Amerikan Borsasi

Bir okuyucumuz Salih Neftci'nin "borsalarda son yaşanan çalkantının yüksek kaliteli konut kredilerinden kaynaklandığını bunun da piyasaların hazmetmesinin çok zor olacağını ...." sozlerini yorumlamamizi istemis. Bir diger okuyucumuz ise "imkb nin dow jonesi çok sıkı takip ettiği şu günlerde dow endeksi hakkında yorumlarınızı yazabilir misiniz" diye sormus.

Columbia Universitesinde finansal muhendislik konusunda halka acik ucretsiz seminerler duzenleniyor. Daha bugun Morgan Stanley'den Ken Possner isimli kisinin sunumunu izledim. Bir kac rakam vereyim. Yuksek kaliteli konut kredilerinin geri donmeyen kismi %0.3 (yani 1000 kisiden 3 tanesi borcunu odemiyor), subprime konut kredilerinin geri donmeyen kismi ise %21 imis (yani 1000 kisiden 210 kisi borcunu odemiyor). Ozellikle 2006 ve 2007 yillarinda verilen konut kredileri problemli, diger yillara ait kredilerde cok fazla bir problem yok.

Demek ki Salih Neftci'nin savi (henuz) dogru degil, en azindan rakamlarin soyledigi bu. Ote yandan konut fiyatlari dusmeye basladi ve onumuzdeki 3 yil icerisinde %20'nin uzerinde bir dusus bekliyorlar. Eger konut fiyatlari beklentiler dogrultusunda hareket ederse bankalar daha cok zarar yazarlar, yuksek kaliteli konut kredileri de sorunlu hale gelmeye baslar. Bunun nedeni de cok basit.

Borc alan kisiler odedikleri faize karsilik 2 cesit opsiyon kullanma hakkini da alirlar. Birincisi faizlerin dusmesi durumunda erken odeme opsiyonu. Bankalar bunun onune gecmek icin bu durumlarda ekstra komisyon almaya calisirlar. Konut kredisi tuketicilerinin ellerindeki ikinci opsiyon da borcunu odememektir. Buna karsilik bankalar genellikle %20 pesinat alarak kendilerini korumaya calisirlar. Ancak Amerika'da son yillarda verilen konut kredilerinin bir kisminda pesinat orani sifira yaklasmisti (kimi kredilerde eksiye dusmustu hatta). Iste asil problemli olan konut kredileri bunlar. Konut fiyatlari %15-20 dustugu vakit ev sahibi degeri $160 bine dusen eve 190-200 bin gibi bir rakam borclu ise odemelerini yapmayi birakiyor. Boylece dusen ev fiyatlarinin faturasi bankalarin sirtina biniyor. Ev fiyatlari dustukce hem faturalarin sayisi artiyor, hem de faturalar kabariyor.

Ben ev fiyatlarinin ulke genelinde %20 daha dusecegini beklemiyorum ama dususun en az bir yil daha devam etmesini ve toplamda %10-15 civarinda olmasini bekliyorum. Bu durumda dahi bankalar deger kaybetmeye devam edeceklerdir. (citigroup bugun $19.69'dan kapandi. Hatirlarsaniz daha bir kac ay once $50'dan $35'a dusmustu, dusus hala devam ediyor) Borsadaki dusus bir sure daha devam edecek, S&P 1250'nin altina gerileyecektir. Resesyon olan bir ortamda "bear market" da olacaktir. (evet, Amerikan ekonomisinde pratik olarak resesyon vardir)

Turkiye'nin bundan etkilenmesi konusuna gelirsek. Bundan bir kac yil once Turkiye piyasalari Brezilya piyasasi ne yaparsa onu yapiyor deniyordu, televizyondaki dangalaklar (bu lafi cok sever oldum son gunlerde) "Brezilya'ya ne oldu, dustu mu cikti mi" diye bakip duruyorlardi. Biz de onlarla dalga geciyorduk. O zamanlar bizim borsa 40000, Brezilya ise 32000 civarinda idi. Bugun bizim borsa hala 40000 seviyesinde Brezilya ise 60000. Baska bir soz soylemeye gerek var mi?

Simdi de sozde bizim borsa Amerikan borsasini takip ediyormus. Iki borsa arasindaki baglanti en fazla %20-30'dur, tesadufen bizim politikacilar Amerika'yla es zamanli bir sekilde sacmalamaya basladilar. Amerikan borsasi duserken bizimki de dusmeye basladi. Bunun boyle oldugunu nereden anliyoruz? Dolar kurundaki hareketlerden. Bizim borsa duserken uzun bir sure dolar kurunda fazla bir hareketlenme gormedik. Bu da dususun sermaye hareketlerinden degil, hukumetin sacmalamalarina yonelik beklentilerden kaynaklandigini soyluyor. Son zamanlarda dolar kuru da yukari cikmaya basladi...