Borsa'da Nasil Yatirim Yapilir?

Borsa'da nasil yatirim yapilir? Isin mekaniginden baslayalim. Kendinize bir araci kurum secmeniz lazim, bunun icin benim tavsiye edecegim strateji islem masraflari en dusuk araci kurumu secmenizdir. Turkiye'de bu konuda rekabet var mi tam bilemiyorum. Eger tum araci kurumlar ayni miktarda komisyon aliyorsa o zaman en buyuk araci kurumu secin derim. Ben Ziraat Yatirim'i kullaniyorum ve yaptigim her hisse senedi alim veya satimi icin yaklasik %0.3 bir komisyon oduyorum. Amerika'da bu oran araci kurumdan araci kuruma gore degisiyor. En son Bank of Amerika bankada $25000 parasi olan musterilerinden "sifir" islem masrafi alacagini soyledi mesela.

Simdi borsada yatirim yapmanin ikinci ayagina gelelim. Iki turlu strateji izleyebilirsiniz. Birincisi pasif yatirim, ikincisi aktif yatirim. Haaa, bu arada Turkiye'de bir suru A ve B tipi yatirim fonlari var, bunlari kimseye tavsiye etmem. Adamlar dunya kadar komisyon aliyorlar. Onlarin yaptigi isi kendiniz de yapabilirsiniz.

Pasif yatirimdan baslayalim. Bu yatirim turunde en saglam yatirim sekli IMKB'deki en buyuk 30 sirketin hisse senedini alirsiniz ve senelerce elinizde tutarsiniz. Alim satim yapmadiginiz icin masrafiniz olmaz ve borsa ne kadar ciktiysa sizin getirinizde asagi yukari o olur. Ozellikle borsayi takip etmek icin vakti olmayan kisilere bu yatirim turunu oneririm.

Aktif yatirimda surekli alim satim yaparsiniz, bir kagidi elinizde cok uzun sureli tutmazsiniz. Bu tur yatirim turunde her alim satim sonunda paranizin %0.6'sini komisyon olarak verdiginiz icin alim satim yaparken elde edeceginiz ortalama ekstra kazancin bu miktardan buyuk olmasina dikkat etmeniz gerekiyor. Yani aktif yatirim yapiyorsaniz hangi kagitlarin yukselecegini, hangilerinin dusecegini onceden bilmeniz gerekiyor. Yoksa cok islem yaparak sadece araci kurumu zengin edersiniz.

Diyelim ki karar verdiniz ve aktif yatirim yapacagim dediniz. Size tavsiyem bu konuda egitimli ve isini bilen kisilerin hazirladigi sirket raporlarini okuyarak kendiniz hangi sirketlere yatirim yapacaginiza karar vermeniz, veya cogu araci kurumun ucretsiz olarak paylastigi sirketlerin listesindeki kagitlardan da alabilirsiniz. Ben AK Yatirimin gunluk bultenini takip ediyorum ve sectikleri hisselerin genelde IMKB endeksinden daha iyi bir getiriye sahip oldugunu gozlemliyorum. Ancak, AK Yatirimin tavsiyelerini takip ederseniz, komisyon ve vergi olarak islem masraflariniz ne buyukluge ulasir bir fikrim yok, kendileri de bu bilgiyi bizimle paylasmis degiller. Deneme yanilma yontemiyle kendiniz test edebilirsiniz.

Ayrica araci kurumlar bazi hazine kagitlarina da yatirim yapmaniza olanak taniyorlar. Ancak bunlarin islem masraflari daglar kadar, adama dudak ucuklatir. Ziraat yatirim %1.5 gibi bir alim komisyonu aliyor, satarken durum nasil henuz test etmedim.

