"Fair tax'e benzer bir vergi sistemiyle ilgili gorusunuzu merak ediyorum. Amerika'da sales tax + digital para sistemi bir ara tartisilmisti. Kisaca fair tax sistemi kullanilacak ama vergi kacagini engellemek icin kagit para kaldirilacak. Tum para transferleri dijital olacagindan vergi kacagi olmayacak. Boylece hem vergi toplama, vergi verme masraflari cok azalacak hem de kayit disi kayit icine alinacak. Boylece kayit altindakilere kallavi bir vergi indirimi yapilabilecek. Bir de para harcamak yerine tasarruf tesfik edilip, Cin'e bagimlilik azalacak. Bu sistem bana gore tam Turkiye'nin ihtiyaci oldugu sistem gibime geliyor. Amerika'da buna karsi cikilmasinin bence iki nedeni vardi. Birincisi kagit paranin verdigi kisisel hurriyetin kaybi, ikincisi zaten dunya standartinda calisan bir vergi sistemi varken durduk yerde baslarina is cikarmama istegi. Turkiye'de yavas yavas kagit para onemini yitirmeye basladi, en son kredi kartiyla yapilan harcamalarin, tum harcamalarin %36'ina ulastigini okudum. Turkiye'de guclu liberteryan bir grup da olmadigina gore bir kac senelik bir egitimle boyle bir sisteme gecmek mumkun olabilir. Zaten calismayan bir vergi sistemimiz oldugu icin yerine gelecek tum sistemler daha adaletli olacagindan, "fair tax" karsilarinin argumanlarida tutmaz Turkiye'de. Degisime de acik bir toplumuz, 5 sene icinde iki defa paramizi degistiriyoruz. Bunu ABD'de yapmayi basarabilicek adamin alnindan operim.
Bir de bu avantajlarin ustune, bonus olarak tasarruf artacagindan ekonominin doviz girdisine bagimliligi azalir. Bence su anda olabilecek en iyi vergi sistemi bu. Zaten eninde sonunda kagit para kalkacak onceden kaldirmak daha mantikli. Kimse bundan 30 sene sonra kagit paranin hala kullanilacagini dusunmuyor sanirim. Sizin bu konudaki gorusunuzu ogrenmek istedim."
Bu cok kapsamli bir konu. Ancak Turkiye'nin asil problemi populizm ve onlemeyen devlet harcamalari. Vergi oranlarinin yukselmesi bunlarin bir sonucu. Vergi oranlarinin yukselmesi de neticede vergi kacaklarinin artmasi sonucunu ortaya cikariyor. Vergiden sakinamayan kesimler hem gelir vergisi hem de tuketim vergisi vermek zorunda kaliyorlar.
Olmasi gereken oncelikle devletin harcamalarinin azaltilmasi. En basta da sosyal guvenlik sisteminin bugun yapilmaya calisildigi gibi dandik bir sekilde degil, gercek anlamda reform edilmesi gerekiyor. Reformdan kastettigimizde ozunde emeklilere daha az odeme yapilmasi, emeklilik yasinin yukseltilmesi, saglik harcamalarinin kisilmasidir. Yani olmasi mumkun seyler degil bunlar.
Devlet harcamalarini kismadiginiz muddetce istediginiz kadar vergi reformu yapmaya calisin, bosa kurek cekmis olursunuz. Biraz karamsar bir degerlendirme yaptim ama gercekler boyle. Bu yuzden de biz Cin ve Hindistan gibi %9-10 buyuyecegimize ancak %4-5 buyuyoruz.
4 Yorum Var.:
vergi daha cok siyasi bir mesele. biz ekonomistler, gozlemlenebilir degiskenlerle ilgili senaryolar ortaya koyabiliriz, ama otesini siyasi surecler etkiler. ekonomix, vergi ve kamu harcamalarinin ekonomik sonuclarindan kisaca bahsetmis ve kendi tercihini de ortaya koymus. bu blogda bu konuda cokca yazi var zaten. ben okuyucumuzun sozunu ettigi baska bir mesele hakkinda kisa bir yorum yapacagim.
acikcasi kagit paranin kalkmasi dusuncesi beni urkutuyor. kahveciden aldigim kahvenin turune ve miktarina, alisverisi yaptigim zamana kadar her seyin dijital olarak bir yerlerde kayit altina alinmasi hos degil. en azindan bir secme sansimiz olmali bence.
aslinda devlet bizimle ilgili ne kadar cok bilgiye sahip olursa, kamu politikalarini o kadar etkin ve verimli bir bicimde uygulayabilir. ama bu kamunun, yani siyasi sureclerle belirlenen politikalarin, insanlarin hayatini daha etkin bicimde yonlendirmesi de demek. yani, kendi ozel cikarlarini takip eden politikacilar olmadigi durumda bile, ozgurluk ve kamu politikasinin etkinligi arasinda ters bir iliski var. baska insanlarin bizim hayatimiza, olumlu sonuclari olacak olsa bile, burunlarini sokmasi bizi ne olcude rahatsiz eder? vatandasin bir de bunu dusunmesi lazim.
not: bu arada, amerikan vergi sisteminin calismasindan amerikalilar memnun degil. sistemi, cok karmasik buluyorlar. vergi reformu tartismalarinin onemli meselelerinden biri de sistemi basitlestirip burokrasiyi azaltmak zaten.
Yorumumu blog'a eklediginiz icin tesekkurler.
Dr Jekyll: Anonymous digital cash yani normal kagit para gibi takip edilmesi imkansiz (yada imkansiza yakin diyelim) para sistemleri de artik var.
