Konuya başlamadan FUTURES PİYASALAR nedir ? yazısını okuduğunuzu varsayıyorum.
Okumaya başlamadan önce konuyu kolayca irdeleyebilmeniz açısından VOB dizisinin ilk serisi olan “ VOB nedir? “ bölümünü okumanızı önemle tavsiye ederim.
Bu yazıda VOB’da işlem yapmaya nasıl başlanır sorusuna yanıt ararken döviz kontratlarında nasıl işlem yapıldığını ve döviz futures işlemlerde ne alınıp, neyin satıldığını öğrenmeye çalışacağız. Kontratlar iki farklı döviz türünden (usd-eur) ve dört farklı vadede (nisan,haziran,ağustos,aralık) işlem görmektedirler. Aşağıda 17.03.2010 tarihi kapanış fiyatlarını görmektesiniz.
Yukarıdaki tabloda gördüğünüz futures alış ve satış kotasyonlarının teorik olarak hesaplama formülü aşağıda verilmiştir.
Teorik Vadeli Fiyat = Spot kur x e (yerli faiz oranı - yabancı faiz oranı) x (vadeye kalan gün sayısı / 365)
Öncelikle VOB’da işlem yapabilmek için bu borsada işlem yapmaya yetkili banka veya aracı kurumlardan birinde hesap açtırmanız gerekiyor.
Hesabınız açılıp MKK (Merkezi Kayıt Kuruluşu)’ya kaydınız yapıldıktan sonra işlem yapmaya başlayabilirsiniz. İşlem yapabilmek için öncelikle ilgili ürünün (sözleşmenin) teminat tutarını aracı kurumunuz aracılığıyla takasbank nezdinde yatırmanız gerekmektedir. Piyasada işlem gören döviz vadeli kontratlarının teminat tutarı USD için 185 TL, EUR için 275-TL’dir. Alım-Satım yapabilmek için bu tutarları teminat olarak yatırdıktan sonra. Artık işlem yapmaya başlayabiliriz.
VOB’da saat 09:15-17:35 arasında “normal seans” adı verilen tek bir seans düzenlenir. Seans açılmadan önce 8:45-09:15 arası işlem yapılmayan dönemdir. (emir girme dönemidir.) Saat 17:45’te ise işlem gününe ait uzlaşma fiyatları ilan edilir. Normal seansın son 10 dakikası “kapanış aralığı” olarak adlandırılır. Normal seans bittikten sonra uzlaşma fiyatlarının ilan edilmesiyle birlikte kapanış fiyatından emirler de sistem tarafından eşleştirilir.
Örneğin USD kontratını ele alalım. Başlangıç teminatı olarak adlandırılan 185-TL ile alınan, aslında 1.000$’dır. Bu nedenle kazancınız veya kaybınız USD kur değişimine göre 1.000$ üzerinden olacaktır.
VOB işlemlerini İMKB’den ayıran en önemli özelliklerinden biri seans kapanış işlemleridir. Kazanç veya kaybınız her gün kapanış saati ile birlikte uzlaşma fiyatına göre hesaplanır. Eğer kazancınız varsa pozisyonunuzu bozmadan (yani işleminizi kapatmadan) teminat fazlanızı nakit olarak çekebilirsiniz. Kaybınız var ise, herhangi bir işlem yapmanıza gerek yoktur. Eğer gün sonundaki teminatınız, toplam kayıplarınız sonucunda başlangıç teminatının %75’ine gerilerse (dolar kontratları için 185 * 0,75 = 138,75-TL) teminat tamamlama çağrısı (margin call) alırsınız. Teminat tamamlama çağrısı nedeniyle oluşan yükümlülüklerinizi en geç bir sonraki Borsa günü (T+1 günü) saat 14:30’a kadar yerine getirilmesi zorunludur. Teminat tamamlama yükümlülüğünü zamanında yerine getirmeyenler herhangi bir ihbara gerek kalmaksızın temerrüde düşmüş sayılır. Bu nedenle margin call sonrası işlem yapabilmek için teminat 185-TL'ye tamamlanmalıdır.
VOB’un diğer bir özelliği ise, yatırılan teminatlarınız gün sonu tutarı üzerinden nemalandırılır yani gecelik faiz alır.
VOB’ta işlem yaparak ister fiyat yükselişinde (Uzun Pozisyon), ister fiyat düşüşünde (Kısa Pozisyon) kazanç elde edebiliriz.
Uzun Pozisyon: Vadeli Sözleşme satın alınması anlamını taşır. Vade tarihinde dayanak varlığı ki bu 1.000$ oluyor, satılmasının taahhüt edilmesidir. Başlangıçta 185-TL başlangıç teminatıyla alınan 1.000$’ın vade sonunda oluşacak fiyattan satılması anlamına gelir. Fiyat yükselişi kazancı arttırır.
Kısa Pozisyon: Vadeli Sözleşme satılması anlamını taşır. Vade tarihinde dayanak varlığı ki bu 1.000$ oluyor, satın alınmasının taahhüt edilmesidir. Başlangıçta 185-TL başlangıç teminatıyla satılan 1.000$’ın vade sonunda oluşacak fiyattan satın alınması anlamına gelir. Fiyat düşüşü kazancı arttırır.
Uzlaşma Fiyatı; seansın kapanışında piyasayı en iyi yansıttığına inanılan ve VOB tarafından ilan edilen fiyatı gösterir. Bu fiyat kapanış fiyatından farklıdır.
• VOB İşleyişinin biraz kafa karıştırıcı olduğunun farkındayım ama işin mantığını kavradığınızda VOB nimetlerini o kadar güzel anlayacaksınız ki neden şimdiye kadar bu konulara uzak kaldım diye üzüleceksiniz.
VOB yazı dizisi önümüzdeki günlerde de devam edecek...
2 Yorum Var.:
bu güzel yazı dizisinin devamı gelir umarım.
ben eğer USD' nin Nisan ayında düşeceğini öngörüyorsam, kısa pozisyon almalıyım, doğru mu?
bir de kurlar spot piyasadakinden farklı mı, ben daha farklı diye biliyorum, bu da kurun gelecekteki değerini belirlemeyi zorlaştırıyor.
en basit tabiriyle (sadece dolar için konusursak) doların bir sonraki dönemde artıp azalacağını tahmin etmeye çalışıyoruz, bu kadar basit mi?
özkan
Evet bu kadar basit. Tahmininizi hangi yönde yaparsanız o yönde VOB'da pozisyon almanız mümkün. Olaya vade sonu olan 30 Nisan olarak bakmayınız. Vade bitiminden önce de ters işlemle pozisyonunuzu kapatabilir varsa karınızı realize edebilirsiniz. Futures kuru spota göre primlidir. Yani futures > spot. Bunun nedenini yazıda verdiğim formül bileşenlerinden anlayabilirsiniz.
Yorum Gönder