Her insanin ihtiyac duyacagi yatirim stratejisi ayridir, o yuzden benim kendi yatirim stratejim babaminkinden farklidir mesela. Yasiniz ne kadar fazlaysa ve bilginiz ne kadar azsa o kadar cok kisa vadeli tahvil tasimanizi oneririm. Ozellikle bugunlerde oldugu gibi nominal faizler %21, beklenen reel faiz ise %12 civarinda oldugu zamanlarda. Nerede bulursaniz bulun %12'lik dusuk riskli reel faizin uzerine atlayin derim. Bizim Turk insani %15-20'lik reel faizlere alistigi icin bunlara burun kiviriyor olabilir ama her sene %10 civarinda reel getiri elde edebilirseniz uzun vadede zengin olursunuz.

O yuzden riskten hoslanmiyorsaniz borsadan uzak durun, tahvil alin derim. Bu yilin basinda nominal faizler %13-14 seviyesinde iken bunun tersi bir sonuc cikarmistim kendim icin.

Uzun vadeli tahvil ve borsa yatirimlari konusunda ne dusunuyorum? Yeri gelmisken gecen gun Ercan Kumcu'ya biraz haksizlik yaptigimi farkettim, bu vesileyle onu da belirteyim. Kendisi Turkiye'nin onundeki en onemli risklerden birisinin siyasi risk oldugunu soylemisti. Ben de bir kac gun once AKP'nin oylarinin %26'ya dustugunu ogrendim. Daha once oylarin %35 civarinda oldugunu zannediyordum. Sunu belirteyim, Turkiye ekonomisinin basarili olmasinin arkasinda yatan en onemli etken mali disiplindir. AKP'nin %26 oy aldigi bir ortamda oncelikle secimlerden once AKP ipleri gevsetecek, butce disiplinini rahmetli edecektir. Secimlerden sonra ise muhtemelen bir koalisyon kurulacak ve koalisyonlar zamaninda ne oldugunu hepimiz 90'li yillarda gayet guzel ogrendik. Butce disiplininin kayboldugu bir ortamda da yabancilar Turkiye'de cok durmazlar. Cari acigi finanse edebilmemizin, hatta cari acik olmasinin nedeni butce disiplini sayesinde riskimizin azalmis olmasidir (eskiden reel faizler %40 iken bu kadar sicak para cekemiyorduk). Riskimiz arttigi zaman ayni miktarda yabanci sermayeyi cekebilmemiz icin daha yuksek miktarlarda faiz vermemiz gerekir. Yukselen faizler ekonomiyi ve vergi gelirlerini yavaslatir ve neticede butce acigi daha da buyur. Bu riskimizin daha da artmasi anlamina gelir. Donguyu gorebiliyor musunuz?

Ben bunu daha oncede burada belirttim, mali disiplin politikasindan vazgectigimiz an, krize davet cikardigimiz andir. Onumuzdeki 1 yil icerisinde boyle bir risk vardir. O yuzden en saglam yatirim sekli bugun itibariyle kisa vadeli tahvillerdir. Diger bir alternatif ise paranizin bir kismini doviz olarak tutmanizdir ama bunun da maliyeti cok yuksektir (faiz alamazsiniz ve krizin -eger cikarsa- cikmasi uzun seneler de alabilir). Mesela Erinc Yeldan isimli ekonomist (Tugrul'un Bilkent'ten hocasi) TL'nin asiri degerli oldugunu ve kura bagli bir kriz cikabilecegini 3 senedir soyluyor. Basindan beri onun tavsiyesini dinlemis olsaydiniz simdi zarariniz cok buyuk olurdu.

Ben daha ne yapacagima tam karar vermis degilim. Daha henuz AKP'nin oy kaybi gercegini tam analiz edebilmis de degilim. Simdilik portfoyumun %30'unu 27 Haziran 2007 vadeli tahvilde, geri kalanini da yan sutunda siralamis oldugum hisselerde tutuyorum.

Bu konuda en son Borsa Nasıl Oynanır? En Sağlam Tüyolar baslikli bir yazi yazdik. Okumanizi tavsiye ederiz.