Borsa ve Yatirim Tuyosu

Bir okuyucum var, surekli mesaj atip goruslerimi sorar. Ben de TEGV'e de bugune kadar bir cok kisiden daha fazla bagis yaptigi icin sorularina mumkun oldugunca cevap vermeye calisirim. Universite ogrencisi olan baska bir okuyucum da surekli yatirim felsefemi ogrenmeye yonelik sorular sorar, en son su sorulari yoneltmis:

"Uzun vade 5-10 yıl kadar imkb-30 hisselerine yatırım yapmayı öneriyorsunuz. Sormak istediğim Garanti Bankası hisselerinizi sattınız Abd'deki olayları iyi süzdünüz ve zamanında sattınız.Fakat sormak istediğim 10 yıllık bir süreçte bazen kriz ben geliyorum diyebilir o durumda da hisselerimizi satmayalım mı? Mesela Garanti bankası hisselerinizi niye sattınız çok uzun vadeli bir süreci düşünürsek sizin Garanti bankası alım-satımınız kısa vadeli bir süreci teşkil ediyor."

Bu yazida her kucuk yatirimcinin bilmesi gereken seyleri soyleyecegim.

Uc cesit yatirimci vardir: kucuk yatirimci, yatirim fonu yoneticileri, ve hedge fon yoneticileri.

Kucuk yatirimci hemen hemen her durumda dandik yatirim kararlari veren, uzun vadede de piyasa ortalamalarinin altinda getiri saglayan ya da bazen reel olarak para kaybeden yatirimci grubudur. Bu kisiler sagdan soldan aldiklari "tuyolarla" borsaya girerler, ya da gazete koselerinden okuduklari safsatalarla yatirim kararlari verip buyuk paralar kaybederler. Bir kisim kucuk yatirimci da temkinlidir, gider gerizekali yatirim fonu yoneticilerinin yonettigi fonlara para yatirarak daha az para kaybederler ama yine de kaybederler.

Yatirim fonu yoneticilerinin amaci piyasanin uzerinde getiri saglamak falan degildir, zaten cogunun boyle bir yetenegi de yoktur. Tesadufen her sene bir kismi piyasanin uzerinde getiri saglar, gerizekali kucuk yatirimcilar da bunlarin pesinden gidip durur. Ertesi sene bunlarin buyuk kismi "basarilarini" tekrarlayamazlar ve kucuk yatirimcilar baska "basarili" yatirim fonu yoneticilerine yonelirler. Yatirim fonlarinin yoneticilerinin cogunlugu piyasa getirisi civarinda getiriye sahiptirler, ancak bu fonlara yatirim yapanlar %3-4 civarinda komisyon-aidat-senelik ucret basliklari altinda paralari bayildiklari icin (carkin bir sekilde donmesi lazim, carki dondurecek su da kucuk yatirimcilardan gelir) ortalamada piyasa getirisinin %3-4 altinda getiri elde etmeleri garantidir.

Yatirim fonu yoneticilerinin bir kismi gercekten ne yaptiginin farkindadir, kafasi calisan kisilerdir. Bunlar yatirim fonlarinda kendilerini sonsuza dek harcamazlar. Zaten yatirim fonu sahibi sirketler de bunlara dogru durust para odemez. O yuzden de bu kisiler "hedge fon" dedigimiz kendi fonlarini kurarlar ve zenginlerin paralarini yonetirler. Ortalamada piyasa getirisinin uzerinde getiri elde ederler.

Ben kucuk yatirimcilara uzun vadede borsaya girmelerini tavsiye ediyorum. Nedeni basit. Kendi baslarina hareket etseler ellerindeki parayi ya kaybedeceklerdir ya da piyasa getirisinin cok altinda getiriler elde edeceklerdir. Kendi baslarina endeksin icerisindeki hisselerden alip bir kenara koysalar tam tamina piyasa getirisi kadar getiri elde edecekleri icin diger kucuk yatirimcilara kiyasla senede %3-4 daha fazla bir getiri elde edeceklerdir.

Uzun vadede borsayi neden oneriyorum peki? Borsanin riski hazine bonolarina gore daha yuksektir, bu yuzden de uzun vadeli yatirim yapan kisiler bu riskin karsiligi olarak daha yuksek getiri alirlar.

