmiş havaalanı yapıcı ve işletici firmalarımızın bırakmak isteyebileceğini düşünemiyorum.
Yorumlardan anladığım kadarı ile duyt free'ler hakkında bilgilendirmeye ihtiyaç var.
DR.Jekyll;
Bu ürünlere vergi koymak teknik olarak mümkün değil.Çünkü free shopların bulunduğu gümrüklü sahalar gümrük kanununa göre statü olarak yurt içi sayılmıyor.Aynı serbest bölgeler gibi.Özel bir statüye sahipler.Zaten vergi konulması mümkün olsa kuruluş amacı ortadan kalkar.Sorun buradan çok alış-veriş olması değil yurda mal girişinin yarattığı iç talep daralmasından kaynaklanan vergi kaybı.
Junior;
Gümrüksüz bölge diye bir tanımlama yok.Gümrük bölgesi ve gümrük sahası var.Free shoplar aynı yurt içindeki şirketler gibi kurumlar vergisine tabi.Faaliyet olarak gümrük müdürlükleri denetiminde ve gümrük mevzuatına tabi.
Tolga;
Tespitler doğru ancak en sorunsuz olanlar havaalanlarında olan duty'ler.Buradan yurt içine sızma daha zor.Ancak ortalama 100 civarında sınır kapısı ve hemen hepsinde irili ufaklı free shop olduğunu düşünürseniz özellikle de doğuda olanları, buradan yurt içine sızan mal girişinden doğan vergi kaybını siz düşünün.
Kapı deyince herkesin aklına kapıkule,habur geliyor ama sadece bir örnek uzunköprü ilçesinin de bir sınır kapısı olduğunu biliyor musunuz.Burada da free-shop var ve yunanistan ile aramızdaki üç kapıdan biri (demiryolu)
Yorum Gönder