Reeskont Nedir? Reeskont Faiz Oranları Nasıl Belirlenir?

Ekonomide olan biteni tartışırken kimi zaman bir çok terimi kullanıyoruz ama bu terimlerin hepsi okuyucularımız tarafından bilinmiyor olabilir. Bu yüzden biz de mümkün olduğunca bu terimleri tanımlayıp açıklamaya çalışacağız. En zorundan başlayalım dedim: reeskont nedir?

Bazen yabancı terimleri dilimize öyle bir devşiriyoruz ki hiç kimse bir şey anlamıyor. Merkez Bankası reeskont terimini şu şekilde açıklamış: İskonto edilmiş, diğer bir deyişle bir bedel karşılığı (iskonto) el değiştirmiş olan kıymetlerin yeniden bir bedel karşılığı (re-iskonto) el değiştirmesini ifade eder. Merkez bankalarının, şartlarını kendileri belirlemek şartı ile çeşitli senetleri iskontoya tabi tutarak (re-iskonto), reeskont penceresi adı altında para politikası uygulamalarında kullandıkları bir araçtır.

Anladıysam Arab olayım, bu ne biçim bir tanımdır yahu. Iskonto edilmiş kıymetlerin yeniden iskonto edilmesine denirmiş. Re- ön eki tekrar anlamına geliyor, re-eskont tekrar eskont edilmiş demekmiş. Eskont edilmiş ne demek peki? Iskonto edilmiş demek. Iskonto edilmiş ne demek peki? Iskonto, ingilizce discount kelimesinin italyan karşılığı oluyor bildiğim kadarıyla, Türkçedeki karşılığı da “indirim”. Yani reeskont “yeniden indirilmiş” demekmiş. Neyi indiriyoruz peki?

Diyelim ki elinizdeki 1 ay sonra size 1000 TL nakit ödeme yapacak bir kağıt olsun (çek, bono, ne derseniz artık). Bu kağıdın bugünkü değeri 1000 TL değildir ama. Bugünkü değerine X dersek, X lirayı bir ay boyunca faize yatırdığımız zaman değeri 1000 TL olacaktır. Yani X 1000 TL’den daha küçük bir rakamdır. Faiz oranı ne kadar yüksek ise X o kadar küçüktür. Faiz oranı sıfır ise X 1000 TL’ye eşittir. Bankaya bu kağıdı verdiğiniz zaman size atıyorum 990 TL para vereceklerdir, yani 1000 TL’lik kağıdı %1 iskonto ile bankaya kırdırmış oluyorsunuz, işte iskonto kavramı burada karşımıza çıkıyor. Siz bu kağıdı bankaya 990’a iskonto ile satıyorsunuz, banka da aynı kağıdı alıp Merkez Bankasına gidip atıyorum 991 TL’ye yeniden iskonto ile satıyor olsun, işte bu ikinci işleme reeskont deniyor. Yani yeniden iskonto ile elinizdeki çeki veya senedi kırdırıyorsunuz.

Bir de reeskont faiz oranı diye bir kavram var, o da reeskont yaparken Merkez Bankasının uyguladığı faiz oranına (reeskont faizi) verilen isimdir.