Bu girişimciliğe şapka çıkarılır

İzlenimler'de şu yazıyı okuduğumda kıskanmadım desem yalan olur. Çünkü tam bizim siteye yakışacak bir konu imiş. Maalesef atlamışız. Her ne kadar ben kökten piyasacı değilsem de biliyorsunuz bizim Ekonomix her sorunun piyasa mekanizması ile çözüleceğine inanır. İşte bu da tam onu haklı çıkaracak bir haber imiş.

Efendim, konu şu. Geçenlerde Zaman Gazetesi'nde yer alan bir habere göre, devletin maliyeti yüksek bulup köprü yapmadığı Seyhan Nehri üzerindeki bir yere, girişimci bir aile köprü yapmış. Adana ile Mersin arasındaki mesafeyi 70 kilometre kısaltan bu köprüden geçen araçlardan da ücret tahsil etmeye başlamış. Bölgede yaz aylarında yoğun bir çalışma yapan biçerdöver ve kamyonlardan 50, traktörlerden 25, otobüslerden 15 ve taksilerden de 3 YTL ücret alıyorlarmış. Köprüden günde 100-120 kamyon, 30-40 traktör ve yaklaşık 50 otomobil geçiyor ve aile otobandan bile fazla gelir elde ediyormuş. Vatandaşlar yolu epey kısalttığı için bu yolu tercih ediyor ama geçiş ücretlerinin yüksekliğinden de şikayet ediyorlarmış.

Bu girişimciliğe şapka çıkarılmaz da ne yapılır. Devletin el atmadığı sorun işte böyle piyasa mekanizması içinde çözülmüş. Üstelik bana kalırsa geçiş ücretleri de öyle yüksek müksek değil. 4 kişi kapasiteli otomobillerden 3 YTL, 45 kişi kapasiteli otobüslerden 15 YTL alınmasının neresi yüksek? Muhtemelen 15 YTL o otobüsteki 1 yolcunun ücretine ancak tekabül ediyordur. Taşıdıkları yükün değerini göz önüne alırsak kamyon ve traktörlerden alınan ücret de yüksek sayılmaz diye düşünüyorum. Yalnız biçerdöverlerin gelir potansiyelleri konusunda bilgi sahibi olmadığım için onlardan alınan ücret konusunda birşey diyemeyeceğim. Fakat ücret fahiş olsaydı onlar da herhalde köprüden geçmek yerine 70 kilometrelik yolu gitmeyi tercih ederlerdi.

Bu arada yetkililer ise "Önüne gelen köprü yapamaz" diyor ve söz konusu yere şimdi köprü yapmaya hazırlanıyorlarmış. Fakat bana kalırsa devlet bu olaydan yanlış bir ders çıkarmış. Bu işin böyle piyasa mekanizması içinde çözüldüğünü gördüğüne göre, önüne geçmek yerine, ulaşamadığı başka yerlerde de özel girişimcilerin köprü yapmasını teşvik etse daha iyi olurdu. Böylece maliyetine kullananın katlanacağı köprülerin inşasıyla vergi mükellefleri bir yükten daha kurtulurdu. Yalnız devletin bu köprülerin uygun tekniklerle yapıldığını denetlemesi şart tabii. Aktardığımız olaydaki köprüyü ben gazetedeki resimden köprüden çok sala benzettim. Yalnız resim uzaktan çekildiği için kesin bir karar veremedim.