Ben neden uzun vadeli yatirim yapmiyorum peki? Oncelikle ben kucuk yatirimci degilim. Finans uzerine doktora yaptim, birakin Turk universitelerini, Amerikan universitelerinden bu konularda hocalik yapmak icin teklifler aldim. Gelistirdigim yatirim stratejileri ile buyuk miktarlarda para yonettim ve piyasanin uzerinde getiri sagladim. Zamanimin cogunu bu konuda harciyorum ve surekli kendimi gelistirmeye calisiyorum. Tum bunlari goz onune alarak kendimi ucuncu grup yatirimci olarak goruyorum. Yine de her zaman her seyi bilmedigimi biliyorum. Eger piyasanin yonunu %60 dogru olarak tahmin edebilirseniz piyasadaki yatirimcilarin %99'dan daha yuksek bir getiriye ulasirsiniz. Ben de kendimi %60 dogru tahmin yapan biri olarak dusunuyorum. Bakmayin son bir yildir yaptigim tahminlerin cogunun dogru ciktigina, sansim bir miktar yardim etti. Ortalamada %60 civarinda dogru cikiyorlar.

Gecen senenin sonunda kriz tahmini yaptigim zaman bile elimdeki kagitlarin tamamini satmadim, bir kismi hala elimde duruyor. Ben bile kendime %100 guvenmiyorsam, siz kucuk yatirimcilar piyasadaki ne idugu belirsiz yatirim peygamberlerine, teknik analiz cambazlarina nasil guveniyorsunuz anlayamiyorum.

Kendime %100 guvenmesem de faiz ve borsaya yaptigim yatirimlarin agirliklarinda %50'ye varan degisiklikler yaparak tahminlerim dogrultusunda kumar oynuyorum. Kumar oynuyorum dediysem de bunu yazi tura atisi seklinde anlamayin, oynadigim kumarda benim kazanma olasiligim kaybetme olasiligimdan daha yuksek. Iki kere kaybedersem 3 sefer kazaniyorum, bu da beni diger yatirimcilarin %99'undan daha iyi yapiyor.

Simdi okuyucumuz bize "10 yıllık bir süreçte bazen kriz ben geliyorum diyebilir o durumda da hisselerimizi satmayalım mı" diye soruyor. Cevabimiz su. Hic bir zaman kriz ben geliyorum demez, diyorsa zaten bu fiyatlara coktandir girmistir, satmak elinize birsey gecirmez. Piyasanin uzerinde bir getiri elde etmek istiyorsaniz tahmin oyununda piyasadan daha iyi olmaniz gerekir. Bu da oyle sandiginiz kadar kolay degildir. Ben sene basinda "kriz geliyor" dedigimde o yazimi okuyan kac kisi bana hak vermisti? Kac kisi gidip hisselerinin bir kismini satarak faize gecmisti? Enflasyon yukselecek dedigim zaman kac kisi enflasyona endeksli bonolardan aldi? Hersey olup bittikten sonra "evet boyle olacagi cok barizdi" demek kolay. O yuzden borsada aktif olarak yatirim yapmayi kucuk yatirimcilara tavsiye etmem, borsada siz kazanacaksaniz karsinizdaki kisi de kaybedecek demektir. Kaciniz siz alirken satan, siz satarken alan kisiden daha akilli, bilgili oldugunuzu dusunuyorsunuz? Ufak bir ihtimal de olsa belki karsinizda islem yapan kisi ben olabilirim!!

Kaldi ki kucuk yatirimcilarin onunde cok buyuk bir firsat var. Hazine reel olarak %10 civarinda faiz oduyor. Tekrar soyluyorum, opun basiniza koyun. Paranizi sagda solda savuracaginiza, cevrenizdekilerle sidik yaristiracaginiza biriktirin ve %10 reel faiz kazanin. 7 yil sonra paranizla bugun alabildiginizin iki kati mal alabilirsiniz. 35 yil sonra paraniz 30 katina cikar (tabii 35 yil icerisinde devlet %10 reel faiz vermeyi surdurmeyecektir, ama onu da reel faizler dustugunde dusunursunuz).

Tekrar soyluyorum. Kucuk yatirimciysaniz, kucuklugunuzu bilin. Filler tepisirken ezilen karincalar olur.

Bu konu ile diger alakali bir yazi ise Borsa Nasıl Oynanır? En Sağlam Tüyolar baslikli yazimizdir.