Amerikan'da karsilastirmali olarak calisan vergi sistemi var desem daha dogru olurdu. Hic bir sistem mukemmel degil ama dunyadaki 200 devletin vergi sistemini karsilastirsak ABD sanirim ilk 20'ye rahat girer.
Kağıt paranın kaldırılıp tüm harcamaların bankalar üzerinden yapılması birçok yasa dışı eylemin son bulmasına sebep olacağı için bunu kimse istemeyecektir. Kara para, kaçak mal, kapkaç, hırsızlık, vergi kaçakçılığı, sigortası işçi çalıştırma, haksız rekabet, kaçak işçi çalıştırma dakkasında son bulur. Devlet sisteme giren parayı takip edebildiği içinde vergi oranları makul bir düzeye inerek işletme sahipleri vergi kaçırıp usulsüz defterler tutmaz. Çalışanların paralarının bir kısmı bankaya yatırılıp diğer kısmı elden verilerek sgk kaçakçılığı yapılmaz. Millet ışıklarda dilenemez, 10 çocuk yapıp evde oturup çocuklarının herbirini bir trafik ışığının önünde para toplayarak heba eden kendine ebeveyn diyen şahsiyetsizler ola ki belki kendileri çalışıp çocuklarını okuturlar. Örnekler çoğaltılabilir.
Ama seçilmek için milyon dolarlar harcayan vekillerimiz bu sistemle ihalelerden, belli projelerle değeri artacak arazilerin satışından vs. gibi usulsüz kazançlardan elde edecekleri gelirden mahrum kalacakları için bu işe girmeler.
Olurda bu işe girerlerse bundan arar görecek tek masum kişiler bayramda el öpüp para toplayan çocuklar olur. Fakat bu kadar usulsülüğün önüne geçecekse bu sistem, zaten o çocukların bayramda para toplamasına da gerek kalmaz. Olmadı yine kredi kartıyla çocuklar için sembolik bir para bastırılıp bunlar çocuklara verilebilir :)
Derseniz ki devlet her hareketimizi görür bir kahve içerken bile nerde olduğumu bile bilmesi beni rahatsız ediyor... zaten cebindeki cep telefonundan istediği dakka devlet seni bulacak teknolojiye sahip. Devleti bırak, facebook, Google, mylocation vs. gibi siteler bile sisteme telefonunuzu girmişseniz ve hesabınızı o telefonda aktif olarak kullanmışsanız o şahıs şirketleri bile sizin yerinizi bilir. Hatta hesabınızdaki diğer arkadaşlarını da o an nerde olduğunuzu görebilir. Şirketlerin, üniversitelerinin uzayda parsel parsel uydularının olduğu bir zamanda yaşıyoruz hangi özgürlükten bahsediyorsunuz? Yolda yürürken gaspa uğrayıp, bıçaklanmaktansa varsın devlet beni takip etsin. Ayıp bir şey yapmıyorum ki, yapan düşünsün.
Kağıt paranın kaldırılıp tüm harcamaların bankalar üzerinden yapılması birçok yasa dışı eylemin son bulmasına sebep olacağı için bunu kimse istemeyecektir. Kara para, kaçak mal, kapkaç, hırsızlık, vergi kaçakçılığı, sigortası işçi çalıştırma, haksız rekabet, kaçak işçi çalıştırma dakkasında son bulur. Devlet sisteme giren parayı takip edebildiği içinde vergi oranları makul bir düzeye inerek işletme sahipleri vergi kaçırıp usulsüz defterler tutmaz. Çalışanların paralarının bir kısmı bankaya yatırılıp diğer kısmı elden verilerek sgk kaçakçılığı yapılmaz. Millet ışıklarda dilenemez, 10 çocuk yapıp evde oturup çocuklarının herbirini bir trafik ışığının önünde para toplayarak heba eden kendine ebeveyn diyen şahsiyetsizler ola ki belki kendileri çalışıp çocuklarını okuturlar. Örnekler çoğaltılabilir.
Ama seçilmek için milyon dolarlar harcayan vekillerimiz bu sistemle ihalelerden, belli projelerle değeri artacak arazilerin satışından vs. gibi usulsüz kazançlardan elde edecekleri gelirden mahrum kalacakları için bu işe girmeler.
Olurda bu işe girerlerse bundan arar görecek tek masum kişiler bayramda el öpüp para toplayan çocuklar olur. Fakat bu kadar usulsülüğün önüne geçecekse bu sistem, zaten o çocukların bayramda para toplamasına da gerek kalmaz. Olmadı yine kredi kartıyla çocuklar için sembolik bir para bastırılıp bunlar çocuklara verilebilir :)
Derseniz ki devlet her hareketimizi görür bir kahve içerken bile nerde olduğumu bile bilmesi beni rahatsız ediyor... zaten cebindeki cep telefonundan istediği dakka devlet seni bulacak teknolojiye sahip. Devleti bırak, facebook, Google, mylocation vs. gibi siteler bile sisteme telefonunuzu girmişseniz ve hesabınızı o telefonda aktif olarak kullanmışsanız o şahıs şirketleri bile sizin yerinizi bilir. Hatta hesabınızdaki diğer arkadaşlarını da o an nerde olduğunuzu görebilir. Şirketlerin, üniversitelerinin uzayda parsel parsel uydularının olduğu bir zamanda yaşıyoruz hangi özgürlükten bahsediyorsunuz? Yolda yürürken gaspa uğrayıp, bıçaklanmaktansa varsın devlet beni takip etsin. Ayıp bir şey yapmıyorum ki, yapan düşünsün.
Yorum Gönder